Tuyên bố chung được ngoại trưởng nhóm G7, gồm Mỹ, Canada, Pháp, Đức, Italia, Nhật Bản và Anh, đưa ra hôm 10/8 yêu cầu Nga trả Ukraine nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu mà Moscow kiểm soát từ đầu tháng 3.
“Chúng tôi yêu cầu Nga ngay lập tức trao lại toàn quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cho chủ sở hữu có chủ quyền hợp pháp là Ukraine” - RT dẫn tuyên bố của Ngoại trưởng G7hôm 10/8.
Theo tuyên bố chung của các ngoại trưởng G7, động thái này là cần thiết để đảm bảo hoạt động an toàn nhà máy. Bên cạnh đó, G7 tiếp tục kêu gọi Nga “rút quân khỏi biên giới của Ukraine, nơi đã được quốc tế công nhận, và tôn trọng lãnh thổ, chủ quyền của Ukraine."
Tuyên bố trên được G7 đưa ra chỉ một ngày sau khi Nga triệu tập phiên họp khẩn của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc để thảo luận về "các hành động khiêu khích của Ukraine" - ám chỉ một loạt cuộc tấn công pháo kích vào nhà máy điện hạt nhân trong thời gian gần đây.
Nhà máy Zaporizhzhia ở tỉnh Zaporizhzhia, miền Nam Ukraine là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu. Cơ sở này đã bị Nga kiểm soát từ tháng 3. Tuy nhiên, nhân viên Ukraine vẫn đang vận hành và bảo trì nhà máy.
Moscow cáo buộc Kiev tiến hành một loạt vụ tấn công bằng máy bay không người lái và pháo binh vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Bộ Ngoại giao Nga hôm 8/8 nói rằng các lực lượng Ukraine đang khiến tình hình xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia trở nên nguy hiểm hơn nhiều.
Trong khi đó, Kiev kịch liệt phủ nhận các cáo buộc, nói rằng chính quân đội Nga đã nã pháo vào cơ sở này. Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine cáo buộc Nga đang sử dụng khu đất của nhà máy như một căn cứ quân sự, tập kết vũ khí, đạn dược và nhân viên ở đó.
Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Mariano Grossi hôm 6/8 đã bày tỏ lo ngại về các cuộc pháo kích, cảnh báo “nguy cơ rất thật về một thảm họa hạt nhân có thể đe dọa sức khỏe cộng đồng và môi trường ở Ukraine cũng như châu Âu”.
Tổng giám đốc IAEA từ lâu đã có ý định đích thân đến nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cùng đoàn thanh sát. Tuy nhiên, những kế hoạch này cho đến nay vẫn chưa thành hiện thực do những lo ngại về an ninh.
Trong một diễn biến mới nhất, Tass ngày 11/8 đưa tin, Moscow vừa thông báo rằng phái đoàn của IAEA nếu muốn tiếp cận nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia mà Nga đang kiểm soát, trước tiên Kiev phải ngừng bắn.
Phát biểu trên kênh truyền hình Rossiya-24 hôm 10/8, Đại diện thường trực của Nga tại các Tổ chức quốc tế ở Vienna, ông Mikhail Ulyanov cho biết: "Tôi phải nói rằng, để phái đoàn của IAEA tiếp cận nhà máy, ít nhất phía Ukraine cần ngừng ngay việc cố tình gây trở ngại. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, giới chức Ukraine chưa cho thấy bất kỳ dấu hiệu nào rằng họ hoan nghênh chuyến thị sát như vậy".
Ông Ulyanov cũng lưu ý thêm: "Chúng tôi (Nga) ủng hộ chuyến thị sát IAEA diễn ra sớm nhất có thể, song vẫn phải cân nhắc yếu tố an ninh. Chuyến thị sát của phái đoàn quốc tế đến nơi đang hứng hỏa lực của Ukraine dường như là không ổn, do vậy, Ukraine cần chấm dứt việc pháo kích vào nhà máy Zaporizhzhia ngay lập tức".
