Gửi gắm thông điệp văn hoá
Bộ sưu tập 1.000 tác phẩm để chào đón Tết Giáp Thìn 2024 với tên gọi "con Rồng cháu Tiên", được làm từ nhiều chất liệu như gỗ, sơn mài, gốm, kim loại kết hợp với nghệ thuật sơn mài. "Năm nay, hình tượng rồng được tôi gắn với hình tượng tiên, đây cũng là tình yêu gắn với văn hóa người Việt Nam theo truyền thuyết “Con rồng cháu Tiên”. Đặc biệt, trong bộ sưu tập lần này, hình tượng rồng được tôi thể hiện xuyên suốt là hình tượng rồng thời Lý. Bản thân tôi rất ấn tượng với hình tượng rồng năm nay bởi đó là hình ảnh rồng thuần Việt, đồng thời thể hiện được hết tính cách của người Việt Nam ta” - nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát chia sẻ.
Đưa chúng tôi vào tham quan Đình Mông Phụ (Đường Lâm, Hà Nội), nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát giới thiệu nhiều giới thiệu nhiều mảng trang trí, chạm khắc hình rồng, mây, hoa lá. Ở góc bên phải của đình nổi bật là bức chạm khắc mang chủ để “Lão long huấn tử” - Rồng già dạy con như một sự trao truyền văn hóa, tinh thần hiếu học cho muôn đời sau. “Đây là nét đặc trưng trong nét văn hoá của người Đường Lâm. Vì vậy, chiếc ghế rồng – tác phẩm đặc trưng trong bộ sưu tập là hình ảnh 1 chú rồng lớn đang cầm bút và 1 chú rồng nhỏ đang cầm quả tú cầu” - nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát cho hay.
Chiếc ghế hình rồng độc đáo cao 1,65 mét, rộng 2 mét được chế tác từ sơn mài trên gỗ lũa, mạ vàng 24k. Toàn thân ghế được khảm vỏ cửu khổng (bào ngư), vỏ trứng… Sau khi phủ lên 10 lớp màu, để tạo sự độc đáo, khác lạ hơn nữa cho tác phẩm, anh Phát tiến hành dát bạc, rồi lại đốt những lá bạc đó để tạo những vân đen sâu. Cuối cùng mới đến lớp mạ vàng 24k.
Khoảng 2.500 lá vàng, tương đương 500g vàng 24k đã được dùng để đắp lên chiếc ghế. Tác giả đã khéo léo lồng ghép hình tượng con rồng (thời Lý) đậm chất Việt, kết hợp với bộ chân 5 móng vững chãi và mạnh mẽ, đuôi rồng như lá bồ đề, tư thế uốn lượn như chuẩn bị bay lên. Từ khi lên ý tưởng đến khi hoàn thành chiếc ghế hình rồng, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát mất khoảng 2 năm.
Tạo dựng không gian sáng tạo
Những năm qua, làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây) là một trong những địa điểm thu hút khách du lịch khi đến Thủ đô. Với mong muốn đưa nghệ thuật sơn mài, văn hoá xứ Đoài đến gần hơn với du khách, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đưa những ý tưởng sáng tạo mang tính ứng dụng vào trong các sản phẩm để công chúng dễ dàng tiếp cận sản phẩm hơn, đồng thời thu hút khách quốc tế khi tìm đến những sản phẩm mang đậm văn hóa Việt.
Nhờ sự đặc biệt và độc đáo trong việc chế tác sản phẩm, xưởng điêu khắc của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát gần đây đã trở thành một địa điểm thu hút số đông du khách trong hành trình khám phá các sản phẩm nổi tiếng của Xứ Đoài. Hiện tại, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát có mở lớp truyền dạy nghề sơn mài miễn phí trực tiếp tại xưởng sản xuất thu hút nhiều người dân địa phương. Thêm nữa, anh cũng có thêm một không gian làm trải nghiệm sơn mài miễn phí tại làng cổ Đường Lâm, qua đó thu hút khách du khách tới làng trải nghiệm, để nghề sơn mài đến gần hơn với mọi người.
Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát cho biết: “Trong dịp hè vừa rồi, tôi ước tính đã đón khoảng từ 4.000 đến 5.000 du khách đến trải nghiệm lớp dạy miễn phí. Trong đó, một số du khách nước ngoài rất quan tâm và muốn học nghề truyền thống này".
Theo PGS. TS Đặng Mai Anh, nguyên Phó hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, sản phẩm sơn mài của Nguyễn Tấn Phát là tác phẩm sơn mài thủ công truyền thống, mang hồn cốt của dân tộc, như kỹ thuật sơn truyền thống của nước ta vẫn được gìn giữ, từ đó các chất liệu quý của vỏ trai, trứng, màu cánh gián của nghề sơn ta được Nguyễn Tấn Phát đưa vào mỗi tác phẩm.
Bên cạnh đó, tác phẩm của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát từ ý nghĩa, tạo hình, chất liệu, không hề bị cũ, mà luôn dành sự tôn vinh cho sáng tạo, sống động mang hơi thở hiện đại, đương đại, đây là điều mà giới trẻ còn rất ít người làm được. Là một nghệ nhân được đào tạo bài bản và kết hợp với tay nghề, vốn sống của một nghệ nhân, anh là điển hình của thế hệ mới kế tiếp, phát huy bản sắc dân tộc trong những tác phẩm sơn mài hiện đại.
Với nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát, mỗi tác phẩm được anh tạo tác cũng là cách thể hiện sự tri ân và góp phần quảng bá du lịch cho Làng cổ Đường Lâm, mảnh đất quê hương anh gắn bó.
