Kinhtedothi - Thống kê của Hội đồng Tư vấn về Phòng vệ thương mại (PVTM), Trung tâm WTO và Hội nhập - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện từ cuối năm 2014 với hơn 1.000 DN cho thấy, khoảng 60 - 70% DN được hỏi đã biết về công cụ PVTM. Tuy nhiên, điểm hạn chế là hiểu biết của các DN mới chỉ dừng lại ở mức độ “sơ khai”, nghe nói tới mà không có kiến thức sâu về các công cụ bảo vệ.
Điều gì cản trở?
Chia sẻ về kết quả khảo sát, bà Nguyễn Thị Thu Trang – Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập nhận xét, các DN không chỉ biết về công cụ PVTM với tính chất là một rào cản ở nước ngoài, mà còn biết đến đây là công cụ có thể sử dụng ở trong nước, để bảo vệ chính mình. Tuy nhiên, kiện PVTM không phải là “cuộc chơi” của mỗi DN riêng lẻ, mà là “cuộc chơi tập thể” – là chiến lược hay hành động của cả một ngành sản xuất nội địa sản phẩm liên quan.
Đánh giá về thái độ hợp tác của các DN Việt Nam trong các vụ kiện PVTM, Luật sư Phạm Lê Vinh – Công ty Luật TNHH ATIM cho biết, về nguyên tắc luật Việt Nam và quốc tế dù là bên khởi kiện hay bị kiện thì cơ quan điều tra cũng rất cần có thông tin, nếu các DN bất hợp tác trong việc cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra thì họ sẽ sử dụng thông tin của bên còn lại, điều này gây bất lợi cho các DN Việt Nam. Bên cạnh đó, tâm lý của người Việt là ngại đi kiện, đặc biệt là kiện ở quy mô quốc tế. “Việc kiện qua kiện lại về hàng hóa là hết sức bình thường. Chúng ta cần loại bỏ dần tâm lý này khi tham gia vào sân chơi quốc tế”– Luật sư Phạm Lê Vinh chia sẻ. Thực tế hiện nay, các DN, hiệp hội gặp khó khăn trong tìm kiếm thông tin liên quan tới các vụ kiện, chính vì thế, nên chăng VCCI cần cung cấp thông tin nhiều hơn, thậm chí có thể nêu lên dấu hiệu để các DN xem xét và soi vào để phân biệt bản thân DN có bị rơi vào chống bán phá giá, trợ cấp… hay không? Phần lớn các DN Việt Nam là DN nhỏ lẻ nên tính liên kết rất kém. Do đó, rất cần vai trò của hiệp hội nhưng thời gian qua, nhiều hiệp hội lại chưa thể hiện được hết vai trò của mình.
Ngoài ra, khi quyết định tham gia kiện, DN cần phải tập hợp các bằng chứng bán phá giá, bán hàng được trợ cấp, bằng chứng về những thiệt hại gây ra đối với mình, thuê luật sư tư vấn theo kiện… Đây là những yêu cầu cốt yếu cho mọi nguyên đơn trong các vụ kiện PVTM. Tuy nhiên, kết quả điều tra cho thấy, có tới 86% số DN cho rằng, nếu đi kiện thì mình sẽ gặp khó khăn trong huy động tài chính cho việc này. Chỉ có 2% cho rằng, chi phí kiện PVTM sẽ không phải vấn đề lớn; 12% cho rằng, dù có thể khó khăn nhưng sẽ là không quá lớn.
Liên quan đến khả năng chuẩn bị đội ngũ nhân lực theo kiện, kết quả khảo sát cũng cho thấy một bức tranh không mấy sáng sủa. Cụ thể, trả lời câu hỏi: “Nếu một thời điểm nào đó, DN có ý định đi kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ, liệu nhân lực của DN có thể đảm nhiệm việc này chưa?”, chỉ 11% DN cho biết, cán bộ nhân viên của mình có thể đáp ứng được yêu cầu; 48% cho rằng, có thể thực hiện việc này nhưng khó khăn. Và có tới 41% DN trả lời hoàn toàn không thể.
Đi kiện thì nên kín tiếng
Có một nghịch lý ở Việt Nam đó là những DN đang có ý định đi kiện thường loan tin rất rộng rãi trên các phương tiện truyền thông thay vì phải giữ kín cho đến phút cuối như cách làm của các DN nước ngoài. Theo bà Đinh Thị Mỹ Loan - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn về PVTM, điều này gây ra rất nhiều bất lợi cho các DN với tư cách là nguyên đơn, vì tạo cơ hội cho các DN bị kiện có thời gian chuẩn bị để đối phó. “Trừ khi chúng ta chỉ có ý định tung tin để gây sức ép buộc các đối phương phải điều chỉnh giá bán vào thị trường, còn nếu có ý định khởi kiện thực sự thì cần giữ bí mật thông tin đến phút chót” – bà Trang bổ sung ý kiến.
Ngoài ra, các kênh thông tin báo chí cần thận trọng hơn trong việc đưa thông tin gây bất lợi cho DN trong nước. “Vụ nhập khẩu thịt gà giá rẻ từ Mỹ vừa qua là một điển hình. Chúng ta chưa có đơn kiện, nhưng trên một số kênh báo chí đã có thông tin, Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam Bộ cử đoàn công tác sang Mỹ để điều tra. Đây là thông tin không có lợi cho chúng ta” - bà Loan lấy ví dụ.
Chế biến cá tra xuất khẩu tại DN ở tỉnh Cần Thơ. Ảnh: Huy Hùng
|
| Hiện tại, 3 Hiệp hội taxi tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng rất muốn khởi kiện Grab Taxi, bởi từ khi họ chính thức hoạt động tại Việt Nam với mức giá “siêu rẻ” thì các hãng taxi trong nước đã bị mất dần một lượng khách lớn. Tuy nhiên, chúng tôi thừa nhận mình không đủ năng lực để đi kiện, đây có lẽ cũng là cảm nhận của nhiều hiệp hội DN khác trước những đối thủ quá lớn. Vì thế, chúng tôi rất cần đến sự tư vấn của các chuyên gia để có quyết định sáng suốt.
Ông Nguyễn Văn Thanh - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Ô tô Việt Nam
|
| Số vụ DN, hàng Việt Nam bị kiện và thua kiện cao hơn nhiều lần so với số vụ DN nước ngoài bị kiện và thua kiện tại Việt Nam nói lên thực tế là DN Việt Nam vẫn chưa quan tâm đến các biện pháp PVTM hoặc yếu kém trong việc tìm hiểu pháp luật của các nước, ít thông tin, không có năng lực tài chính để theo đuổi các vụ kiện, thuê luật sư, trọng tài quốc tế để phục vụ vụ kiện của mình.
Bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI)
|
