GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Ủy viên T.Ư Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận T.Ư, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh trong cuộc trao đổi với Báo Kinh tế & Đô thị.
Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc - một số yêu cầu cơ bản
Như những định hướng của Đảng và Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra, Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc là kỷ nguyên đột phá, phát triển tăng tốc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đưa quốc gia, dân tộc lên một tầm cao mới, tiến cùng thời đại. Vậy theo ông, chúng ta bước vào Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc dựa trên cơ sở nào, với những yêu cầu gì?
- GS.TS Phùng Hữu Phú: Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XIII thống nhất cao với tư tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm, thống nhất xác định “Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” bắt đầu từ Đại hội lần thứ XIV của Đảng. Đó là định hướng chiến lược phát triển đất nước trên cơ sở phân tích khách quan thời cơ, thuận lợi, thách thức, khó khăn của đất nước sau 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới.
Trước hết phải khẳng định, công cuộc đổi mới đã tạo thế và lực mới để đất nước ta bước vào Kỷ nguyên mới. Hiện Việt Nam đã vươn lên lọt vào Top 40 nền kinh tế hàng đầu, có quy mô thương mại trong Top 20 quốc gia trên thế giới, mắt xích quan trọng trong 16 FTA gắn kết với 60 nền kinh tế chủ chốt ở khu vực và toàn cầu. Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia thành viên Liên Hợp quốc, có quan hệ Đối tác chiến lược và Đối tác toàn diện với 30 nước, trong đó có tất cả các nước lớn và là thành viên tích cực của trên 70 tổ chức khu vực và quốc tế. Đồng thời, là điểm đến, nơi tổ chức của nhiều sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa lớn của khu vực và thế giới…
Chúng ta đã trở thành một đất nước có vị thế trên trường quốc tế. Hệ số tín nhiệm quốc gia và vị thế, uy tín quốc tế không chỉ là niềm tự hào lớn lao, mà còn tạo thời cơ, vận hội mới, nền tảng để Việt Nam tiếp tục đi tới thịnh vượng với các dấu mốc lịch sử quan trọng của đất nước vào năm 2030 và năm 2045. Những thành tựu đã đạt được chính là điểm tựa, là hành trang, động lực để đất nước cất cánh.
Cùng với đó, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với những thành tựu vượt trội cũng tạo cơ hội vàng chưa từng có để các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, tận dụng các thành tựu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là công nghệ số, để tăng tốc, phát triển bứt phá, trở thành quốc gia phát triển. Chúng ta bước vào Kỷ nguyên mới là thuận với xu thế phát triển của thời đại.
Mặt khác, đất nước cũng còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do tác động từ bên ngoài và những hạn chế, khuyết điểm trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở trong nước chưa được khắc phục triệt để, tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu xa hơn. Chúng ta không thể chậm trễ, phải kiên quyết khắc phục bằng được những yếu kém đang làm chậm bước phát triển của đất nước, đó cũng là đòi hỏi khách quan chúng ta phải đi nhanh vào Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình.
Như vậy, chúng ta bước kỷ nguyên phát triển mới, một mặt, phải đột phá đi thẳng vào hiện đại, vào những lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế; vào quản trị quốc gia hiện đại trên nền tảng chính phủ số, xã hội số, công dân số, tạo sự phát triển vượt bậc về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Mặt khác, phải đột phá trong việc giải quyết triệt để những điểm nghẽn, những yếu kém, hạn chế, những khó khăn đang kìm hãm, cản trở sự phát triển của đất nước. Hai quá trình đột phá này cần được tiến hành song song, đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau, trong đó đi tắt, đón đầu, đi thẳng vào hiện đại là cơ bản, có ý nghĩa quyết định; khắc phục, giải quyết những yếu kém, bất cập là cấp bách, quan trọng.
Đây là bài toán khó, muốn giải thành công phải có tư duy khoa học, quyết tâm chính trị cao và hành động quyết liệt, như Tổng Bí thư Tô Lâm xác định, chính là “tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh”.
Vậy cùng với giải quyết những điểm nghẽn, chúng ta nên lấy gì làm đòn bẩy để tạo ra bước phát triển đột phá trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, thưa ông?
- GS.TS Phùng Hữu Phú: Bước vào Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, chúng ta cần tập trung giải quyết hai điểm nghẽn lớn, như Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đó là điểm nghẽn về thể chế (hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách) và thiết chế (hệ thống tổ chức bộ máy).
Phải đổi mới căn bản hệ thống thể chế, từ công tác lập pháp, hành pháp đến việc áp dụng vào thực tiễn, đặc biệt là tháo gỡ sự chồng chéo trong các luật, các cơ chế, chính sách liên quan đến người dân và DN; rà soát, xóa bỏ những cơ chế, chính sách không còn phù hợp; xây dựng hệ thống luật pháp thông thoáng hơn, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo nhằm tạo ra động lực mới.
Về thiết chế, kiên quyết khắc phục tình trạng tổ chức bộ máy còn cồng kềnh, chồng chéo, chia cắt, hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, phải tích cực, khẩn trương tiến hành quyết liệt, đồng bộ cuộc cách mạng trong sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo tinh thần “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”; “một tổ chức làm nhiều việc, một việc chỉ một đầu mối phụ trách”…
Để tạo ra bước phát triển đột phá trong Kỷ nguyên mới, chúng ta phải tập trung đẩy mạnh cuộc cách mạng chuyển đổi số, tận dụng, phát huy hiệu quả những thành tựu đột biến của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cần tiến hành đồng thời việc đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng, triển khai công nghệ cao, nhất là công nghệ số vào các lĩnh vực Việt Nam có lợi thế, gắn với việc phổ cập kiến thức chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực số, phát triển mạnh hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối, nhất là hạ tầng số, lấy đó làm đòn bẩy đưa đất nước cất cánh.
Hà Nội hội đủ yếu tố để tiên phong trong kiến tạo Kỷ nguyên mới
Nhiều ý kiến đã nhận định, tầm nhìn mới của Thủ đô sẽ góp phần hiện thực hóa tầm nhìn phát triển của đất nước trong Kỷ nguyên mới. Với tinh thần “cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước” cùng “tư duy Thủ đô và hành động Hà Nội” để xây dựng Thủ đô Văn hiến - Văn minh - Hiện đại, TP kết nối toàn cầu. Quan điểm của ông trước vấn đề này thế nào?
- GS.TS Phùng Hữu Phú: Thủ đô Hà Nội có vai trò to lớn trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Hiện Hà Nội là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học, giao dịch và hội nhập quốc tế lớn của cả nước. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân của Hà Nội từ 6 - 7% mỗi năm, quy mô nền kinh tế đạt khoảng 55 tỷ USD, đóng góp khoảng 16% GDP và 18,5% tổng thu ngân sách của cả nước. GRDP bình quân đầu người của Hà Nội đã tăng đáng kể, đạt gần 6.300 USD vào năm 2023, gấp hơn 130 lần so với năm 1954.
Hà Nội luôn đi đầu cả nước về phát triển văn hóa, là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trung tâm khoa học, công nghệ hàng đầu của cả nước, là TP đầu tiên của Việt Nam tham gia mạng lưới Thành phố sáng tạo của UNESCO. Các giá trị văn hóa được phát huy, khơi dậy ý chí, niềm tự hào, khát vọng vươn lên của mỗi người dân Thủ đô.
Trên cơ sở khai thác hiệu quả các nguồn lực, cũng như định hướng phát triển bền vững, sự ra đời của những công trình giao thông lớn, quan trọng như đường sắt trên cao, những cây cầu hiện đại, hình thành các khu đô thị, tuyến phố kiểu mẫu… đã nâng tầm vóc, diện mạo đô thị của Thủ đô Hà Nội ngày càng đẹp và hiện đại.
Thủ đô Hà Nội an ninh, an toàn, tràn sức sống có sức hấp dẫn lớn đối với du khách trong, ngoài nước và các nhà đầu tư quốc tế. Hà Nội cũng tăng cường liên kết với các địa phương, các vùng kinh tế trọng điểm trong nước; cùng với quan hệ hữu nghị, hợp tác với hơn 100 TP, thủ đô của các nước, quan hệ kinh tế thương mại với gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Cùng với đó, Hà Nội đang triển khai Luật Thủ đô 2024 - hành lang pháp lý quan trọng, tạo nhiều cơ chế đặc thù để phát huy vai trò chủ động của TP, nhất là Luật lại được thực hiện theo tư duy “Hà Nội quyết, Hà Nội làm, Hà Nội tự chịu trách nhiệm”. Hà Nội cũng đang và sẽ triển khai hai bản quy hoạch lớn là Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và đồ án điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, với những định hướng và tầm nhìn mới.
Với mục tiêu trở thành một đô thị thông minh, hiện đại và bền vững trong thời đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, TP Hà Nội cũng tiếp tục đầu tư xây dựng nền tảng chính quyền số, phát triển kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao; xây dựng xã hội số và văn hóa số, phát triển hạ tầng giao thông thông minh nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, tạo các nền tảng cho Thành phố thông minh… Mục tiêu xây dựng Hà Nội văn hiến, văn minh, hiện đại, đi đầu trong sự nghiệp kiến tạo “Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” là một khả năng hiện thực. Tất cả phụ thuộc vào nhận thức, quyết tâm chính trị và lao động sáng tạo của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thủ đô.
Như vậy có thể thấy, Thủ đô cần và có thể tiên phong, đi trước, đi đầu, thúc đẩy đột phá, sáng tạo trong Kỷ nguyên mới. Vậy theo ông, Hà Nội cần phải làm gì để thực hiện được điều này?
- GS.TS Phùng Hữu Phú: Như Tổng Bí thư và lãnh đạo TP Hà Nội đã chỉ rõ, Thủ đô phải đi trước, đi đầu trong việc thực hiện và hoàn thành sớm các kế hoạch, chiến lược phát triển đất nước; đóng vai trò là trung tâm, đầu mối liên kết, dẫn dắt, tạo động lực thúc đẩy và hiệu ứng lan tỏa đổi mới, sáng tạo đối với vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ và cả nước; có vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển đô thị quốc gia.
Đề cao vai trò tiên phong và tiềm năng phát triển của Hà Nội; căn cứ vào mục tiêu chiến lược chung của đất nước trong mười, hai mươi năm tới, Đảng, Nhà nước định hướng mục tiêu phát triển của Thủ đô đến năm 2030, trở thành Thủ đô “văn hiến, văn minh, hiện đại”; đóng vai trò trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng và cả nước; hội nhập quốc tế sâu rộng, có sức cạnh tranh cao với khu vực và thế giới; phát triển ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực.
Và đến năm 2045, định hướng Hà Nội trở thành TP kết nối toàn cầu; có mức sống và chất lượng cuộc sống cao; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc, hài hòa, tiêu biểu cho cả nước; đạt trình độ phát triển ngang tầm Thủ đô các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới.
Hà Nội đang đứng trước những cơ hội để phát triển bứt phá trong Kỷ nguyên mới, đồng thời cũng phải giải quyết rất nhiều vấn đề đang đặt ra, tạo động lực mới, xung lực mới, khơi thông các nguồn lực để tăng tốc. Theo tôi, Hà Nội đi nhanh vào hiện đại, nhưng phải giữ được bản sắc của một Thủ đô hơn nghìn năm tuổi với những đặc sắc riêng có; phải bảo đảm sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội, xây dựng con người; hài hòa với cảnh quan thiên nhiên của sông, hồ, đồi, rừng…
Phải xây dựng môi trường thể chế, không gian đô thị đáp ứng tốt hơn nữa nhu cầu làm việc, sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt, thụ hưởng văn hóa của Nhân dân; tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Thủ đô và cuộc sống yên bình, an toàn của người dân trong mọi tình huống, từ sớm, từ xa, không để bị động, bất ngờ; đẩy mạnh hoạt động đối ngoại, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế, nâng cao vị thế của Thủ đô - Thành phố văn hiến, Thành phố vì hòa bình, Thành phố sáng tạo.
Sự nghiệp kiến tạo Thủ đô đi tiên phong trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đặt ra rất nhiều nhiệm vụ phải phấn đấu hoàn thành, trong đó quan trọng hàng đầu là phải tăng cường, phát huy sức mạnh của Nhân dân và nâng cao vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Hà Nội. Chăm lo phát triển người Hà Nội toàn diện, chú trọng bồi dưỡng sức dân, phát huy tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí tự tôn, tự chủ, tự lực, tự cường, khát vọng sáng tạo, cống hiến của con người, của Nhân dân Hà Nội - đây là nguồn gốc dẫn đến thành công.
Cùng với đó, tiếp tục quan tâm xây dựng, chỉnh đốn Đảng bộ, hệ thống chính trị Hà Nội trong sạch, vững mạnh toàn diện; nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng bộ, hiệu lực, hiệu quả điều hành của hệ thống chính quyền, chất lượng hoạt động của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội TP; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt, người đứng đầu thực đức, thực tài, tận tụy, gương mẫu vì sự nghiệp xây dựng Thủ đô là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi.
Thủ đô Hà Nội hôm nay đã có tầm vóc, vị thế xứng đáng, tiềm lực đủ mạnh; có môi trường thể chế thông thoáng, môi trường quốc tế thuận lợi và ngày càng nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đặc biệt của Đảng, Nhà nước, sự ủng hộ, phối hợp chặt chẽ của các địa phương trong cả nước, sự hợp tác quốc tế hiệu quả. Đảng bộ, chính quyền, đội ngũ cán bộ, đảng viên và Nhân dân Hà Nội đã trưởng thành vượt bậc, tích lũy được nhiều bài học kinh nghiệm phong phú, quý báu. Chúng ta hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng, hy vọng Hà Nội có thể hoàn thành xuất sắc trọng trách đi tiên phong trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
