Đề xuất đặc biệt của Ukraine trước vòng đàm phán thứ hai tại Istabul

Theo truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ, phái đoàn Ukraine và Nga dự kiến đàm phán tại Istanbul lúc 13 giờ ngày 2/6 theo giờ địa phương. Cuộc đàm phán giữa hai bên sẽ được tổ chức tại Cung điện Ciragan.

Trong một diễn biến mới đáng chú ý liên quan đến tiến trình đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine, Kiev đã bày tỏ quan điểm sẵn sàng dỡ bỏ một phần các biện pháp trừng phạt đang áp đặt với Moscow, song theo lộ trình từng bước và có điều kiện rõ ràng.

Hãng tin Obshchestvennoye Novosti ngày 1/6 trích dẫn tài liệu do Kiev soạn thảo chuẩn bị cho vòng đàm phán hòa bình thứ hai với Moscow cho thấy Ukraine để ngỏ khả năng dỡ bỏ từng bước các biện pháp trừng phạt đối với Nga, nhưng có điều kiện và đi kèm cơ chế tái áp đặt nếu thỏa thuận bị vi phạm.

Đáng chú ý, trong đề xuất hòa bình dự kiến được đưa ra tại vòng đàm phán sắp tới, Ukraine tái khẳng định sẽ không cam kết giữ vị thế trung lập, yêu cầu từng được Nga nhấn mạnh trong các vòng đàm phán trước đó. Kiev cũng bác bỏ bất kỳ giới hạn nào về quy mô của quân đội, đồng thời khẳng định việc gia nhập NATO sẽ tùy thuộc vào sự đồng thuận nội khối của liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu.

Ngoài ra, Ukraine yêu cầu thiết lập một lệnh ngừng bắn 30 ngày, một cơ chế trao đổi tù binh theo nguyên tắc “tất cả đổi lấy tất cả”, và sự tham gia của cộng đồng quốc tế để giám sát lệnh ngừng bắn cũng như bảo đảm an ninh sau chiến tranh.

Tài liệu này cũng nêu rõ vị trí hiện tại của tiền tuyến sẽ là điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán về lãnh thổ. Điều này được cho là nhằm tránh kéo dài tranh cãi về kiểm soát lãnh thổ trong ngắn hạn, đồng thời tạo không gian cho một lệnh ngừng bắn có thể thực thi ngay lập tức.

Bên cạnh đó, Ukraine cũng yêu cầu các cuộc đàm phán tiếp theo phải tập trung vào các nội dung chính như lệnh ngừng bắn bền vững, cơ chế giám sát quốc tế, việc khôi phục hạ tầng dân sự, các nội dung chủ chốt trong thỏa thuận hòa bình cuối cùng, biện pháp cưỡng chế nếu thỏa thuận bị vi phạm. Ngay trước thềm đàm phán, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bất ngờ phê duyệt thành phần phái đoàn mở rộng lên 14 thành viên, trong khi vòng đàm phán đầu tiên chỉ có 12 người.

Theo sắc lệnh, phái đoàn do Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov dẫn đầu có Cố vấn Chánh văn phòng Tổng thống Oleksandr Bevz, Phó Tham mưu trưởng Lực lượng Hải quân Bộ Tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine Oleksandr Diakov, Thứ trưởng thứ nhất Bộ Ngoại giao Serhii Kyslytsia, Đại diện của Ủy viên Quốc hội Ukraine về Nhân quyền trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng Yurii Kovbasa, Phó Cục trưởng của Cơ quan Tình báo nước ngoài Oleh Luhovskyi cùng một số quan chức khác.

Một ngày trước đó, ông Zelensky đã tổ chức một cuộc họp với lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu, Cơ quan An ninh và các cơ quan tình báo Ukraine để đặt ra các ưu tiên cho cuộc đàm phán.

Cuộc gặp tại Istanbul ngày 2/6 sẽ là lần đàm phán trực tiếp thứ hai giữa hai bên trong hơn 3 năm xung đột. Cả hai bên đều đánh giá cao kết quả cuộc đàm phán đầu tiên diễn ra ngày 16/5 vừa qua, trong đó nhất trí về việc trao đổi tù nhân quy mô lớn và cam kết sẽ tiếp tục đối thoại.

Với vai trò trung gian thúc đẩy đàm phán, giới chức Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần nhấn mạnh cần có sự tham gia cấp cao để nhanh chóng đạt được một thỏa thuận ngừng bắn.

Trong một phát biểu ngày 30/5, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cho biết nước này hy vọng rằng có thể kết thúc vòng đàm phán trực tiếp thứ nhất và thứ hai giữa Nga và Ukraine bằng cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky với sự trung gian của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

Đáp lại, Điện Kremlin tuyên bố cuộc gặp thượng đỉnh trực tiếp như trên nhằm tìm kiếm giải pháp cho vấn đề Ukraine chỉ có thể diễn ra sau khi các cuộc đàm phán giữa phái đoàn Nga và Ukraine đạt kết quả.

Theo truyền thông Anh, khung điều khoản của Ukraine về thỏa thuận hòa bình được nêu trong đề xuất cho vòng đàm phán sắp tới không khác biệt nhiều so với các đề xuất được đưa ra tại vòng đàm phán ngày 16/5.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích đánh giá rằng việc Ukraine kiên quyết bảo vệ các nguyên tắc chủ quyền, đặc biệt là không từ bỏ quyền gia nhập NATO, sẽ tiếp tục là trở ngại lớn trên bàn đàm phán.

Ngược lại, việc Kiev đề xuất dỡ bỏ trừng phạt có điều kiện được cho là tín hiệu tích cực đầu tiên từ phía Ukraine, có thể mở ra dư địa đối thoại thực chất trong bối cảnh các bên đang chịu sức ép quốc tế ngày càng lớn nhằm chấm dứt xung đột kéo dài.