Doanh nghiệp đang thay đổi cách tiếp cận nhân tài

Tư duy chọn việc của thanh niên chưa phù hợp

Bộ Nội vụ đã công bố Bản tin Thị trường lao động Việt Nam quý I/2025, theo đó cả nước có 51,9 triệu người lao động có việc làm, giảm 234 nghìn người so với quý IV/2024. Cũng trong quý I/2025 có 1,04 triệu người trong độ tuổi lao động thất nghiệp, chiếm 2,20%. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên chiếm tới 7,93%, cao gấp hơn 3 lần tỷ lệ thất nghiệp chung; trong khi thực tế nhiều DN vẫn đang có nhu cầu tuyển dụng nhưng khan hiếm nguồn ứng viên. Cụ thể là Hệ thống sinh thái Tuyển dụng iVIEC thuộc Tập đoàn FPT đang có nhu cầu tuyển dụng tới 500 chỉ tiêu ở các vị trí khác nhau với mức lương từ 12 - 20 triệu đồng/tháng, tùy thuộc vào kinh nghiệm làm việc và kỹ năng tay nghề. Công ty CP JobsGO đang tuyển không giới hạn nhân sự vào các vị trí như kế toán, hành chính - nhân sự, lao động phổ thông làm việc ở các khu công nghiệp và những vị trí quản lý... với các mức lương khác nhau.

Do thiếu nguồn ứng viên nên các DN đã đăng thông tin tuyển dụng trên trang web công ty, các trang mạng xã hội, tham gia phiên giao dịch việc làm tại Sàn Giao dịch việc làm (GDVL) Hà Nội và những phiên lưu động được tổ chức tại các quận, huyện. Chia sẻ về việc DN cần nhiều người lao động nhưng tuyển mãi vẫn chưa đủ chỉ tiêu, anh Đỗ Phú Duy đang làm quản lý tại Khách sạn Eliana Premio Hà Nội cho hay: “Hiệp hội Du lịch quận Hoàn Kiếm đang cần tuyển 200 người lao động ở các độ tuổi vào làm việc tại các vị trí trong nhà hàng, khách sạn với mức lương tháng từ 7 triệu đồng trở lên, chưa bao gồm các khoản phúc lợi. Nhưng từ sáng đến gần trưa mà chúng tôi chưa tuyển được người lao động. Tôi thấy, các bạn chưa đủ kiên nhẫn để đam mê với nghề. Bởi vì có những bạn đến làm việc rất nhanh và nghỉ việc cũng rất nhanh. Có bạn đến làm việc trong vòng 1 - 2 tháng, chưa đủ độ sâu, chưa hiểu rõ về nghề đã mong muốn thành công, đòi trả tiền lương cao...”.

Trong khi đó, ThS Phan Thị Hạ - Nhà sáng lập Doanh nghiệp xã hội HR Companion cho rằng, có 3 nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao. Thứ nhất là khoảng cách giữa nhà trường và DN vẫn còn khá lớn. Nhiều sinh viên tốt nghiệp chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng làm việc thực tế, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm hay giải quyết vấn đề - vốn là những điều DN đánh giá cao. Trong khi đó, chương trình đào tạo tại nhiều trường đại học vẫn nặng về lý thuyết, chưa đủ thời gian hoặc cơ hội để sinh viên được “va chạm” thật với môi trường làm việc.

Thứ hai là tư duy chọn việc chưa phù hợp. Nhiều bạn trẻ mong muốn công việc “đúng ngành - đúng sở thích - đúng thu nhập” ngay từ đầu, dẫn đến bỏ lỡ nhiều cơ hội tích lũy kinh nghiệm. Họ kỳ vọng cao nhưng chưa thực sự hiểu thị trường lao động đang cần gì. Và thứ ba là DN cũng đang thay đổi cách tiếp cận nhân tài, ưu tiên ứng viên có khả năng thích nghi, thái độ tích cực và sẵn sàng học hỏi hơn là bằng cấp đơn thuần. Điều này khiến nhiều bạn trẻ - dù có thành tích học tập tốt - vẫn chưa đủ hấp dẫn trong mắt nhà tuyển dụng.

Tuyển người có tiềm năng phát triển

Theo ThS Phan Thị Hạ, hoạt động tuyển dụng của các DN hiện nay đang dịch chuyển theo xu hướng “tuyển người có tiềm năng phát triển”, thay vì chỉ tuyển người đã có kinh nghiệm. DN đánh giá cao tư duy linh hoạt, khả năng tự học và thích nghi với thay đổi, đặc biệt trong bối cảnh AI và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Thay vì hỏi “em học chuyên ngành gì?”, nhiều nhà tuyển dụng quan tâm hơn đến “em giải quyết vấn đề thế nào?” hoặc “em có thể học nhanh đến đâu?”. Ngoài ra, năng lực sử dụng công cụ số, khả năng giao tiếp hiệu quả, và đặc biệt là thái độ chủ động - sẵn sàng nhận việc, làm việc nhóm, dám nhận sai và cải thiện - đang trở thành các tiêu chí tuyển dụng bắt buộc. Các bạn trẻ không chỉ cần một bản CV đẹp, mà còn cần một thái độ chuyên nghiệp và tinh thần cầu tiến để được trao cơ hội phát triển lâu dài.

Do đó, sinh viên nên bắt đầu hành trình sự nghiệp từ việc hiểu rõ bản thân và hiểu rõ thị trường lao động. Từ việc, DN xã hội HR Companion tổ chức hàng trăm buổi tư vấn, huấn luyện kỹ năng viết CV, luyện tập phỏng vấn xin việc và xây dựng thương hiệu cá nhân cho sinh viên các trường đại học, bà Phan Thị Hạ có những lời khuyên dành cho các bạn trẻ: hãy sẵn sàng bắt đầu từ vị trí nhỏ, nhưng chủ động học hỏi và nâng cấp chính mình mỗi ngày; tập trung trải nghiệm thực tế hơn là chỉ điểm số; hãy đi thực tập, làm thêm, tham gia dự án xã hội để tích lũy kỹ năng; tận dụng nền tảng số để xây dựng hồ sơ chuyên nghiệp... Đặc biệt, trong thời đại AI, sinh viên cần biết ứng dụng công nghệ ChatGPT, Notion, các công cụ tự động hóa… để nâng cao năng suất cá nhân, thể hiện được sự chủ động trong làm việc.

Để hỗ trợ thanh niên, sinh viên tốt nghiệp ra trường, tìm được việc làm ngay, trong những năm qua, theo sự chỉ đạo của TP Hà Nội, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội đã thực hiện nhiều giải pháp như: tư vấn, cung cấp thông tin thị trường lao động, định hướng nghề nghiệp cho lao động trẻ, học sinh, sinh viên; tư vấn kỹ năng trả lời phỏng vấn, kỹ năng tìm kiếm việc làm... Và đặc biệt là tổ chức các phiên GDVL - đây là cơ hội kết nối lý tưởng giữa người lao động, sinh viên với các DN và cơ sở đào tạo. Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội phối hợp với các đơn vị, DN, nhà trường tạo điều kiện cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên năm cuối được trải nghiệm các hoạt động thực tế tại phiên GDVL, tiếp cận, tìm hiểu thị trường lao động, cơ hội được tiếp xúc trực tiếp với các DN. Từ đó, các bạn trẻ được học hỏi, trau dồi, trang bị thêm những kỹ năng và kiến thức cơ bản, khả năng thích nghi với biến động của thị trường lao động, thêm kinh nghiệm khi ứng tuyển trả lời phỏng vấn.

Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội Vũ Quang Thành cho biết, hiện nay trung tâm ký kết hợp tác với nhiều trường cao đẳng, đại học trong công tác định hướng, kết nối và phát triển nguồn nhân lực trẻ - đặc biệt là các sinh viên chuẩn bị bước vào thị trường lao động. Trung tâm sẽ phối hợp chặt chẽ với trường cao đẳng, đại học để tổ chức hội thảo hướng nghiệp và kỹ năng mềm định kỳ; cung cấp thông tin thị trường lao động mới nhất; kết nối DN - sinh viên thông qua các phiên GDVL; hỗ trợ sinh viên tiếp cận các vị trí việc làm phù hợp với năng lực và chuyên ngành được đào tạo.

Như vậy, với sự chuẩn bị kỹ càng, chủ động học hỏi và tinh thần sẵn sàng thích nghi cộng với sự hỗ trợ từ Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, cán bộ tư vấn, các bạn trẻ không chỉ tìm được việc làm mà còn kiến tạo được một sự nghiệp bền vững trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.