Chương trình số 05-CTr/TU: kiến tạo không gian phát triển

Quy hoạch – nền tảng cho không gian phát triển

Trong nhiệm kỳ vừa qua, Thành ủy Hà Nội xác định công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch là một nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa then chốt trong chiến lược phát triển Thủ đô. Đây là lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi tầm nhìn dài hạn, sự phối hợp đồng bộ và quyết tâm chính trị cao.

Theo Giám đốc Sở QH - KT Hà Nội Nguyễn Trọng Kỳ Anh, đến nay TP đã hoàn thành phê duyệt 83/83 đồ án quy hoạch đô thị, 13/13 nhiệm vụ quy hoạch xây dựng và 4 đồ án quy hoạch quan trọng, bảo đảm tỷ lệ phủ kín 100% các quy hoạch chung và quy hoạch phân khu. Chất lượng quy hoạch ngày càng được nâng cao, đi đôi với việc kiểm soát chặt chẽ trong công tác quản lý, góp phần định hình rõ không gian phát triển đô thị và nông thôn.

Đáng chú ý, 7 đồ án quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật đã được lập và phê duyệt, đóng vai trò xác định “hạ tầng khung” cho toàn bộ đô thị. Trong đó, đồ án “Quy hoạch chung không gian xây dựng ngầm đô thị trung tâm Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2050” – được UBND TP phê duyệt tại Quyết định số 913/QĐ-UBND ngày 15/3/2022 – được xem là bước khởi đầu quan trọng, mở ra hướng phát triển không gian ngầm cho Hà Nội trong giai đoạn tới.

Những kết quả này cũng được ghi nhận trong dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XVIII Đảng bộ TP khi nhấn mạnh: “Công tác quy hoạch được đẩy nhanh tiến độ, nhiều quy hoạch quan trọng được phê duyệt, tạo không gian phát triển mới cho Thủ đô.” Đặc biệt, hai đồ án chiến lược – Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 và Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đánh dấu bước phát triển quan trọng trong tư duy quy hoạch đô thị của Hà Nội. “Quy hoạch Thủ đô và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô là 2 nội dung trọng tâm của Chương trình số 05-CTr/TU, cũng đồng thời là nhiệm vụ trọng tâm của TP trong nhiệm kỳ này. 2 quy hoạch được phê duyệt đã định hình và mở ra không gian phát triển mới cho Thủ đô” - Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.

Cụ thể hóa quy hoạch gắn với mô hình chính quyền hai cấp

Thời điểm hai đồ án quy hoạch chiến lược được thông qua và tiếp đó là Hà Nội bắt đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đã đánh dấu bước chuyển lớn trong phương thức quản lý đô thị. Bối cảnh đó đặt ra yêu cầu toàn bộ hệ thống quy hoạch phải được rà soát, điều chỉnh và lập mới cho phù hợp với cấu trúc hành chính và mô hình quản trị mới.

Theo Phó Giám đốc Sở QH - KTNguyễn Bá Nguyên, TP Hà Nội đang triển khai 50 đồ án quy hoạch chung cấp xã, đồng thời điều chỉnh, lập mới các quy hoạch phân khu đô thị, quy hoạch khu chức năng, quy hoạch không gian ngầm và hạ tầng kỹ thuật chuyên ngành. Đối với những quy hoạch có phạm vi liên xã, UBND TP trực tiếp thẩm định và phê duyệt, bảo đảm tính thống nhất, xuyên suốt trong chỉ đạo.

Bên cạnh đó, Hà Nội đã ban hành hướng dẫn cụ thể để UBND các xã chủ động lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch chung xã, qua đó rút ngắn quy trình, tăng tính chủ động cho cơ sở. Việc phân cấp, ủy quyền được triển khai theo đúng tinh thần Luật Thủ đô – tạo điều kiện cho mỗi địa phương vừa phát huy tính năng động, vừa đảm bảo tuân thủ định hướng phát triển chung. Song song, 53 đồ án quy hoạch mới đã được giao cho Ban Quản lý đồ án quy hoạch kiến trúc, cùng 9 đồ án do Ban Quản lý các khu công nghiệp và khu công nghệ cao TP Hà Nội đảm nhận.

Cách làm này giúp quy hoạch được triển khai có trọng tâm, trọng điểm, gắn kết giữa quy hoạch không gian với các lĩnh vực sản xuất, công nghiệp và dịch vụ, tránh tình trạng manh mún, chồng chéo.Nhờ đó, công tác quy hoạch trong khu vực nội đô và vùng ven được định hướng rõ ràng hơn, bảo đảm tính thống nhất giữa quy hoạch đô thị – quy hoạch nông thôn – quy hoạch vùng. Việc cụ thể hóa các đồ án này cũng góp phần quan trọng để thực hiện hiệu quả Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu năm 2025.

Không gian ngầm – hướng đi chiến lược cho đô thị hiện đại

Một trong những điểm nhấn của Chương trình số 05 là phát triển không gian ngầm – lĩnh vực đang được Hà Nội coi là giải pháp đột phá để nâng cao năng lực hạ tầng, giảm tải không gian mặt đất và thích ứng với biến đổi khí hậu. Ngày 10/7/2025, HĐND TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết ban hành danh mục các công trình ngầm được khuyến khích đầu tư, nhằm cụ thể hóa các quy định trong Luật Thủ đô năm 2024 và các chỉ đạo của Bộ Chính trị về phát triển Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Theo đó, TP ưu tiên cơ chế, chính sách đặc thù, phân cấp mạnh để triển khai các dự án hạ tầng trọng điểm trong lĩnh vực giao thông, quy hoạch và sử dụng không gian ngầm. Thực tế cho thấy, những trận mưa lớn gây úng ngập trên diện rộng thời gian qua càng khẳng định tính cấp thiết của việc đầu tư các công trình ngầm đa chức năng.

Kiến trúc sư Trần Huy Ánh - Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, nhận định: “Những công trình ngầm có thể tham gia hạn chế úng ngập, lưu trữ nước phòng khô hạn, đồng thời tích hợp nhiều chức năng khác như bãi đỗ xe, trung tâm dịch vụ thương mại, hạ tầng vận chuyển hàng hóa hay hệ thống xử lý rác thải đô thị". Những định hướng này phù hợp với quan điểm nêu trong Báo cáo Chính trị của Thành ủy, khi khẳng định công tác quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị của Hà Nội cần “chuyển mạnh theo hướng thông minh, xanh và bền vững”. Không gian ngầm vì thế không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là tầm nhìn chiến lược để Hà Nội phát triển hài hòa giữa bảo tồn và hiện đại hóa.

Từ thực tế triển khai Chương trình 05, có thể thấy Hà Nội đã đạt được những kết quả quan trọng cả về khối lượng và chất lượng công tác quy hoạch. Các đồ án lớn được phê duyệt đúng tiến độ; hệ thống quy hoạch cấp dưới được đồng bộ; công tác quản lý quy hoạch ngày càng đi vào nền nếp, công khai và minh bạch hơn.

Song song với việc hoàn thiện quy hoạch, TP cũng đẩy mạnh công khai, số hóa dữ liệu và xây dựng cơ sở thông tin quy hoạch thống nhất, bảo đảm người dân được tiếp cận, giám sát và phản ánh các vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai. Đây là bước đi thể hiện tinh thần dân chủ trong quy hoạch, góp phần nâng cao tính đồng thuận xã hội. Với định hướng tiếp tục rà soát, cập nhật, điều chỉnh quy hoạch theo mô hình phát triển mới của Thủ đô, gắn với triển khai Luật Thủ đô và mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Hà Nội đang khẳng định tầm nhìn chiến lược, lấy quy hoạch làm nền tảng cho quản lý và phát triển. Để từ đó, định hình tương lai, với các mục tiêu phát triển thành trung tâm, động lực cho Vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước. TP Hà Nội cũng đang quyết liệt thực hiện chuyển đổi số toàn diện, số hóa toàn bộ dữ liệu quy hoạch và xây dựng nền tảng GIS để quản lý đô thị hiện đại, hiệu quả hơn trong quá trình phát triển.