Những khó khăn
Thực hiện Chỉ thị số 1838/CT-BNN-BVTV ngày 28/3/2023 của Bộ NN&PTNT về tăng cường công tác quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu, thành phố Hà Nội đã hỗ trợ các địa phương xây dựng và quản lý mã số vùng trồng, góp phần gia tăng năng lực cạnh tranh trong xuất khẩu của nông sản Thủ đô, như: gạo hữu cơ Đồng Phú (huyện Chương Mỹ), nhãn chín muộn Đại Thành (Quốc Oai), chuối ở huyện Mê Linh…
Tuy nhiên, bên cạnh những hiệu quả mang lại, quá trình triển khai cũng bộc lộ không ít điểm nghẽn cần được tháo gỡ, trong đó nổi cộm là việc duy trì, giám sát chất lượng tại các vùng được cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.
Còn theo Tổng Giám đốc Công ty CP Thương mại và Xuất khẩu Green Path Việt Nam Phùng Thị Thu Hương, các hợp tác xã và nông dân mới chỉ quan tâm đến cấp mới mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, mà chưa chú trọng đến công tác duy trì, giám sát chéo lẫn nhau, dẫn tới một số sản phẩm không đáp ứng yêu cầu. Trong khi đó, để có mặt tại các thị trường khó tính như Mỹ, Australia…các vùng trồng lúa chất lượng cao của Hà Nội phải đáp ứng được các yêu cầu khắt khe về nguồn gốc, vệ sinh, an toàn thực phẩm.
Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội Lưu Thị Hằng cho biết, năm 2023, có 124 cơ sở trên địa bàn được cấp mã số vùng trồng với tổng diện tích 794,4ha, trong đó cây lúa có 56 cơ sở, với diện tích 447,5ha; cây rau 27 cơ sở, 86ha; cây ăn quả 34 cơ sở, 231,4ha và cây dược liệu, hoa cây cảnh có 7 cơ sở, với diện tích 29,5ha. Cùng với đó, lực lượng chức năng đã kiểm tra, giám sát 43 cơ sở được cấp mã số vùng trồng nội địa, kết quả có 38 cơ sở bảo đảm duy trì mã số vùng trồng theo quy định, 5 cơ sở ghi chép nhật ký truy xuất nguồn gốc chưa đầy đủ.
“Việc giám sát và sử dụng mã số vùng trồng còn khó khăn, như: vùng sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, dẫn tới liên kết giữa đại diện vùng trồng với các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu còn lỏng lẻo. Hệ thống các văn bản trong quản lý, sử dụng mã vùng trồng cũng như chế tài xử lý vi phạm chưa đầy đủ và vẫn còn hiện tượng sử dụng mã số chưa đúng...” - bà Lưu Thị Hằng cho hay.
Tăng cường thanh, kiểm tra sau cấp mã số
Việc cấp và quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói được coi như tấm “hộ chiếu” để nông sản Hà Nội có thể cạnh tranh được với sản phẩm cùng loại ở thị trường trong nước và rộng đường xuất khẩu. Do vậy, các địa phương cần tăng cường tập huấn, nâng cao nhận thức cho các tổ chức, cá nhân vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số về các quy định cũng như các giải pháp kỹ thuật để thực hiện đúng các quy định của nước nhập khẩu.
Để duy trì vùng trồng và mở rộng thị trường xuất khẩu, Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Nam Phương Tiến (huyện Chương Mỹ) Vũ Thị Huyền cho rằng, để duy trì mã số vùng trồng cần tiếp tục áp dụng đồng bộ quy trình sản xuất tiên tiến, canh tác hữu cơ, cơ giới hóa; nâng cấp khu sơ chế, đóng gói và bảo quản theo chuỗi khép kín để truy xuất nguồn gốc, mở rộng thị trường xuất khẩu. Cùng với đó, cần tăng cường tập huấn, nâng cao ý thức cho người dân về sản xuất theo hướng an toàn, ghi chép sổ sách nhật ký chăm sóc cây trồng từ nhập cây giống, sơ chế, chế biến sản phẩm.
"Các địa phương cần ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp thông tin về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói để phục vụ công tác kiểm tra, giám sát và truy xuất nguồn gốc. Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) chủ trì, phối hợp với các địa phương tăng cường hướng dẫn, tập huấn chuyên môn cho người dân, doanh nghiệp và cán bộ địa phương về những quy định của các nước nhập khẩu, nhằm đáp ứng yêu cầu về bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm."- Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Trung
Về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương cho biết, Sở đã yêu cầu các đơn vị xây dựng kế hoạch lấy mẫu giám sát và tập huấn tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp tại các vùng được cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói trong việc tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn về vệ sinh, an toàn thực phẩm, nhằm nâng cao giá trị nông sản và phát triển thương hiệu sản phẩm đặc thù của địa phương, đáp ứng các điều kiện và quy định để có thể xuất khẩu.
Sở NN&PTNT cũng kiến nghị, Bộ NN&PTNT rà soát, sửa đổi các quy định đối với vùng sản xuất được cấp mã số vùng trồng, do các yêu cầu hiện nay giống với các điều kiện sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, gây khó khăn cho quá trình thực hiện và quản lý vùng sau khi được cấp. Cùng với đó, xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia thông tin sản lượng sản phẩm xuất khẩu, mã số vùng trồng; đối chiếu và giám sát chặt chẽ giữa sản lượng thu mua và sản lượng xuất khẩu, nhằm hạn chế mạo danh mã số vùng trồng, tăng cường minh bạch thông tin sản lượng xuất khẩu theo quy định.
