Chủ quyền sáng tạo: tấm khiên “sống còn” của kinh tế tri thức Việt Nam
Kinhtedothi - Trong bối cảnh kỷ nguyên số và toàn cầu hóa, khái niệm "kinh tế tri thức" đang trở thành kim chỉ nam cho sự phát triển của các quốc gia. Tuy nhiên, không có đổi mới sáng tạo, sẽ không có khoa học kỹ thuật đích thực và cũng không thể có một nền kinh tế tri thức đủ sức vươn tầm.
Từ lịch sử thế giới đến vị thế Việt Nam
Lịch sử nhân loại đã chứng minh mọi bước nhảy vọt, từ những phát minh sơ khai đến những đột phá công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, đều khởi nguồn từ một ý tưởng táo bạo. Thế nhưng, ý tưởng chỉ thực sự trở thành sức mạnh và tạo ra giá trị bền vững khi được pháp luật bảo vệ. Đó là lý do tại sao Thomas Edison – người đã miệt mài thử nghiệm hàng nghìn lần để tìm ra dây tóc bóng đèn có thể biến phát minh của mình thành một đế chế công nghiệp khổng lồ.
Các quốc gia bứt phá mạnh mẽ trên bản đồ kinh tế thế giới đều có một điểm chung: họ coi bảo vệ sáng tạo như bảo vệ chủ quyền quốc gia. Nhật Bản sau Thế chiến II đã xây dựng cơ chế bảo hộ sáng chế đồng bộ, tạo tiền đề cho sự trỗi dậy thần kỳ. Hàn Quốc biến những ý tưởng nội địa thành các tập đoàn công nghệ toàn cầu nhờ một môi trường pháp lý an toàn cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D).
Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm, Ủy viên Thường vụ Trung ương Hội Kinh tế môi trường Việt Nam.
Ngược lại, ở những nơi luật pháp còn mơ hồ, "đạo nhái" bị xem nhẹ, sáng tạo nhanh chóng trở thành khẩu hiệu rỗng. Sẽ không thể có một "thung lũng Silicon" nếu tòa án không đứng về phía những người sáng tạo, bảo vệ thành quả của họ.
Việt Nam đang ở ngã rẽ quyết định
Việt Nam đã và đang có những bước tiến quan trọng trên con đường xây dựng hệ sinh thái bảo vệ sáng tạo. Sự ra đời của Tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ, cùng với các Nghị quyết của Đảng như Nghị quyết 57-NQ/TW và 68-NQ/TW, đã đặt tri thức ở vị trí tài sản quốc gia, coi doanh nghiệp là trung tâm đổi mới.
Diễn đàn "Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo" sẽ diễn ra vào ngày 26/8/2025 tại TP Hồ Chí Minh.
Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy bức tranh còn nhiều thách thức. Theo Cục Sở hữu trí tuệ, Việt Nam có hơn 700.000 nhãn hiệu đã được bảo hộ, nhưng mỗi năm vẫn ghi nhận hàng nghìn vụ vi phạm.
Thực tế, một bộ phận không nhỏ doanh nghiệp Việt vẫn coi việc đăng ký nhãn hiệu, sáng chế chỉ như một "thủ tục giấy tờ" hình thức. Đến khi tranh chấp nổ ra, họ mới nhận ra mình đang ở thế yếu, thậm chí mất trắng thành quả. Cạnh tranh trong kỷ nguyên hiện đại không chỉ diễn ra gay gắt trên kệ hàng hay bảng giá, mà còn quyết định thắng bại trong phòng xử án. Doanh nghiệp nào nắm chắc quyền sở hữu trí tuệ và biết vận dụng pháp luật một cách hiệu quả sẽ có lợi thế vượt trội, không chỉ ở thị trường nội địa mà còn khi vươn ra quốc tế.
