Đề xuất đóng bảo hiểm thất nghiệp theo thu nhập để có mức hưởng trợ cấp cao
Kinhtedothi – Chuyên gia an sinh xã hội đề xuất tiến tới đóng bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) theo thu nhập, tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp để người lao động khi mất việc có khoản tiền đủ trang trải cuộc sống, yên tâm đi tìm việc hoặc tham gia học nghề miễn phí để chuyển đổi việc làm.
Tiền trợ cấp thất nghiệp thấp hơn lương tối thiểu vùng
BHTN là chế độ nhằm bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi bị mất việc làm, hỗ trợ người lao động học nghề, duy trì việc làm, tìm việc làm trên cơ sở đóng vào Quỹ BHTN. Theo quy định của Luật Việc làm hiện hành, mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương hàng tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp nhưng tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở, không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
Người lao động đến làm thủ tục hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội. Ảnh: Trần Oanh.
Với quy định hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% tiền lương, có ý kiến cho rằng đó là cao nhưng nhiều người lao động thất nghiệp được nhận tiền trợ cấp không đủ trang trải cuộc sống. Chị Phạm Thị Thu Hằng (quận Nam Từ Liêm) đang hưởng trợ cấp thất nghiệp 3 triệu đồng/tháng, thời gian hưởng 12 tháng cho biết: “Mức hưởng này không đủ chi trả nhu cầu cuộc sống cơ bản hiện nay. Đối với tôi, đã qua tuổi 40 đi tìm việc rất khó và mất nhiều thời gian, bởi các DN đều muốn tuyển dụng người dưới 30, 35 tuổi”. Anh Chu Anh Minh (quận Cầu Giấy) có thu nhập 10 triệu đồng/tháng nhưng công ty chỉ đóng BHNT dựa trên mức lương tối thiểu vùng. Điều này dẫn đến, anh Minh có 12 năm tham gia BHTN nhưng hiện nay hưởng trợ cấp thất nghiệp chỉ 3 triệu đồng/tháng. “3 triệu đồng trợ cấp thất nghiệp thấp quá, trong tình hình hiện nay không đủ chi phí sinh hoạt ở nơi thành phố, rồi các con học hành. Tôi mong muốn tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp lên thành 5 triệu đồng/tháng để người lao động đi tìm việc thì tốt hơn”.
Người lao động hưởng trợ cấp thất nghiệp được tư vấn, giới thiệu việc làm, học nghề miễn phí. Ảnh: Trần Oanh.
Thực tế cho thấy, nhiều DN luôn đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) và BHTN cho người lao động ở mức lương tối thiểu vùng. Vì vậy mức hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ thấp tương ứng. Chia sẻ về mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tại tọa đàm về BHTN, bà Hồ Thị Kim Ngân - Phó Trưởng Ban Quan hệ lao động – Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho hay: Người lao động thất nghiệp được hưởng 60% tiền lương có ý kiến cho rằng đó là cao nhưng số tiền thực tế thì không cao. Người lao động đóng BHTN trên số tiền 4 – 5 triệu đồng/tháng, chỉ được 2 – 3 triệu đồng/tháng trợ cấp thất nghiệp thì không thể trang trải được chi phí sinh hoạt. Nếu không đủ trang trải thì người lao động sẽ phải tìm việc tay chân như bán nước, đi xe ôm... để có thêm thu nhập chứ không thể đi học để đúng với trình độ, mong muốn của họ.
Tiến tới đóng BHTN theo thu nhập
Dự kiến, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) sẽ được Chính phủ trình Quốc hội xem xét thông qua vào kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV. Góp ý cho dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), một số đại biểu Quốc hội đề nghị tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 60% hiện nay lên 65 - 70% để người lao động có tiền trợ cấp đảm bảo cuộc sống trong thời gian đi tìm công việc mới. Cũng có ý kiến chuyên gia cho rằng, để tăng tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp thì tăng mức hưởng bảo hiểm thất nghiệp và đóng BHTN theo thu nhập thực tế.
Người lao động hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp được hỗ trợ tìm việc làm. Ảnh: Trần Oanh.
Phản hồi về việc hiện nay nhiều người lao động phản ánh mức hưởng trợ cấp thất nghiệp thấp, chưa hỗ trợ được họ đảm bảo cuộc sống khi thất nghiệp, vấn đề này được xem xét trong dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) chưa, ông Trần Tuấn Tú – Trưởng phòng BHTN, Cục Việc làm – Bộ Nội vụ cho hay: Quỹ BHTN trên cơ sở đóng và chi cho người đóng, cân đối trong quỹ. Chúng ta tiến tới đóng BHTN theo thu nhập nhưng hiện tại đóng theo lương tối thiểu (gồm cả phụ cấp), mức bình quân còn thấp. Bình quân nền đóng là 6 triệu đồng, chưa đóng được trên thu nhập thực sự mà hỗ trợ 60% thì tỷ lệ không thấp nhưng mức hưởng thấp. Theo ông Trần Tuấn Tú, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) tính toán trên cơ sở thực chất chính sách, cân đối thu chi, phương án tài chính, nếu không tính kỹ thì sẽ thâm hụt. Nếu tăng chế độ, tăng mức hưởng thì tăng mức đóng; nhưng nếu muốn tăng mức hưởng lại không tăng mức đóng thì không khả thi.
Theo TS Phạm Đình Thành – nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính – Bộ Tài chính, vấn đề quan trọng là phải quản lý được thu nhập thực của từng người lao động và lấy đó làm căn cứ để đóng BHXH, BHYT, BHTN. Cụ thể, theo quy định của Luật BHXH năm 2024, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025: Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng theo chức vụ, chức danh, ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm và các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề, hệ số chênh lệch bảo lưu lương (nếu có). Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được thỏa thuận trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương.
Việc tuân thủ đóng đúng, đóng đủ theo mức lương và các khoản phụ cấp theo quy định, một mặt đảm bảo các quyền lợi của người lao động khi hưởng trợ cấp, tương ứng với mức lương thực lĩnh thì khi nhận trợ cấp sẽ không bị hẫng hụt. Mặt khác, việc quản lý chặt chẽ thu nhập của từng người lao động mới đảm bảo các chính sách BHXH, BHYT, BHTN thực sự trở thành công cụ đắc lực của nhà nước trong việc điều tiết thu nhập của người lao động trong nền kinh tế thị trường.
