Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính: đánh thức vùng “đất trăm nghề” bằng chuyển đổi số

Tháo gỡ khó khăn

Từ sau đại dịch Covid-19, bức tranh toàn cảnh của các làng nghề ở huyện Phú Xuyên mang gam màu xám, đối lập với danh xưng vùng "đất trăm nghề" nổi tiếng gần xa. Thời điểm này, các làng nghề đã phải oằn mình vật lộn để sinh tồn, đối mặt với sự trì trệ và nguy cơ mai một hiện hữu rõ hơn bao giờ hết.

Nỗi khó khăn bộc lộ rõ nhất trong hoạt động kinh tế khi hàng loạt làng nghề, từ làng thêu ren Đại Đồng, khảm trai Chuyên Mỹ đến làng nghề giày da Phú Yên đều rơi vào vòng luẩn quẩn khi sản phẩm làm ra với tất cả tài hoa và tâm huyết của người nghệ nhân khó khăn để tìm đầu ra, dẫn đến lượng hàng tồn kho lớn.

Chia sẻ với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính cho biết: Các làng nghề có nguy cơ lớn bị mất nghề vì không bán được hàng. Doanh thu từ thương mại điện tử của cả huyện trong năm 2023 chỉ đạt con số khiêm tốn 147 tỷ đồng, một minh chứng cho thấy sự bế tắc trong việc tiếp cận thị trường.

Hệ lụy trực tiếp của sự đình trệ chính là đời sống của các nghệ nhân và người dân bấp bênh. Khi sản phẩm không bán được, số lượng lao động mất việc làm, đồng nghĩa không có thu nhập tăng cao. Nhiều người vốn nắm chắc kỹ năng và bí quyết của cha ông cũng buộc phải tạm dừng sản xuất để tìm kế sinh nhai.

Đây không chỉ là một tổn thất lớn về kinh tế cho mỗi người lao động, gia đình, mà còn là một sự đứt gãy văn hóa của làng nghề truyền thống vốn được coi là nghề cha truyền con nối, khi những tinh hoa của làng nghề ở huyện Phú Xuyên đứng trước nguy cơ thiếu vắng thế hệ kế thừa.

Nguyên nhân sâu xa của sự bế tắc này nằm ở việc các làng nghề của Phú Xuyên gần như "vô hình" bị mờ nhạt trên bản đồ kinh tế. Thời điểm đó, người tiêu dùng, thậm chí ngay tại TP Hà Nội cũng hạn chế dần biết về Phú Xuyên, chứ chưa nói đến việc tìm hiểu, thăm quan và mua sản phẩm làng nghề của huyện.

Chính trong bối cảnh khó khăn chồng chất và tưởng chừng như không có lối thoát, một quyết định mang tính chiến lược về cuộc cách mạng chuyển đổi số toàn diện đã trở thành con đường mới và duy nhất để thay đổi bộ mặt cho vùng đất trăm nghề Phú Xuyên như đã từng được mệnh danh.

Tháng 6/2023, khi ông Lê Văn Bính tiếp nhận quyết định về làm Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên. Đối với vị tân Chủ tịch UBND huyện lúc bấy giờ, đây không chỉ là tiếp nhận chức vụ, mà còn phải đối diện với bài toán khó cần sớm tìm được lời giải.

Nằm ở cửa ngõ phía Nam của Thủ đô Hà Nội, Phú Xuyên vốn được coi là vùng đất có nhiều tiềm năng, nơi có đô thị vệ tinh nằm trong quy hoạch chung của TP Hà Nội từ năm 2012, một trung tâm công nghiệp hỗ trợ và là quê hương của hàng trăm làng nghề truyền thống…

Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính chia sẻ, thời điểm sau đại dịch Covid-19, vùng đất Phú Xuyên là một bức tranh hoàn toàn khác khi các làng nghề truyền thống của địa phương vốn là trụ cột chính thúc đẩy phát triển nền kinh tế và linh hồn văn hoá của vùng đất đứng trước nguy cơ bị mai một.

Song vấn đề kinh tế chỉ là bề nổi của một tảng băng chìm. Bên trong Phú Xuyên là một "địa bàn khá phức tạp”. Theo chia sẻ của Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính: Thời điểm đó Phú Xuyên được coi là điểm nóng của TP về tình hình khiếu kiện đông người, vượt cấp.

Toàn huyện xảy ra nhiều vụ khiếu kiện phức tạp kéo dài. Các vụ vi phạm đất đai, trật tự xây dựng xảy ra nhiều nhưng chưa được xử lý dứt điểm gây bức xúc trong Nhân dân. Thậm chí, xuất hiện những đối tượng "cộm cán", lợi dụng kẽ hở của pháp luật và sự hạn chế nhận thức của một bộ phận người dân để gây mất ANTT, trục lợi cá nhân.

Doanh thu hơn 4.000 tỷ đồng trong 5 tháng

Đối với tân Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính, di sản mà ông cùng với Ban Thường vụ Huyện ủy Phú Xuyên tiếp quản là bài toán khó: Làm thế nào để vực dậy nền kinh tế của địa phương khi nền tảng xã hội chưa ổn định sau nhiều năm xảy ra đại dịch Covid-19. Làm thế nào để thắp lại hy vọng cho người dân(?).

Với ông, chiếc ghế Chủ tịch UBND huyện không phải để giải quyết khâu "oai", mà nó chỉ là công cụ để thực hiện trách nhiệm. Một trong những niềm tin cốt lõi của ông Bính là "vạn sự tùy duyên". Nhưng "duyên" không phải là sự phó mặc cho số phận. Với ông, duyên là kết quả của sự đoàn kết với Ban Thường vụ Huyện ủy quyết liệt thực hiện công việc.

Chính triết lý sâu sắc này đã tạo nên một phong thái lãnh đạo “Mềm mỏng với người dân, quyết liệt, không khoan nhượng với tiêu cực và vi phạm”. Khi tình hình địa phương ổn định, ông Bính cùng tập thể UBND huyện tập trung vào phát triển kinh tế. Ông Bính nhận thấy huyện có các khu công nghiệp được quy hoạch và các làng nghề truyền thống là hai lợi thế lớn.

Cùng với đó, nhờ việc bản thân ông thành thạo ngoại ngữ (tiếng Anh) và có kiến thức về kinh tế, ông đã trực tiếp đi gặp các doanh nghiệp nước ngoài mời về đầu tư ở địa phương. Kết quả, gần 400 triệu USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đã được triển khai đầu tư vào Khu công nghiệp hỗ trợ Nam Hà Nội, lấp đầy hơn 50ha đất bị bỏ hoang hơn 10 năm qua.

Ông Bính hiểu rằng, để thay đổi nhận thức và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế phải bắt đầu từ chính những làng nghề, từ chính những người dân. Và ý tưởng "biến không gian mạng thành nhà phố, mặt phố" ra đời. Ông muốn đưa sản phẩm của các làng nghề lên các nền tảng số, tiếp cận thị trường cả nước và thế giới. Nhưng bài toán đặt ra là bắt đầu từ đâu khi phần lớn những làng nghề của địa phương vốn chỉ bán trực tiếp tại cửa hàng, mối quen, kiến thức về thương mại điện tử gần như là con số không. Do đó, tháng 12/2023, ông bắt đầu đứng lên tổ chức mở lớp học đầu tiên về thương mại điện tử do chuyên gia trong ngành đứng giảng.

Song kết quả ban đầu chưa đạt như mong muốn, sự hoài nghi bắt đầu xuất hiện. Nhiều người cho rằng hoạt động đào tạo này không giải quyết được vấn đề gì, tốn thời gian. Ông Bính uống hụm nước rồi chuyện trò tiếp: Bị hoài nghi, nhưng tôi không bỏ cuộc. Quan điểm của tôi đã làm là sẽ thực hiện đến cùng, không bỏ cuộc.

Ông tiếp tục mời các chuyên gia về chia sẻ kiến thức cho người dân, kiên trì tổ chức hết lớp này đến lớp học khác. Tuần nào cũng có lớp đào tạo thương mại điện tử ở huyện hoặc ở xã. Các buổi học không chỉ dạy bán hàng, mà dạy cả hệ sinh thái số: Dạy làm video bằng CapCut, viết kịch bản bằng trí tuệ nhân tạo (AI) và sử dụng các công cụ của Google.

Đồng thời, ông Bính lập kênh truyền thông trên mạng xã hội Facebook, TikTok, Youtube như "Làng nghề Phú Xuyên Hà Nội" do chính ông làm quản trị viên. Để có nội dung truyền thông và quảng bá sản phẩm, ông tổ chức cuộc thi sáng tác video về con người, địa danh, văn hóa, sản phẩm làng nghề, sản phẩm Ocop Phú Xuyên, tạo ra kho tư liệu lớn.

Bên cạnh đó, ông khuyến khích người dân tham gia các buổi livestream bán hàng đều đặn hàng tuần. Những nỗ lực của ông và Ban Thường vụ Huyện ủy đã mang đến sự đổi thay. Những người nông dân và nghệ nhân vốn chỉ quen với cái đục, cây kim, nay đã biết livestream, chốt đơn hàng...Doanh thu thương mại điện tử của cả huyện tăng theo cấp số nhân.

Từ con số khiêm tốn 147 tỷ đồng của cả năm 2023 đã tăng lên 1.010 tỷ cho cả năm 2024. Đặc biệt là, chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, con số này đã tăng lên hơn 4.000 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bắt đầu xuất phát từ những lớp học thương mại điện tử thành công ngoài sức tưởng tượng.

Xây dựng hệ sinh thái số

Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính chia sẻ: Thành công của thương mại điện tử không phải là điểm dừng mà là khởi đầu cho một tầm nhìn, đó chính là xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện. Sự quyết tâm, quyết liệt trong việc triển khai cuộc cách mạng chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, kinh tế số và xã hội số là vòng tuần hoàn hỗ trợ nhau.

Với chính quyền số, ông Bính yêu cầu tiểu thương kinh doanh tại chợ và các gia đình phải thanh toán trong quá trình giao dịch, thanh toán tiền điện không dùng tiền mặt. Chi trả lương hưu, trợ cấp qua tài khoản ngân hàng. Đồng thời, phối hợp với Ngân hàng Quân đội mở tài khoản miễn phí cho người dân hướng đến thanh toán số. Cùng với VNPT, Viettel cấp chữ ký số…

Người dân đủ tuổi đều được hỗ trợ mở tài khoản ngân hàng, cấp chữ ký số. Đây là yếu tố cốt lõi để đạt được mục tiêu thanh toán số, thực hiện dịch vụ công trực tuyến giúp người dân không phải mất thời gian đến cơ sở để trực tiếp đóng tiền điện, nước…Nhờ đó, năm 2024, bộ chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp cuả huyện đã ở tốp đầu của TP.

Trong lĩnh vực giáo dục, ông Bính còn yêu cầu hơn 4.000 giáo viên trên địa bàn huyện phải dành thời gian để học AI, học cách tạo Video bài giảng, học cách sử dụng các công cụ số để nâng cao chất lượng dạy và học một cách hoàn toàn miễn phí qua các nền tảng có sẵn ở tất cả các môn trong đó có ngoại ngữ.

Nhờ áp dụng công nghệ không chỉ giúp các làng nghề bán được hàng mà còn giúp bảo tồn giá trị văn hoá truyền thống. Cùng với đó còn là dịp kết nối nghệ nhân với sinh viên các trường đại học để tạo ra những sản phẩm mới, hiện đại. Ông còn tổ chức cuộc thi lấy chất liệu từ chính các làng nghề tạo ra hiệu ứng lan tỏa thương hiệu.

Hai năm qua là khoảng thời gian ngắn ngủi. Từ vùng đất đối mặt với nguy cơ tụt hậu, nay trở thành điểm sáng về đổi mới và chuyển đổi số. Câu chuyện của Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính không chỉ là về những con số doanh thu ấn tượng. Đó còn là câu chuyện về người lãnh đạo quyết đoán, dám nghĩ, dám làm kết hợp với tư duy sắc bén.

"Tôi cảm thấy hạnh phúc khi mình làm được nhiều việc cho người dân. Niềm hạnh phúc của tôi đến từ việc nhìn thấy các làng nghề được hồi sinh để thúc đẩy phát triển kinh tế, người dân có cuộc sống ấm no hơn và nhìn thấy địa phương đang từng ngày thay da đổi thịt….” - Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Lê Văn Bính bày tỏ.