Tồn tại tình trạng thu vượt, thu sai quy địnhTheo Phó Tổng KTNN Đoàn Xuân Tiên, việc thực hiện cơ chế tự chủ đối với các trường ĐH công lập thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo được nâng lên, áp lực chi ngân sách Nhà nước cho lĩnh vực giáo dục đào tạo được giảm nhẹ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, cơ chế tự chủ này vẫn bộc lộ nhiều tồn tại, vướng mắc. Cụ thể, trong quá trình kiểm toán, KTNN phát hiện, một số trường trước áp lực tài chính đã xảy ra tình trạng thu vượt, thu sai quy định, lạm thu các khoản ngoài quy định về học phí.
| “Tự chủ đại học được cho là xu thế tất yếu. Nó bao hàm nhiều vấn đề chứ không chỉ là tự chủ về tài chính và tự chủ tài chính cũng cần được các cơ sở giáo dục đại học hiểu đúng, làm đúng chứ không phải thu chi thế nào tùy ý".TS Trần Tú Khánh -Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GD&ĐT |
Qua số liệu kiểm toán tại một số trường ĐH công lập, số thu học phí vượt quy định, thu học lại, thu cải thiện điểm, thu tiền nhập học, làm thẻ, tài liệu cho sinh viên, thu tiền cấp chứng chỉ quốc phòng an ninh ngoài quy định là hơn 14 tỷ đồng. Cụ thể, tại 5/7 cơ sở giáo dục được kiểm toán trực thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội là 702,6 triệu đồng; tại 5/9 cơ sở giáo dục ĐH được kiểm toán thuộc ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh là gần 4,5 tỷ đồng; tại 5/13 đơn vị được kiểm toán thuộc Bộ GD&ĐT là 9,3 tỷ đồng. Việc các trường ĐH công lập thực hiện tăng thu dịch vụ đào tạo đồng nghĩa với việc tăng gánh nặng đóng học phí lên người học, dẫn đến tình trạng người dân nghèo hiếu học không có điều kiện đi học do mức học phí cao.
Cũng theo đại diện KTNN, nhiều trường chỉ chú trọng tăng học phí mà không quan tâm đến chất lượng giáo dục đã khiến cho chất lượng sinh viên không cao. Kết quả kiểm định chất lượng giáo dục của 4 Trung tâm kiểm định cho thấy, trong 10 tiêu chuẩn với 61 tiêu chí đánh giá chất lượng chỉ duy nhất 1 trường ĐH có số lượng tiêu chí “đạt” với 56/61 tiêu chí.
Tự chủ thực chất - làm sao?Tại Hội thảo, các đại biểu cho rằng, tự chủ là chủ trương đúng đắn và là xu thế của thế giới. Tuy nhiên, khi thực hiện tự chủ, các trường luôn phải đối mặt với cái khó, khiến các trường phải vượt hết các “chướng ngại vật này đến chướng ngại vật khác”. PGS. TS Phan Thị Bích Nguyệt - Phó Hiệu trưởng trường ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh cho biết, hệ thống hành lang pháp lý trong tự chủ có nhiều bất cập và thiếu đồng bộ, khiến các trường nếu làm đúng luật, thì tự chủ không thực hiện được.
Về vấn đề này, TS Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành III thừa nhận, hiện chính sách trong thực hiện cơ chế tự chủ đang có nhiều bất cập. Các trường ĐH công lập tuy đã được giao quyền tự chủ song thực tế vẫn đang tuân thủ và là đối tượng điều chỉnh của nhiều luật khác, trong đó có nhiều quy định chưa phù hợp với quá trình vận hành như Luật Giáo dục, Luật Giáo dục ĐH, Luật Xây dựng…
Trước những bất cập trên, phía các trường ĐH và KTNN đã đưa ra nhiều kiến nghị trong đó chú trọng vào việc hoàn thiện chính sách pháp luật để tạo điều kiện cho cơ chế tự chủ được thực hiện thực chất. TS Phạm Tất Thắng - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho biết, một hành lang pháp lý thuận lợi, thống nhất và thông thoáng là rất cần thiết giúp cho các nhà trường thực hiện quyền tự chủ một cách đầy đủ và thực chất.
