Chuyển đổi số nông thôn ở Phượng Dực: Từ “vùng trắng” công nghệ đến mô hình lan tỏa

Cú huých chuyển mình nhờ công nghệ

Phượng Dực là vùng đất tiêu biểu cho truyền thống “đất trăm nghề”, với đặc thù là xã có nhiều làng nghề truyền thống lâu đời, người dân nơi đây quen với phương thức sản xuất nhỏ lẻ, tiêu thụ trực tiếp qua thương lái, hội chợ, phiên chợ quê. Gần 100% doanh thu của các làng nghề đến từ thương mại truyền thống. Chỉ một số ít doanh nghiệp quy mô lớn có website giới thiệu sản phẩm, còn phần lớn các hộ sản xuất hoàn toàn đứng ngoài không gian số.

Khi thị trường xuất khẩu biến động, đơn hàng sụt giảm, sinh kế của người dân lập tức bị ảnh hưởng. Điều này khiến nhiều làng nghề vẫn gặp khó trong tiêu thụ sản phẩm. Nhưng triển khai xây dựng Nông thôn mới, đặc biệt là Nông thôn mới nâng cao, gắn liền với quá trình chuyển đổi số, cuộc sống người dân nơi đây đã thay đổi nhanh chóng.

Thực hiện lộ trình “số hóa”, nhiều người vẫn không hình dung mình sẽ làm gì, tác dụng như thế nào. Nhưng với sự vào cuộc của các cấp chính quyền, đoàn thể địa phương, người dân dần quen với các kỹ năng quảng bá, bán hàng qua mạng, thanh toán trực tuyến.

Đặc biệt, tháng 8/2025, chương trình chuyển đổi số của xã Phượng Dực được khởi động với dự án “Khát vọng Phượng Dực”, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tư duy phát triển của chính quyền và người dân.

Từ chỗ e dè, chuyển đổi số ở Phượng Dực nhanh chóng tìm được điểm tựa từ chính các làng nghề truyền thống. Làng hương thôn Thượng, làng cỏ tế, nghề nặn tò he ở Xuân La hay các cơ sở thủ công mỹ nghệ… từng chỉ quanh quẩn trong phạm vi địa phương, nay trở thành những câu chuyện tiêu biểu cho sức bật của kinh tế số.

Chị Đinh Thị Tuyền - Trưởng thôn Thượng giờ đây trở thành gương mặt quen thuộc trên các nền tảng mạng xã hội với những phiên livestream giới thiệu nghề làm hương truyền thống trăm năm tuổi. Theo chị Tuyền, sự tự tin không đến ngẫu nhiên, mà được hình thành từ những lớp đào tạo chuyển đổi số do xã tổ chức, nơi người dân được học cách quay video, xây dựng kịch bản, bán hàng trên Facebook, TikTok, Zalo, thậm chí ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quảng bá sản phẩm.

Không chỉ cán bộ thôn, nhiều chủ doanh nghiệp và nghệ nhân cũng nhanh chóng bắt nhịp. Chị Đặng Kim Thêu - Giám đốc Công ty TNHH Mây tre An Phú cho biết, lượng khách tìm đến sản phẩm tăng khoảng 40% sau khi áp dụng bán hàng trực tuyến.

“Việc tham gia dự án “Khát vọng Phượng Dực” giúp doanh nghiệp của tôi tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, từ đó tôi đã thay đổi hoàn toàn cách thức kinh doanh của mình” - chị Thêu chia sẻ.

Phó Chủ tịch UBND xã Phượng Dực Nguyễn Hữu Khoa cho biết: Khi người dân đã làm chủ các kỹ năng cơ bản, chúng tôi lại tiếp tục tổ chức các lớp nâng cao về xây dựng thương hiệu, phân tích dữ liệu, tối ưu hiệu quả bán hàng, tiến tới hình thành tư duy kinh doanh số bền vững.

Kinh nghiệm cần nhân rộng

Từ chỗ thương mại điện tử tưởng chừng là chuyện “ở đâu”, nay kênh bán hàng qua mạng trở thành kênh phân phối lớn của Phượng Dực. Điều đặc biệt là không chỉ các doanh nghiệp năng động, cả hệ thống chính trị cũng chuyển mình cùng số hóa khi lãnh đạo xã, thôn cũng tham gia hỗ trợ người dân bán hàng online.

Đó chính là một kinh nghiệm quý cần được nhân rộng. Nông thôn mới gắn với “nông thôn số” chỉ thực sự có hiệu quả khi có sự bắt tay của nhà quản lý - doanh nghiệp - nhà sản xuất. Trong đó nhà sản xuất chính là các hộ dân trên địa bàn.

Còn theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường, Phượng Dực đang cho thấy tiềm năng hình thành các mô hình khởi nghiệp nông thôn xuất phát từ chính làng nghề truyền thống.

“Những cơ sở sản xuất nhỏ hôm nay, nếu được hỗ trợ đúng hướng về công nghệ, quản trị và thị trường, hoàn toàn có thể phát triển thành những doanh nghiệp lớn trong tương lai. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều tập đoàn mạnh đều khởi nguồn từ những mô hình rất nhỏ, và nông thôn chính là không gian đủ rộng để các “hạt giống” ấy lớn lên” - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh.

Có thể thấy, chuyển đổi số nông thôn không thể đi theo lối áp đặt, càng không thể chỉ dừng ở việc “đưa công nghệ về làng”. Điều quan trọng hơn là tạo ra sự đồng hành giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân, để mỗi chủ thể đều thấy rõ lợi ích và vai trò của mình trong quá trình chuyển đổi.

Với Phượng Dực, chặng đường phía trước vẫn còn không ít thách thức, từ cơ chế vốn, tiêu chuẩn hóa sản phẩm đến quản lý chất lượng và môi trường. Tuy nhiên, từ một xã từng đứng ngoài cuộc chơi số, việc hình thành được tư duy kinh tế số ở làng nghề đã là bước tiến quan trọng. Đó chính là một điển hình trong xây dựng, phát triển Nông thôn mới thành “Nông thôn số” của Hà Nội.