Đây là tác phẩm thứ hai sau tập truyện ký “Sóng không từ biển” của nhà báo, luật sư Phạm Nam Giang do NXB Văn học ấn hành.
Có thể nói, gần hai chục truyện ngắn trong “Đò muộn” là những mảnh ghép trong tổng thể bức tranh đa màu sắc của xã hội hiện tại. Tâm trạng các nhân vật đơn giản nhưng cũng vô cùng phức tạp trong bối cảnh xã hội Việt Nam vừa bước qua cuộc kháng chiến vĩ đại. Họ lao vào vật lộn với cuộc sống, tìm cách làm giàu, đôi lúc cũng trăn trở với tương lai. Bức tranh xã hội còn đầy rẫy những khó khăn, thiếu thốn, bắt đầu manh nha những tư tưởng kinh tế thị trường.
Điều thú vị trong “Đò muộn” là, chỉ bằng những nét phác họa đơn giản, một phần hiện thực bộ mặt xã hội Việt Nam hiện ra thấp thoáng đâu đó: Những đoàn thanh niên nông thôn khỏe mạnh xuất cảnh ra nước ngoài làm thuê; những trí thức tài năng ra nước ngoài học tập, công tác… có thể do hoàn cảnh hoặc vì lý do nào đó ở lại định cư nhưng vẫn đau đáu một nỗi nhớ quê hương. Một hiện thực xã hội phức tạp nữa, tuy cũng chỉ là nét phác họa nhưng cũng được tác giả khái quát một cách tinh tế, đó là sự quyến rũ lớp trẻ của “cái chết trắng” len lỏi vào tận ngõ ngách từ nông thôn tới thành thị…
18 truyện ngắn trong “Đò muộn”, cho dù dung lượng dài, ngắn khác nhau, song vẫn khiến người ta nhận ra nghệ thuật “sắp xếp” tài tình của tác giả. Nghệ thuật đan xen giữa không gian, thời gian; giữa hư ảo và hiện thực. Đôi lúc khoảng cách về thời gian bị xóa nhòa, khoảng cách không gian bị thu hẹp, nhưng tính cách nhân vật vẫn phát triển theo tuyến tính một cách logic cho dù mối liên hệ không gian, thời gian chỉ còn tính ước lệ. Đây là một trong những cuốn sách thể hiện một phong cách sáng tác mới, đáng trân trọng, đáng đọc.
