Chia sẻ kinh nghiệm đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường phổ thông

Những kinh nghiệm quý

Tham dự diễn đàn, đại diện Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm chia sẻ hành trình 30 năm xây dựng và thực hiện việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Theo đó, ngay từ năm 1995, dù vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận, nhưng Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm – trường tiểu học dân lập đầu tiên tại Hà Nội đã mạnh dạn triển khai chương trình dạy tiếng Anh cho học sinh lớp 1 với thời lượng 11 - 12 tiết/tuần. Đến nay, với những thành quả thu được, trường tự tin khẳng định con đường mình đã đi hoàn toàn đúng đắn.

Trao đổi về các giải pháp đã thực hiện, đại diện Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm cho hay, đầu tiên là xây dựng khung chương trình, tích hợp tiếng Anh vào các môn học/hoạt động khác. Tiếp đó là xây dựng môi trường nhìn Anh ngữ trực quan (thư viện, bảng tin, thực đơn… bằng tiếng Anh). Nhà trường tích cực đưa tiếng Anh vào các trò chơi (mỗi khối sẽ có một trò chơi, sân chơi bằng tiếng Anh). Điểm đặc biệt nhất, đó là trường xây dựng văn hoá Anh ngữ trong toàn trường khi đưa ra quy định ngày thứ Tư hàng tuần, cả trường sẽ nói tiếng Anh. Không chỉ học sinh, giáo viên, mà bác bảo vệ, cô lao công, nhân viên bán trú… đều học và nói bằng tiếng Anh để tạo môi trường sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh cho tất cả thành viên trong trường.

Để tiếng Anh thực sự trở thành sinh ngữ luôn cần sự đồng hành của phụ huynh qua các dự án gắn kết với gia đình. Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm đưa tiếng Anh vào dự án thực hiện tại gia đình thông qua sự hỗ trợ, đồng hành của phụ huynh. Với tổng hòa các giải pháp trên, phương pháp dạy tiếng Anh tại nhà trường nhận được tín hiệu tích cực khi học sinh ngày càng tiến bộ, chủ động học tiếng Anh mọi lúc, mọi nơi, phụ huynh ghi nhận và cùng thực hiện mục tiêu đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ hai.

Một câu chuyện truyền cảm hứng về xây dựng tiếng Anh trong trường học được thể hiện qua câu chuyện của ông Nguyễn Mạnh Dũng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Hệ thống giáo dục Dạ Hợp (phường Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ). Bên cạnh hành trình chinh phục tiếng Anh của bản thân, ông Mạnh Dũng cũng kể về câu chuyện 100 ngày học tiếng Anh trong mùa Covid của toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên toàn trường, hay cách trường đưa tiếng Anh vào mọi hoạt động (cả trường nói tiếng Anh, tổ chức nhiều sự kiện, sân chơi tiếng Anh, đưa học sinh giao lưu với người nước ngoài….); đồng thời khẳng định: không phải học tiếng Anh bằng cách học thật nhiều mà bằng cách sống cùng nó mỗi ngày.

Nhiều bộ công cụ hỗ trợ

Thầy cô giáo đóng vai trò quan trọng trong việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Để tiếng Anh có sức lan tỏa mạnh mẽ, không chỉ là ngoại ngữ mà là ngôn ngữ, bên cạnh học tiếng Anh, học sinh cũng học môn khác bằng tiếng Anh; giáo viên dạy các môn khác cũng bằng tiếng Anh.

Tuy nhiên, các thầy cô dạy bộ môn hiện nay đều tốt nghiệp sư phạm chuyên ngành và đứng trước khó khăn chung là đa số không giỏi tiếng Anh, ngại nói tiếng Anh, mặc cảm với tiếng Anh và sợ phát âm sai. Mặt khác, các thầy cô không có nhiều thời gian tra cứu từ ngữ chuyên ngành, không biết bắt đầu dạy học bằng tiếng Anh từ đâu.

Trước những vấn đề đó, Trường THCS Ngoại ngữ (Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội) đã chủ trì biên soạn 2 cuốn sách: Hướng dẫn sử dụng Sổ tay xây dựng trường học ESL và Bảng thuật ngữ môn học bằng tiếng Anh. Hai bộ sách được viết từ thực tiễn giảng dạy và kinh nghiệm thực tế ESL của Trường THCS Ngoại ngữ, có tác dụng hỗ trợ các nhà trường, cán bộ quản lý và thầy cô giáo có công cụ cụ thể trong quá trình triển khai thực hiện ESL. Các tác giả cuốn sách khẳng định: ESL hoàn toàn khả thi, nếu giáo viên, cộng đồng có sự quyết tâm, có tình yêu nghề và có tầm nhìn.

TS Chu Thu Hoàn - Trường THPT chuyên Ngoại ngữ cũng chia sẻ bộ sách Hướng dẫn sử dụng Sổ tay toán – tiếng Anh. Đây là sách giành cho giáo viên dạy toán - tiếng Anh. Tại mỗi cuốn sách đều có phần phiên âm thuật ngữ tiếng Anh, các mẫu câu và cấu trúc câu tiếng Anh thường sử dụng trong toán. Theo TS Chu Thu Hoàn, công thức toán lặp đi lặp lại và mỗi giáo viên sẽ nhúng tiếng Anh vào toán từng chút một, từ đơn giản đến phức tạp, như mỗi tuần dùng 3 câu lặp lại cho quen; dần dần sẽ sử dụng tốt tiếng Anh khi dạy toán cũng như mở rộng không gian sử dụng tiếng Anh.

Niềm tin lớn, quyết tâm cao

Nói về khó khăn khi đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, cô Lệ Mỹ - Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm cho rằng, khó nhất là “kéo” tất cả nhân viên trong trường thực hành tiếng Anh. Với sự quyết tâm, đồng lòng và việc chia nhỏ các lớp học tiếng Anh cho nhóm đối tượng này, điều không thể đã trở thành có thể. Trong tuần đầu ra quân Ngày nói tiếng Anh, toàn trường đã thực hiện được điều này; luôn dành sự động viên, khích lệ để cùng nhau tiếp tục một cách tốt hơn.

Với cô Chu Hải Yến – giáo viên dạy Khoa học Tự nhiên của Trường THCS Ngoại ngữ, ban đầu cô luôn có tâm lý né, ngại và sợ khi nói tiếng Anh. Nhưng rồi bằng tinh thần quyết tâm, sự hỗ trợ của đồng nghiệp và 2 cuốn sách về phương pháp và từ điển thuật ngữ môn học, cô dần tự tin khi dạy học bằng tiếng Anh.

Từ hành trình 30 năm đưa tiếng Anh vào dạy trong trường với đối tượng từ học sinh lớp 1, thời lượng 11 – 12 tiết/tuần, NGND Nguyễn Thị Hiền – Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm nhấn mạnh, tinh thần quyết tâm của cán bộ quản lý, lãnh đạo nhà trường có vai trò vô cùng quan trọng khi đưa ra chủ trương đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai. Nếu người đứng đầu không quyết tâm, các thầy cô giáo sẽ không thể làm được. Cùng với quyết tâm cũng phải luôn có niềm tin: tin đội ngũ và tin bản thân sẽ làm được.

“Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học là chủ trương đúng đắn. Mong rằng, Sở GD&ĐT Hà Nội, các trường đại học sẽ lan toả tinh thần của diễn đàn đến với nhiều trường của Hà Nội và các tỉnh khác để chủ trương của Đảng, Nhà nước sớm đi vào thực tế, góp phần đưa Việt Nam hội nhập, phát triển” - NGND Nguyễn Thị Hiền đề xuất.

Cho rằng, những hoạt động các thầy cô, nhà trường đã và đang làm vô cùng hữu ích, trách nhiệm, TS Nguyễn Thị Mai Hữu – Trưởng ban Quản lý Đề án ngoại ngữ quốc gia (Bộ GD&ĐT) cho biết, chúng ta không chỉ học ngoại ngữ đơn thuần mà là nâng cao chất lượng học ngôn ngữ tại Việt Nam; không chỉ giáo viên tiếng Anh mà giáo viên bộ môn cũng cùng dạy và nói tiếng Anh. Những ý tưởng và mô hình thực tiễn trong các trường học định hướng ESL đã có nhiều đóng góp quý giá cho nỗ lực triển khai Đề án “Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn 2045” của Chính phủ và cho hành trình xây dựng môi trường sử dụng tiếng Anh trong nhà trường.