Bỉ chặn kế hoạch tịch thu tài sản Nga, Slovakia và Hungary cảnh báo “đòn phản ngược” với EU

EU bế tắc trong nỗ lực tịch thu tài sản Nga để hỗ trợ Ukraine

Hy vọng đạt được sự thống nhất về việc sử dụng lợi nhuận từ các tài sản Nga bị đóng băng tại Liên minh châu Âu (EU) để tài trợ cho Ukraine đã tan thành mây khói sau sự phản đối của Bỉ, nơi lưu giữ phần lớn tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga.

Tại hội nghị thượng đỉnh EU ở Brussels (Bỉ) ngày 23/10, các lãnh đạo EU chỉ dừng lại ở việc yêu cầu Ủy ban châu Âu “trình các phương án hỗ trợ tài chính cho Ukraine”, song không đề cập đến việc sử dụng tài sản Nga.

Theo tuyên bố chung của hội nghị, lãnh đạo các nước EU cam kết sẽ "đáp ứng nhu cầu tài chính khẩn cấp của Ukraine trong giai đoạn 2026–2027. Văn bản này không đề cập rõ ràng đến việc sử dụng tài sản Nga đang bị EU phong tỏa. Thay vào đó, tuyên bố chung chỉ đề cập rằng các tài sản này sẽ tiếp tục bị đóng băng cho đến khi xung đột Nga-Ukraine kết thúc và Moscow phải trả một "khoản bồi thường".

Kế hoạch ban đầu của EU là sử dụng phần lợi nhuận khoảng 3 tỷ euro mỗi năm phát sinh từ gần 200 tỷ euro tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga đang bị phong tỏa tại tổ chức tài chính Euroclear (đặt trụ sở tại Bỉ), để làm cơ sở cho khoản vay 140 tỷ euro hỗ trợ Ukraine.

Theo đó, Ukraine sẽ được nhận khoản vay ngay, nhưng chỉ phải hoàn trả khi Nga nộp tiền bồi thường thiệt hại, nghĩ là khi Moscow chính thức chấp nhận chi trả các khoản đền bù cho những tổn thất do xung đột gây ra.

Tuy nhiên, Thủ tướng Bỉ Bart De Wever đã yêu cầu các biện pháp bảo vệ pháp lý rõ ràng hơn và một cơ chế chia sẻ rủi ro, đồng thời nhấn mạnh rằng Brussels không thể gánh hậu quả một mình nếu Nga trả đũa.

“EU phải đảm bảo chắc chắn rằng khoản vay này sẽ được hoàn trả và Bỉ cần cam kết chia sẻ rủi ro từ các nước thành viên khác trước khi gật đầu”, Thủ tướng Bart De Wever tuyên bố, đồng thời khẳng định chính quyền Brussels sẽ “sử dụng mọi công cụ chính trị và pháp lý” để ngăn chặn quyết định nếu thiếu cơ sở pháp lý vững chắc.

Thủ tướng De Wever nhấn mạnh rằng việc sử dụng tài sản bị phong tỏa mà không dựa trên nền tảng pháp lý quốc tế có thể tạo ra tiền lệ nguy hiểm, làm xói mòn niềm tin vào hệ thống tài chính châu Âu và đe dọa sự ổn định của khu vực đồng euro.

Ngoài ra, Bỉ cùng một số nước thành viên lo ngại khả năng Moscow trả đũa bằng cách tịch thu tài sản của doanh nghiệp phương Tây đang hoạt động tại Nga. Điều này, theo các chuyên gia tài chính, có thể khiến các ngân hàng và tập đoàn châu Âu gánh chịu thiệt hại nặng nề.

Hiện phần lớn số tài sản trị giá gần 200 tỷ euro của Nga bị đóng băng tại EU đang được lưu giữ tại hệ thống thanh toán Euroclear. Giới chuyên gia nhạn định, bất kỳ nỗ lực nào nhằm “tịch thu vĩnh viễn” khối tài sản này đều có nguy cơ kéo theo các vụ kiện quốc tế và làm suy yếu vị thế của EU trên trường tài chính toàn cầu.

Cảnh báo mới nhất từ Slovakia và Hungary

Cùng với Bỉ, Thủ tướng Slovakia Robert Fico và Thủ tướng Hungary Viktor Orban mới đây cũng lên tiếng phản đối mạnh mẽ kế hoạch tịch thu tài sản Nga bị đóng băng. Hai nhà lãnh đạo Slovakia và Hungary cho rằng biện pháp này không chỉ tiềm ẩn rủi ro pháp lý nghiêm trọng mà còn có thể gây tổn hại lâu dài cho uy tín tài chính và vị thế quốc tế của EU.

Phát biểu sau hội nghị thượng đỉnh EU hôm thứ Năm, Thủ tướng Slovakia Robert Fico cảnh báo rằng việc tịch thu tài sản Nga có thể vi phạm luật pháp quốc tế và khiến EU phải đối mặt với “các biện pháp trả đũa từ phía Nga, bao gồm cả khả năng khởi kiện hoặc trừng phạt kinh tế”.

“Kỳ vọng về việc tịch thu tài sản Nga đang bị phong tỏa tại EU là rất lớn. Tuy nhiên, tại cuộc họp của Hội đồng châu Âu vào tháng 12 tới, khi vấn đề này được đưa ra xem xét, kế hoạch có thể tiếp tục vấp phải sự phản đối và thất bại”, ông Fico cho biết.

Theo Thủ tướng Slovakia, Ủy ban châu Âu nên xây dựng các phương án khác để đảm bảo nguồn tài chính cho Ukraine trong 2 năm tới.

Cũng trong ngày 23/10, Thủ tướng Hungary Viktor Orban tiết lộ rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gửi thư cho ông cảnh báo các biện pháp trả đũa nếu phương Tây tịch thu tài sản của Moscow. Thủ tướng Orban khẳng định Budapest có lợi ích kinh tế rõ ràng trong việc không ủng hộ hành động này bởi nhiều doanh nghiệp Hungary đang đầu tư tại Nga.

Theo nhà lãnh đạo Hungary, nếu EU quyết định tịch thu tài sản Nga, “sẽ không còn ai trên thế giới tin tưởng gửi dự trữ vào các ngân hàng châu Âu nữa”.

Về phần mình, Bộ Ngoại giao Nga đã nhiều lần chỉ trích kế hoạch tịch thu tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga đang bị đóng băn ở châu Âu là hành động ăn cắp. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết, Moscow có thể đáp trả bằng cách giữ lại tài sản của các quốc gia phương Tây đang nắm giữ tại Nga.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova ngày 23/10 tuyên bố, “bất kỳ sáng kiến nào của EU nhằm tịch thu tài sàn Nga sẽ kéo theo phản ứng đau đớn và tương xứng”.