Tiêu dùng trong nước phục hồi chưa như kỳ vọng
Thông tin từ Tổng cục Thống kê, 9 tháng năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 4.703,4 nghìn tỷ đồng, tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước. Doanh thu bán lẻ hàng hóa 9 tháng năm 2024 ước đạt 3.630,2 nghìn tỷ đồng, tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước.
Vụ trưởng Vụ Thống kê Thương mại và Dịch vụ (Tổng cục Thống kê) Đinh Thị Thúy Phương phân tích, mặc dù tốc độ tăng trưởng thương mại bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 9 tháng năm 2024 chưa đạt được mức tăng trưởng như thời kỳ trước dịch Covid-19. Tuy nhiên, xét về quy mô, mức tăng trưởng này lại tăng khá so với các năm. Trong đó, năm 2024 so với năm 2023 tăng 379.108 nghìn tỷ đồng, so với năm 2022 tăng 775.323 nghìn tỷ đồng.
Tiêu dùng cuối cùng chiếm tỷ trọng trên 63% GDP, phản ánh vai trò rất quan trọng của động lực này đối với tăng trưởng kinh tế. Trong 9 tháng đầu năm nay, tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình và Chính phủ tăng 6,18%, đóng góp 62,66% vào tốc độ tăng 6,82% của nền kinh tế.
Theo TS Nguyễn Bích Lâm - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá so sánh tăng 5,8%, thấp hơn 1,8 điểm so với mức tăng 7,6% của cùng kỳ năm 2023. Điều này phản ánh khó khăn của các hộ gia đình khi việc làm và thu nhập vẫn bị ảnh hưởng do sự phục hồi chậm và yếu của nền kinh tế; tỷ lệ hộ gia đình gặp khó khăn về tài chính còn cao; người dân thắt chặt chi tiêu, tiết kiệm nhiều hơn và trì hoãn các khoản mua sắm có giá trị lớn.
Nguyên nhân của thực trạng này là do nền kinh tế chưa hoàn toàn phục hồi như trước đại dịch. Làn sóng di cư của người lao động từ các khu công nghiệp về quê, chấp nhận việc làm bấp bênh trong khu vực phi chính thức với thu nhập thấp hơn, nhưng đổi lại người lao động được sống yên bình tại quê hương, không phải trang trải chi phí thuê nhà, có nhiều thời gian chăm sóc gia đình.
Giảm thuế, triển khai các gói kích cầu
Khuyến nghị giải pháp kích cầu tiêu dùng, TS Nguyễn Bích Lâm cho rằng, Chính phủ cần thực hiện thông qua chính sách thuế và an sinh xã hội như: giảm thuế thu nhập cá nhân; giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) với thời hạn dài hơn, tỷ lệ cao hơn 2%; giảm giá dịch vụ hàng không, đường sắt để kích cầu du lịch trong nước và thu hút du lịch nước ngoài; tăng cường các đợt khuyến mại với mục tiêu Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam.
Cùng với đó, Chính phủ cần thực hiện chính sách an sinh xã hội trợ cấp cho người nghèo, hỗ trợ nhà ở xã hội cho người lao động, tạo an tâm về chỗ ở, khuyến khích tinh thần làm việc, để nâng cao tỷ lệ lao động của khu vực chính thức, tạo việc làm ổn định đáp ứng đủ yêu cầu lao động của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nâng mức thu nhập chịu thuế, giảm thuế VAT hàng tiêu dùng thiết yếu để tăng nhu cầu chi tiêu.
Còn theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính), Nhà nước nên xem xét kéo dài thời gian giảm 2% thuế VAT thay vì chỉ áp dụng đến hết năm 2024. Thực tế, chính sách này đã phát huy thấy rõ hiệu quả trong thời gian qua. Bên cạnh đó, Nhà nước có thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân, xem xét giảm thuế thu nhập doanh nghiệp… Những chính sách hỗ trợ này có ý nghĩa rất quan trọng tới phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn phục hồi.
Để kích cầu thị trường tiêu dùng trong nước, đẩy mạnh hoạt động sản xuất và kinh doanh, góp phần phục hồi kinh tế những tháng cuối năm, Bộ Công thương đã ban hành Quyết định số 2245QĐ-BCT về tổ chức “Chương trình khuyến mại tập trung quốc gia 2024 - Vietnam Grand Sale 2024” và dự kiến sẽ được diễn ra từ ngày 2/12 - 31/12/2024 trên phạm vi toàn quốc. Cùng với Chương trình Khuyến mại tập trung Quốc gia, các địa phương cũng tích cực triển khai các giải pháp kích cầu cấp tỉnh, thành phố.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết: Bộ đã đề nghị, các cấp các ngành, các địa phương cần tập trung triển khai thực hiện tốt các cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người sản xuất, kinh doanh bị ảnh hưởng bởi bão số 3 để sớm phục hồi, ổn định sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp, qua đó, tạo việc làm và sinh kế cho người dân.
Bộ cũng đề nghị tiếp tục triển khai các gói kích cầu tiêu dùng nhất là dịp cuối năm kết hợp với việc chủ động triển khai các chương trình bình ổn thị trường, trong đó chú trọng các loại hàng hóa thiết yếu và tại các khu vực chịu thiệt hại bởi bão lũ.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện các chương trình kích cầu tiêu dùng trong nước, đẩy mạnh tiêu dùng nội địa, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, Bộ Công thương đã đánh giá thực trạng, dự báo xu hướng thị trường; lắng nghe và thu thập đề xuất, kiến nghị của các hiệp hội ngành hàng, hệ thống phân phối… để triển khai giải pháp thiết thực, cụ thể và hiệu quả nhằm kích thích tiêu dùng trong nước, thúc đẩy thương mại nội địa.
Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên
