Đột phá thể chế tạo động lực cho công nghiệp hóa chất nâng tầm vị thế

Đó là những chi sẻ của cơ quan quản lý, doanh nghiệp tại Tọa đàm “Đột phá thể chế tạo động lực cho công nghiệp hóa chất nâng tầm vị thế” do Tạp chí Công Thương tổ chức, sáng 30/12/2025.

Còn nhiều rào cản

Ông Vương Thành Chung - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) cho hay, ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam, được xếp vào nhóm ngành thứ ba trong 10 ngành công nghiệp lớn nhất cả nước, chiếm tỷ trọng 2 - 5% GDP của toàn ngành. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp ngành hóa chất khoảng 10 - 15%/năm; lực lượng lao chiếm khoảng 10% lao động toàn ngành công nghiệp và năng suất lao động khoảng 1,36 lần năng suất lao động trung bình của toàn ngành công nghiệp. "Hệ thống chính sách phát triển ngành công nghiệp hóa chất được hoàn thiện, đặc biệt là Chiến lược phát triển đến năm 2030 và Luật Hóa chất 2025, qua đó thúc đẩy ngành hóa chất phát triển hiện đại và bền vững" - ông nói.

Một số lĩnh vực hóa chất đã cơ bản đáp ứng nhu cầu trong nước (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, săm lốp, sơn, sản phẩm tẩy rửa) và xuất khẩu. Chủng loại, cơ cấu sản phẩm ngày càng đa dạng, cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp khác (điện tử, luyện kim, cơ khí, chế biến thực phẩm, ô tô…).

Liên quan đến lĩnh vực, ông Nguyễn Đức Hoàn - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh thẳng thắn chỉ ra, bốn khó khăn, vướng mắc hiện nay trong việc áp dụng chính sách, gồm: Nhận thức của doanh nghiệp còn hạn chế; Hạ tầng kỹ thuật (kho bãi, trang thiết bị…) cũng hạn chế; Lực lượng quản lý còn mỏng, kiêm nhiệm nhiều và sự phối hợp liên ngành đôi khi còn chồng chéo; Xuất hiện nhiều loại hoá chất mới, khiến việc giám sát hoạt động nhập khẩu, lưu thông gặp nhiều khó khăn.

Kỳ vọng đột phá

Bà Vương Thị Thúy - Phó Giám đốc Nhà máy Nippon Paint Việt Nam (Hà Nội) đánh giá rất cao công tác cải cách hành chính, đặc biệt là vấn đề về khai báo hóa chất, xin cấp giấy phép nhập khẩu, tiền chế… đã hoàn toàn áp dụng trực tuyến, giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí. Qua đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp an tâm có kế hoạch đầu tư lâu dài vì có chính sách, chiến lược ổn định.

"Nippon Paint mong muốn cơ quan quản lý tăng cường các kênh giải đáp, tập huấn chuyên sâu về quy trình luật và an toàn hóa chất để doanh nghiệp nắm bắt thông tin chi tiết và thực thi chính xác hơn" - nữ doanh nhân nói.

Ông Vương Thành Chung thông tin, một số đột phá tại Luật Hóa chất (sửa đổi) cụ thể hóa các nội dung thực hiện chiến lược phát triển công nghiệp hóa chất, đặc biệt là công nghiệp hóa chất trọng điểm và ưu đãi đầu tư; Kiểm soát dự án hóa chất có tính chất đặc thù, có nguy cơ cao xảy ra sự cố, ảnh hưởng đến môi trường, con người và tài sản; Quản lý hóa chất theo vòng đời từ sản xuất, nhập khẩu đưa vào lưu thông trên thị trường đến khi thải bỏ, các khâu trung gian như tồn trữ, vận chuyển, mua bán; Bổ sung quy định về khoảng cách an toàn, Kế hoạch, biện pháp phòng ngừa ứng phó sự cố hóa chất và hoạt động đầu tư chuyên ngành về hóa chất.

Từ thực tế, ông Nguyễn Đức Hoàn kỳ vọng Luật Hóa chất mới sẽ giúp phân định rõ trách nhiệm giữa T.Ư và địa phương; Thúc đẩy ứng dụng công nghệ số để xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung giúp tiết giảm nhân sự quản lý; Đưa ra các tiêu chuẩn kỹ thuật chi tiết về an toàn kho bãi để doanh nghiệp có căn cứ đầu tư

Mong chờ sự đột phá, bà Vương Thị Thúy hi vọng Luật sẽ tạo sự đột phá, hướng đến việc quản lý hoá chất theo vòng đời, thúc đẩy phát triển bền vững và hội nhập quốc tế của ngành hoá chất. "Với những nỗ lực này chắc chắn sẽ giảm các chi phí liên quan đến tuân thủ cũng như là tăng tính cạnh tranh trong ngành hóa chất" - bà nói.

Theo ông Vương Thành Chung, nhiều giải pháp được triển khai, như: Xây dựng dự thảo nghị định, thông tư hướng dẫn Luật Hóa chất; Triển khai chiến lược phát triển ngành hóa chất xanh, bền vững; Tăng cường hoạt động tuyên truyền pháp luật; Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực.

Song, để đảm bảo việc thực thi Luật có hiệu quả, thông suốt, cần sự nỗ lực và sự chủ động của các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực hóa chất.

Các diễn giả cho rằng, thời gian qua, ngành hóa chất đã có những bước tăng trưởng rõ nét, đạt được nhiều kết quả nổi bật. Tuy nhiên, dư địa phát triển cho lĩnh vực này còn rất lớn. Đặc biệt, bối cảnh mới đang đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác quản lý và phát triển hoạt động hóa chất. 

Do đó, đột phá thể chế không chỉ là điều kiện cần mà còn là chìa khóa để ngành hóa chất khai thác tối đa dư địa, phát triển tương xứng với tiềm năng và vị thế vốn có. Với việc Luật Hóa chất 2025 và các văn bản dưới Luật được thực thi, ngành hóa chất sẽ có thêm dư địa để thu hút đầu tư, nâng cao giá trị gia tăng, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu khi bảo đảm an toàn cho con người, môi trường và trật tự xã hội.