AFP dẫn lời Friederike Otto - giảng viên cao cấp tại Viện Grantham về Biến đổi Khí hậu của Đại học Imperial College London - cho biết: "Mỗi đợt nắng nóng mà chúng ta đang trải qua hiện nay đều có xu hướng ngày càng nóng hơn và thường xuyên hơn, do sự thay đổi khí hậu mà con người gây ra".
Trong những năm gần đây, những tiến bộ khoa học đã cho phép các nhà khí hậu học tính toán mức độ nóng toàn cầu góp phần vào các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt đơn lẻ.
Ví dụ, đợt nắng nóng Ấn Độ - Pakistan hồi tháng 3 được tính toán có khả năng cao gấp 30 lần với nhiệt độ nóng hơn 1,1 độ C mà hoạt động của con người gây ra kể từ giữa thế kỷ XIX.
Đợt nắng nóng phá vỡ kỷ lục ở Bắc Mỹ vào tháng 6/2021, khiến hàng trăm người thiệt mạng khi nhiệt độ tăng lên 50 độ C ở nhiều nơi, được cho gần như đã không xảy ra nếu không có hệ thống sưởi toàn cầu.
Và đợt nắng nóng lớn cuối cùng ở châu Âu, vào năm 2019, nóng hơn 3 độ C được tin là do biến đổi khí hậu.
"Sự gia tăng tần suất, thời gian và cường độ của những sự kiện này trong những thập kỷ gần đây rõ ràng có liên quan đến sự ấm lên của hành tinh, và có thể là do hoạt động của con người" - Tổ chức Khí tượng Thế giới cho biết trong một tuyên bố hôm 18/7.
Tuy nhiên, khi nhiệt độ cao kỷ lục được ghi nhận trong tuần này, các nhà khoa học nhất trí rằng sẽ còn nhiều điều tồi tệ hơn sẽ xảy đến.
Ở mức nóng lên 1,5 độ C - mục tiêu tham vọng nhất của Hiệp định khí hậu Paris - các nhà khoa học khí hậu của Liên Hợp quốc (LHQ) tính toán rằng sóng nhiệt sẽ có khả năng xảy ra nhiều hơn gấp 4 lần so với đường cơ sở thời kỳ tiền công nghiệp.
Ở 2 độ C hoặc ấm lên, con số đó có khả năng xảy ra cao hơn 5 - 6 lần và ở 4 độ C các đợt nóng sẽ có khả năng xảy ra cao hơn gần 10 lần.
Theo LHQ, bất chấp 3 thập kỷ đàm phán do tổ chức dẫn đầu, các kế hoạch khí hậu của các quốc gia hiện đang khiến Trái đất ấm lên "mức thảm họa" 2,7 độ C.
Matthieu Sorel, một nhà khí hậu học tại Meteo-France, nói rằng biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt nắng nóng.
Ông nói: "Chúng ta đang đà đến với những mùa hè nóng hơn và nóng hơn, khi mà 35 độ C trở thành tiêu chuẩn và 40 độ C sẽ là mức nhiệt có thể ghi nhận thường xuyên".
Đáng chú ý, sóng nhiệt trong tương lai phụ thuộc phần lớn vào tốc độ cắt giảm cacbon của nền kinh tế toàn cầu.
Ủy ban khoa học khí hậu của LHQ đã tính toán, trung bình 14% nhân loại sẽ phải hứng chịu cái nóng nguy hiểm cứ sau 5 năm, khi nhiệt độ nóng lên 1,5 độ C. Tỷ lệ này sẽ là 37% nhân loại nếu nhiệt độ tăng 2 độ C.
Eunice Lo, nhà khoa học khí hậu tại Viện Môi trường Cabot của Đại học Bristol nói với AFP: "Ở tất cả những nơi trên thế giới mà chúng tôi có dữ liệu, nguy cơ tử vong khi tiếp xúc với nhiệt độ cao đều tăng".
Không chỉ những người dễ bị tổn thương nhất mới có nguy cơ bị ảnh hưởng sức khỏe do nhiệt, mà ngay cả những người khỏe mạnh được cho cũng sẽ có nguy cơ bị ảnh hưởng.
Có một nguy cơ thực sự trong tương lai của cái gọi là "nhiệt độ bầu ướt" - khi nhiệt độ kết hợp với độ ẩm tạo ra các điều kiện mà cơ thể con người không thể tự làm mát thông qua mồ hôi - vượt quá phạm vi gây chết người ở nhiều nơi trên thế giới.
Cũng như mối đe dọa sắp xảy ra đối với sức khỏe con người, các đợt nắng nóng kết hợp với hạn hán, tăng khả năng cháy rừng diện rộng. Chẳng hạn như những khu vực hiện đang hoành hành trên khắp các vùng của Pháp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hy Lạp và Maroc.
Điều này cũng đe dọa đáng kể đến nguồn cung thực phẩm. Ấn Độ, nhà sản xuất lúa mì lớn thứ 2 thế giới, đã quyết định cấm xuất khẩu ngũ cốc sau khi đợt nắng nóng ảnh hưởng đến vụ thu hoạch, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt ở một số quốc gia giữa bối cảnh xung đột quân sự đang làm suy giảm nhà xuất khẩu lúa mì chủ chốt là Ukraine.
