Thảo luận tại hội trường, đa số các đại biểu đánh giá cao những kết quả trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm; công tác thi hành án; công tác phòng chống tham nhũng. Tuy nhiên, đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn khi xuất hiện nhiều loại hình tội phạm mới với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Các đại biểu cho rằng Chính phủ và các ngành chức năng cần có đánh giá kỹ về thực trạng, nguyên nhân để từ đó có các giải pháp thực hiện hiệu quả hơn trong thời gian tới.
Tội phạm gia tăng gây bất an cho xã hội
Theo đại biểu Lê Hữu Trí (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa), qua các báo cáo cho thấy, các tội phạm trên các lĩnh vực tiếp tục gia tăng, toàn quốc xảy ra 48.100 vụ phạm tội và trật tự xã hội, tăng 18%. Trong đó, các loại tội phạm nguy hiểm tăng mạnh như: tội phạm giết người, cướp tài sản, cướp giật, lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tội phạm xâm hại trẻ em; tội phạm cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự gây rối trật tự công cộng; tội phạm ma túy ngày càng tăng cao và nguy hiểm hơn...
Đại biểu Lê Hữu Trí cho biết, vẫn còn những băn khoăn, lo lắng trước hạn chế, sai sót, vi phạm trong hoạt động tố tụng của các cơ quan thực thi pháp luật, như vấn đề oan sai, truy tố thiếu căn cứ, sai tội danh, sai khung hình phạt… Vì vậy, đại biểu đề nghị những hạn chế, sai sót, vi phạm về nghiệp vụ cần sớm được khắc phục nhằm tránh các trường hợp bị khởi tố oan sai danh dự, nhân phẩm, sức khỏe, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân hoặc bỏ sót tội phạm.
Đánh giá kỹ kết quả, nguyên nhân
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) bày tỏ lo ngại khi các loại hình tội phạm giảm không nhiều, có loại hình tăng. Loại tội phạm phát sinh mới như bắt cóc trẻ em ở nhà trẻ đòi tiền chuộc gây tâm lý lo sợ cho phụ huynh... Điều này thể hiện sự hạn chế nhất định trong công tác đấu tranh phòng ngừa tội phạm trên một số lĩnh vực.
Từ những thực tế trên, đại biểu Phạm Văn Hòa kiến nghị, Chính phủ và các ngành chức năng có đánh giá thật kỹ lưỡng, khách quan, cầu thị về thực trạng. Đồng thời tìm nguyên nhân để có biện pháp khắc phục hữu hiệu - nhất là các vụ án nghiêm trọng, rất nghiêm trọng liên quan đến cuộc sống, sinh hoạt, tâm lý, tình cảm, cuộc sống bình yên của người dân.
Cùng chung nhận định trên, đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Phước) đề nghị các báo cáo của Chính phủ và các cơ quan Tư pháp cần tập trung làm rõ và cụ thể hơn về kết quả, hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm. Trong đó có các nội dung, có chỉ tiêu nhiệm vụ không đạt theo Nghị quyết số 96 và Nghị quyết số 76 của Quốc hội.
Đồng thời, đại biểu đề nghị Chính phủ và các cơ quan làm rõ, đánh giá đầy đủ hơn một số loại tội phạm có xu hướng tăng cao trong thời gian qua; giải pháp phòng ngừa xử lý hiệu quả, nhất là tội phạm về ma túy tội phạm do người nghiện ma túy và người mắc bệnh tâm thần gây ra. Làm rõ các giải pháp phòng ngừa đấu tranh triệt phá các loại tội phạm có các hình thức biến tướng mới như núp bóng công ty luật, công ty tài chính để đòi nợ thuê, tội phạm về tín dụng đen và các tội phạm trên không gian mạng...
Nâng cao chất lượng tuyên truyền, phổ biến pháp luật
Trước diễn biến tình hình tội phạm có xu hướng gia tăng, phức tạp đại biểu Phạm Đình Thanh (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum) đề nghị, tập trung thực hiện tốt công tác phòng ngừa, ngăn chặn hành vi phạm tội của các đối tượng. Trong đó Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan và các cấp chính quyền phải thực sự vào cuộc cùng với cơ quan bảo vệ pháp luật tổ chức thực hiện hiệu quả, đồng bộ nhiệm vụ, giải pháp đấu tranh, phòng ngừa và xử lý tội phạm.
Trong phòng ngừa tội phạm, chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật, quyết liệt phổ biến để người dân hiểu phương thức, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm, nhất là tội phạm mới, tội phạm sử dụng công nghệ cao. Phải làm cho người dân hiểu, cảnh giác, tự bảo vệ mình và tích cực đấu tranh tố giác hành vi vi phạm tội phạm... Đồng thời kịp thời rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật phục vụ công tác phòng, chống và xử lý tội phạm theo hướng sát với yêu cầu thực tế, tạo điều kiện thuận lợi hơn để lực lượng chuyên trách của các cơ quan bảo vệ pháp luật tập trung tấn công, xử lý tội phạm đạt hiệu quả cao.
Đại biểu Hồ Thị Kim Ngân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn) nêu, trong năm 2023, số vụ vi phạm về trật tự xã hội tăng và tăng số người chết, số người bị thương, tăng thiệt hại về tài sản. Nhóm tội phạm phức tạp trở lại (như cố ý gây thương tích, xâm hại trẻ em; tội phạm giết người do mâu thuẫn; một số vụ do người tâm thần, người nghiện ma túy gây án...).
Trong khi đó, với sự phát triển của truyền thông và mạng xã hội, mức độ lan tỏa thông tin đã biến đổi mạnh mẽ, việc khai thác các tình tiết ly kỳ, chi tiết của từng vụ án nhằm thu hút người xem, đã tạo ra tác động tiêu cực, ảnh hưởng đến cách nhìn nhận, hành vi của người tiếp cận thông tin. Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ nghiên cứu, phân tích đánh giá sâu hơn các nguyên nhân đối với nhóm tội phạm này.
Trong đó phân tích các nguyên nhân liên quan đến vấn đề về giáo dục; sự ảnh hưởng tiêu cực của bùng nổ thông tin, sai lệch nhận thức, đưa ra giải pháp căn cơ - nhất là giải pháp về giáo dục hình thành, nuôi dưỡng nhân cách đạo đức con người; trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong quản lý các hoạt động trên không gian mạng… Từ đó nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa xã hội, phòng ngừa nghiệp vụ, hạn chế điều kiện phát sinh tội phạm và vi phạm pháp luật.
