Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, trên cơ sở kết luận của Đảng đoàn Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã nghiên cứu tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết và có Tờ trình số 324/TTr-CP ngày 6.7.2023 về Dự thảo Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030.
Trong giai đoạn 2019-2021, trên cơ sở các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Chính phủ và hướng dẫn của các cơ quan Trung ương, các địa phương đã triển khai thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.
Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019-2021 đã góp phần tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị (giảm 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện), tinh giản biên chế (tính đến 31/12/2022 đã giảm 648/706 (91,8%) cán bộ, công chức cấp huyện; 7.741/9.705 (79,8%) cán bộ, công chức cấp xã), giảm chi ngân sách nhà nước 2.008,63 tỷ đồng, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng, trách nhiệm công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 48 nghị quyết để sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, qua đó cả nước đã giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã.
Việc sắp xếp cũng góp phần mở rộng không gian phát triển, tập trung nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương để phát triển bền vững.
Để tiếp tục thực hiện vấn đề này, Chính phủ xây dựng, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030.
Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã nhằm tổ chức hợp lý đơn vị hành chính, phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển, bảo đảm bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Từ đó góp phần phát huy các nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, giữ vững quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội. Phấn đấu đến năm 2030, các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã được sắp xếp cơ bản phù hợp chiến lược phát triển kinh tế - xã hội...
Tại phiên họp, các đại biểu đã nghe Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030. Trong đó nêu rõ, dự thảo Nghị quyết cũng cụ thể hóa nội dung Kết luận số 48-KL/TW để quy định các trường hợp không bắt buộc thực hiện sắp xếp giai đoạn 2023 - 2030 do có các yếu tố đặc thù, trừ trường hợp địa phương có nhu cầu sắp xếp thì trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Qua nghiên cứu bước đầu, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng tán thành với phạm vi, đối tượng thuộc diện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, tuy nhiên, lưu ý một số đơn vi hành chính cấp huyện, cấp xã có diện tích nhỏ, nhưng quy mô dân số rất lớn, hay có diện tích quá lớn, quy mô dân số nhỏ để cân nhắc sắp xếp cho phù hợp.
Các đại biểu đã tập trung thảo luận về tính đầy đủ, phù hợp, chặt chẽ của các quy định về các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp trong giai đoạn 2023–2030; các trường hợp không bắt buộc sắp xếp đơn vị hành chính; nguyên tắc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. Trong đó, có ý kiến đề nghị, dự thảo Nghị quyết nên quy định về xây dựng tầm nhìn tổng thể sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030, bởi việc này có liên quan trực tiếp đến công tác quy hoạch cán bộ.
Đồng thời cho ý kiến về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã sau sắp xếp; về trình tự thủ tục hồ sơ, đề án sắp xếp đơn vị hành chính; kiện toàn tổ chức bộ máy và áp dụng các chế độ, chính sách đặc thù của đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp; kinh phí thực hiện sắp xếp; trách nhiệm của các cơ quan, chính quyền địa phương trong tổ chức thực hiện.
Dự kiến tại phiên họp 24 diễn ra từ ngày 12/7 đến 14/7, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét thông qua dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030.
Trước đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã thay mặt Chính phủ ký dự thảo nghị quyết việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030.
Theo báo cáo mới nhất từ 63 tỉnh thành, trong giai đoạn 2023 - 2025, dự kiến cả nước sẽ sắp xếp khoảng 33 đơn vị hành chính cấp huyện, 1.327 đơn vị hành chính cấp xã. Con số này chưa kể các huyện, xã thuộc diện khuyến khích sắp xếp do địa phương có nhu cầu.
Để giải quyết khó khăn của các địa phương trong quá trình thực hiệp sắp xếp đơn vị hành chính, Chính phủ đề xuất, ngân sách Trung ương hỗ trợ một lần cho các địa phương với mức 20 tỷ đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp huyện được giảm và 500 triệu đồng cho mỗi đơn vị hành chính cấp xã được giảm.
Số ngân sách này dùng để hỗ trợ các địa phương trong việc thực hiện xây dựng phương án, đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. Tổ chức tuyên truyền, vận động; tổ chức lấy ý kiến cử tri; giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động dôi dư do sắp xếp đơn vị hành chính…
