Ngày 26/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về các báo cáo công tác của Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao; công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024…
Kiểm soát tốt hơn việc sử dụng mạng xã hội
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông) cho biết, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật của người chưa thành niên tiếp tục có chiều hướng gia tăng, cả nước phát hiện 5.216 vụ, 15.243 đối tượng, trong đó hơn 30% là nữ; có 2.854 vụ đã khởi tố, với 6.325 bị can, xử lý hành chính hơn 10.000 vụ, trong đó nhiều em là học sinh, sinh viên. Đây là điều rất báo động, tạo ra sự lo lắng trong xã hội.
Thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ việc hết sức đau lòng, chỉ một mâu thuẫn nhỏ, chỉ cảm thấy không vừa ý, không vừa mắt trong đời sống sinh hoạt, các em có thể giải quyết với nhau bằng hung khí và để lại những hậu quả nặng nề cho bản thân, gia đình và xã hội. Qua trao đổi với nhiều phụ huynh, họ cảm thấy chưa thực sự an tâm khi con em mình ra đường tham gia các hoạt động xã hội, kể cả trong nhà trường. Bên cạnh đó, vẫn thường xuyên xảy ra những vụ việc thanh thiếu niên tụ tập gây rối trật tự công cộng và thông qua mạng xã hội để giải quyết mâu thuẫn lẫn nhau.
“Để kéo giảm và ngăn ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật do người chưa thành niên thực hiện, đặc biệt là trong học sinh, sinh viên, bên cạnh trách nhiệm của chính quyền, nhà trường, gia đình và xã hội, Chính phủ cần đánh giá sát hơn, toàn diện hơn về tình hình trong thời điểm hiện nay và dự báo trong thời gian sắp tới để có những giải pháp đồng bộ, toàn diện. Đồng thời, có những biện pháp, chế tài mạnh mẽ để kiểm soát tốt hơn việc sử dụng mạng xã hội và vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên” - đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai nêu quan điểm.
Bên cạnh đó, đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai, tình hình tội phạm sử dụng công nghệ cao tiếp tục gia tăng với nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới hết sức tinh vi như hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản qua mạng. “Do đó, Chính phủ cần có sự đầu tư thỏa đáng hơn về các nguồn lực cho các lực lượng tham gia làm công tác đấu tranh tội phạm và vi phạm pháp luật trên không gian mạng. Đồng thời, kịp thời dự báo, cảnh báo tình hình cho người dân, đề xuất ban hành chế định nhằm thực hiện tốt, hiệu quả công tác này trước mắt và trong dài hạn” - đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai nêu ý kiến.
Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Trình Lam Sinh (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang) cho hay, việc sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông và các phương tiện điện tử để kết nối với các nền tảng trực tuyến công dân số là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người chúng ta. Tuy nhiên, cũng đi kèm theo một loạt nguy cơ, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh mạng và tội phạm trực tuyến. Một trong những hình thức phổ biến của tội phạm trong lĩnh vực này là sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để chiếm đoạt tài sản. Đây là vấn đề hết sức nghiêm trọng, đe dọa sự an toàn và ổn định của an ninh mạng và của xã hội của nước ta.
Từ đó, đại biểu đề nghị các cơ quan chức năng tiếp tục thực hiện tốt công tác dự báo và liên tục có những cảnh báo về hành vi, thủ đoạn của các loại tội phạm để người dân được biết; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật khác có sử dụng công nghệ cao. “Các cơ quan chức năng cần khai thác có hiệu quả tiện ích của các trang mạng xã hội để đăng tải, cập nhật các thông tin cảnh báo về tội phạm, hành vi, thủ đoạn tội phạm phù hợp với diễn biến tình hình mới, nhất là ở khu vực nông thôn và miền núi. Đồng thời cần có các giải pháp mạnh mẽ hơn để phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm trên không gian mạng...” – đại biểu Quốc hội Trình Lam Sinh nêu quan điểm.
Công tác tuyên truyền, giáo dục phổ biến pháp luật chưa phát huy hiệu quả tối đa
Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho hay, về cơ bản, năm 2024, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm giữ vững, tội phạm và vi phạm pháp luật ở nước ta cơ bản được kiểm soát tốt; môi trường xã hội được duy trì an ninh, an toàn. Đây là nỗ lực rất lớn của các ngành, các cấp, trong đó có lực lượng thực thi pháp luật, đặc biệt trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới và khu vực đang rất bất ổn trong tình hình hiện nay. Song, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như trong báo cáo và các ý kiến của đại biểu Quốc hội đã nêu.
Nêu một số nguyên nhân của tình trạng trên, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, tình hình về kinh tế - xã hội dù đã có sự phục hồi mạnh mẽ, song về cơ bản vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Số lượng doanh nghiệp giải thể hoặc hoạt động cầm chừng còn nhiều, dẫn tới tình trạng thiếu việc làm, xu hướng dịch chuyển cơ cấu lao động từ thành thị về nông thôn, trong khi nhu cầu nhân lực của khu vực này có hạn chế dẫn đến tình trạng thừa lao động, nhất là trong độ tuổi thanh niên. Đây là một trong những nguyên nhân phát sinh tội phạm, nhất là nhóm tội phạm xâm phạm sở hữu như trộm cắp, cướp giật, cưỡng đoạt, lừa đảo chiếm đoạt tài sản ở những khu vực nông thôn, miền núi tăng cao trong năm nay.
Cùng với đó là sự suy thoái về đạo đức xã hội. Đây là hệ lụy tích tụ từ nhiều năm do mặt trái của nền kinh tế thị trường, nhất là do dòng văn hóa phẩm ngoại lai không được kiểm duyệt chặt chẽ trên các nền tảng mạng xã hội. Một trong những biểu hiện của việc này đó là tội phạm, nhất là tội phạm trẻ em, tội phạm chống người thi hành công vụ, các hành vi vi phạm pháp luật bắt chước người nổi tiếng lan truyền trên mạng tiếp tục có xu hướng tăng cao trong những năm gần đây.
Bên cạnh đó là hiệu quả công tác phòng ngừa chung, nhất là phòng ngừa xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đề ra. Nhiều mâu thuẫn ở cơ sở không được chính quyền, các tổ chức xã hội ở địa phương phát hiện, tháo gỡ kịp thời. Đồng thời, công tác tuyên truyền, giáo dục phổ biến pháp luật chưa thực sự phát huy được hiệu quả tối đa, hình thức và đối tượng có thời điểm còn chưa phù hợp, dẫn tới việc một số đối tượng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết, nhiều hành vi vi phạm pháp luật hành chính có khung xử lý còn thấp, chưa thể hiện được tính nghiêm minh, răn đe. Thậm chí, một số bộ phận người dân có biểu hiện coi thường pháp luật, sẵn sàng chấp nhận bị xử lý nếu bị phát hiện, nhất là trong vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
Ngoài ra, áp lực ngày càng cao trong công tác điều tra, xử lý tội phạm của các cơ quan tư pháp nói chung, lực lượng công an nói riêng, các đối tượng phạm tội triệt để lợi dụng không gian mạng, luôn thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, hoạt động xuyên biên giới gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý số tin báo tố giác tội phạm kiến nghị khởi tố, số vụ án khởi tố mới, số can phạm nhân hàng năm đều tăng cao, số vụ vi phạm hành chính hàng năm đều tăng và ở mức rất cao, trong khi số lượng cán bộ điều tra, điều tra viên, cơ sở vật chất, chế độ, chính sách, điều kiện việc làm việc chưa tương xứng và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra. Bên cạnh đó, còn có một bộ phận năng lực, trình độ hạn chế, thậm chí có những vi phạm quy định trong xử lý dẫn tới một số sai phạm như báo cáo của Ủy ban Tư pháp đã chỉ ra.
Liên quan vấn đề lộ lọt dữ liệu trên không gian mạng, vấn đề vi phạm pháp luật trong vị thành niên, những vấn đề liên quan đến xử lý những đối tượng hiện nay đang lẩn trốn ra nước ngoài mà các đại biểu Quốc hội đã nêu, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, lực lượng công an và các cơ quan thực thi pháp luật đã hợp tác quốc tế, tăng cường và ký những hiệp định liên quan đến chuyển giao người bị kết án phạt tù, liên quan đến dẫn độ tội phạm.
“Căn cứ theo từng nước, chúng tôi đang dần dần làm từng bước và thời gian vừa qua chúng ta đã bắt và xử lý dẫn độ các đối tượng, có những nước chưa bao giờ dẫn độ tội phạm sang nước khác nhưng vừa qua đã hợp tác với chúng ta, đã đưa những đối tượng dẫn độ về nước. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục tham mưu cho Chính phủ có những hiệp định liên Chính phủ để chúng ta thực hiện nội dung này trong thời gian tới tốt hơn” - Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang thông tin
