Cơ hội ông Trump gây sức ép cho "mắt xích yếu" của EU đã đến?

Cuộc gặp này có thể mang lại cho Trump một cơ hội bất ngờ, gây sức ép buộc ông Orbán chấm dứt việc cản trở tiến trình gia nhập Liên minh châu Âu (EU) của Ukraine. 

Hungary - “nốt lạc điệu” trong lập trường của châu Âu về Ukraine

Trong khi phần lớn các nước EU thể hiện ủng hộ Ukraine và gây sức ép lên Nga, Hungary lại đứng ngoài.  Thủ tướng Orbán không chỉ nêu lại nhiều quan điểm của Moscow, mặt khác gia tăng các hoạt động nhập khẩu năng lượng từ Nga. 

Nhờ cơ chế ra quyết định của EU đòi hỏi sự đồng thuận tuyệt đối, Budapest thường xuyên tận dụng quyền phủ quyết để trì hoãn các biện pháp trừng phạt hoặc hỗ trợ cho Ukraine. Ông Orbán từng khiến gói viện trợ trị giá 50 tỷ euro bị đình trệ suốt nhiều tháng, chỉ chịu thông qua khi Brussels đồng ý giải ngân một phần quỹ EU bị đóng băng do vi phạm nguyên tắc pháp quyền.

Từ tháng 12/2023, khi EU chính thức mở đàm phán với Kiev, Hungary liên tục ngăn cản tiến trình này, bất chấp việc Ủy ban châu Âu nhiều lần xác nhận Ukraine đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn cần thiết. Để né tránh quyền phủ quyết của Budapest, EU buộc phải linh hoạt, thậm chí có lần ông Orbán rời phòng họp để không phải bỏ phiếu phủ quyết, cho phép các lãnh đạo khác thông qua quyết định.

Dù vậy, EU vẫn thông qua 19 gói trừng phạt Nga và duy trì hỗ trợ tài chính cho Kiev. 

Washington nhận thấy ông Orbán đang là rào cản lớn nhất đối với hành động chung của châu Âu, đặc biệt trong vấn đề viện trợ tài chính và thúc đẩy tư cách thành viên EU của Ukraine.

Cơ hội gây sức ép của ông Trump

Tại cuộc gặp sắp tới, ông Orbán được cho là sẽ tìm kiếm sự ủng hộ của ông Trump nhằm vực lại uy tín quốc tế. Kế hoạch bắc cầu cho thượng đỉnh Trump - Putin tại Budapest bị hủy bỏ, khiến ông mất điểm trên trường quốc tế. Cùng lúc đó, các lệnh trừng phạt năng lượng mới của Mỹ có thể giáng đòn mạnh vào nền kinh tế Hungary. 

Chính điều này mang lại đòn bẩy đáng kể cho Tổng thống Mỹ. Ông Trump hoàn toàn có thể đặt điều kiện kinh tế hoặc miễn trừ trừng phạt để buộc Hungary ngừng cản trở tiến trình hội nhập châu Âu của Ukraine.

Theo James Batchik, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Châu Âu thuộc Viện nghiên cứu Atlantic Council, dù còn xa vời, việc Ukraine tiến gần hơn tới EU phục vụ trực tiếp lợi ích của Mỹ, bởi, việc này có khả năng thúc đẩy ổn định chính trị và cải cách thể chế tại Kiev; đồng thời mở rộng thị trường chung châu Âu, tạo điều kiện cho đầu tư và hợp tác thương mại của Mỹ. Và quan trọng nhất, giúp châu Âu chia sẻ gánh nặng hỗ trợ Ukraine, điều Washington nhiều lần yêu cầu.

Thực tế, ông Trump đã từng nêu vấn đề này trong cuộc gặp với các lãnh đạo châu Âu hồi tháng 8, khi ông gọi điện trực tiếp cho ông Orbán để phản đối việc Hungary cản trở Ukraine. Đây là thời điểm thích hợp để ông Trump nhấn mạnh thông điệp đó.

Nếu thuyết phục được ông Orbán thay đổi lập trường, đây sẽ là một thắng lợi ngoại giao đáng kể của ông Trump. Dù bằng cách nào, việc đưa vấn đề Ukraine lên hàng đầu trong cuộc gặp vẫn là tín hiệu mạnh mẽ rằng Washington đang theo dõi sát sao nỗ lực của châu Âu, và kỳ vọng tất cả các nước EU, kể cả Hungary, phải góp phần vào tiến trình này.