Chuyển đổi số nâng hiệu quả chính quyền địa phương 2 cấp ở Hà Nội

Bộ máy mới vận hành trên nền tảng số

Ngay từ khi triển khai, Thành ủy, HĐND, UBND và MTTQ TP Hà Nội đã chỉ đạo quyết liệt, ban hành đồng bộ các văn bản pháp lý để mô hình chính quyền 2 cấp đi vào vận hành thông suốt. Chỉ trong thời gian ngắn, thành phố đã hoàn thành việc thành lập, kiện toàn tổ chức bộ máy ở 126 xã, phường mới. Hơn 5.200 cán bộ, công chức, viên chức được điều động; gần 9.700 biên chế được sắp xếp lại, đảm bảo sự thông suốt của bộ máy và không để gián đoạn công việc.

Các điểm phục vụ hành chính công nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định. Từ ngày 1/7 đến 30/8/2025, toàn hệ thống đã tiếp nhận hơn 523.000 hồ sơ thủ tục hành chính, trong đó hơn 97% được giải quyết đúng hạn. Những con số ấy cho thấy nỗ lực rất lớn của bộ máy mới khi vừa phải xử lý khối lượng công việc khổng lồ, vừa từng bước chuẩn hóa quy trình để phục vụ người dân tốt hơn.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh: “Các đồng chí ở xã, phường tiếp tục giữ vững tiến độ, quyết tâm hơn nữa để phát huy kết quả đã đạt được, đẩy mạnh phát triển kinh tế từ nay đến cuối năm 2025, tạo đà tăng trưởng cho các năm tiếp theo”.

Điểm nổi bật là việc Thành phố coi trọng công tác đào tạo cán bộ cơ sở theo hướng thực chất, “cầm tay chỉ việc”, gắn với xử lý ngay những tình huống phát sinh. Cùng với đó, nhiều ứng dụng số như Chatbot nghiệp vụ, phần mềm quản lý hồ sơ, hệ thống một cửa điện tử… đang trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực để cán bộ làm việc hiệu quả, giảm tải áp lực cho cấp xã, phường.

Từ chính quyền hiện đại đến công dân số tự tin

Minh Châu - xã đảo duy nhất của Hà Nội, từng được coi là “ốc đảo hành chính” vì người dân phải vượt phà, đi hàng chục km ra trung tâm huyện (cũ) để làm thủ tục. Nhưng nay, hầu hết dịch vụ công đã được phân cấp về tận xã.

Ông Nguyễn Đức Tiến - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Minh Châu khẳng định: “Quyết tâm xây dựng xã trở thành xã thông minh vào năm 2030. Trong đó, công tác chuyển đổi số là ưu tiên hàng đầu. Xã mặc dù còn khó khăn nhưng đã đầu tư tài khoản trợ lý ảo, tổ chức các lớp tập huấn, mời chuyên gia về hỗ trợ để cán bộ nâng cao kỹ năng”.

Đội ngũ cán bộ vốn quen với giấy tờ thủ công nay đang trở thành “hạt nhân số”. Họ vừa học để xử lý công việc nhanh hơn, vừa trực tiếp hướng dẫn người dân tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến. Mỗi buổi tập huấn đều gắn với tình huống thực tế, từ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đến đăng ký sản xuất nông nghiệp sạch.

Chuyên gia nhận định, khi cán bộ xã sử dụng phần mềm thành thạo, hiệu quả công việc tăng lên rõ rệt, hồ sơ được giải quyết minh bạch, chính xác và tiết kiệm thời gian. Nhờ vậy, người dân Minh Châu giờ không còn cảnh lặn lội ra huyện, mà có thể giải quyết ngay tại địa phương, góp phần củng cố niềm tin vào bộ máy mới.

Song hành với chuyển đổi số, Minh Châu cũng tận dụng công nghệ để phát triển nông nghiệp sạch và du lịch sinh thái. Đây là hai hướng đi bền vững, được kỳ vọng sẽ biến một xã từng bị cách trở địa lý thành điểm sáng phát triển toàn diện trong tương lai.

Khác với Minh Châu, Hoài Đức là xã ngoại thành đông dân cư, nơi nhu cầu giao dịch hành chính diễn ra hằng ngày. Vấn đề lớn ở đây là làm thế nào để đông đảo người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế và cao tuổi, có thể tham gia vào môi trường số.

Chính quyền xã đã khởi xướng mô hình “bình dân học vụ số”. Các điểm hướng dẫn được mở ra giúp người dân từng bước làm quen với dịch vụ công trực tuyến.

Ông Trần Văn Luật, người dân xã Hoài Đức, chia sẻ: “Thực sự ra lúc đầu chúng tôi rất khó khăn trong việc nắm bắt. Nhưng qua hướng dẫn, tôi biết được mức thuế đất phải nộp, và chỉ ở nhà, với tài khoản sẵn có, tôi bấm vào là đóng thuế được ngay, rất thuận tiện”.

Phó Chủ tịch UBND xã Hoài Đức Đồng Thị Nga cho biết: “Người dân chưa biết thao tác nào, cần hướng dẫn gì thì chúng tôi sẽ kịp thời chỉ dẫn. Như vậy mới thu hút bà con tham gia và dần dần lan tỏa sang các ứng dụng khác”.

Không chỉ vậy, cán bộ, sinh viên, giáo viên tin học xã Hoài Đức còn cùng thành lập tổ cộng đồng số, đi từng ngõ, đến từng hộ để “cầm tay chỉ việc”. Bà Nguyễn Thị Lan, người dân địa phương nói: “Chưa biết thì khó, nhưng đã biết rồi thì dễ thôi, bởi vì được cán bộ “cầm tay chỉ việc”. Một buổi chiều tôi thao tác được cả chục lần, giờ cũng đã tự làm được rồi”…

Sự lan tỏa diễn ra nhanh chóng, những người học được lại hướng dẫn cho người thân, hàng xóm. Từ một nhu cầu cụ thể như nộp thuế đất, Hoài Đức đang mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác: đăng ký học đường, khai báo y tế, quản lý đất đai…

Khắc phục khó khăn, hướng tới phát triển bền vững

Hơn 2 tháng đi vào triển khai, mô hình chính quyền 2 cấp ở Hà Nội đã khẳng định hướng đi đúng. Bộ máy mới bước đầu ổn định, các dịch vụ công đáp ứng được yêu cầu, nhiều địa phương dù xuất phát điểm khó khăn vẫn tìm ra cách đi phù hợp. Tuy vậy, vẫn phải thẳng thắn nhìn nhận, chất lượng hoạt động giữa các địa phương chưa thực sự đồng đều; hạ tầng công nghệ còn hạn chế; đội ngũ cán bộ cơ sở thiếu, đôi chỗ còn yếu. Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh, đây là điểm yếu cần thẳng thắn khắc phục; đồng thời cho rằng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải được coi là then chốt, triển khai gọn, sát thực tiễn và tránh hình thức.

Ở tầm quốc gia, Trung ương đã khởi động xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia. Trung tâm số 1 đã ra mắt tháng 8/2025, đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có thêm trung tâm số 2. Đây là kho dữ liệu chung cho cả nước, bảo đảm môi trường dữ liệu an toàn, minh bạch và tạo nền tảng cho đổi mới sáng tạo. Hà Nội được kỳ vọng sẽ là một trong những địa phương đi đầu trong việc kết nối, khai thác và tận dụng hiệu quả nguồn tài nguyên dữ liệu này.

Chính quyền địa phương 2 cấp vì thế không chỉ là sự thay đổi về mô hình tổ chức, mà còn là bước tiến trong cách vận hành chính quyền đô thị hiện đại. Khi công nghệ được đưa vào phục vụ từ cấp cơ sở, người dân được trao quyền, còn cán bộ được hỗ trợ để làm việc hiệu quả, niềm tin xã hội sẽ được củng cố.