Giáo dục AI góp phần hình thành những công dân sáng tạo, nhân văn

Đẩy mạnh giáo dục AI trong trường học

Là địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số trong giáo dục, ngành giáo dục Hà Nội đã và đang đẩy mạnh ứng dụng CNTT và AI trong các hoạt động giáo dục.

Đơn cử, nhiều năm qua, Trường THCS & THPT Tạ Quang Bửu đã triển khai đồng bộ Minecraft Education – một công cụ AI của Microsoft như một phần của chương trình của CLB Coding-AI. Học sinh được trải nghiệm các hoạt động mô phỏng AI trong môi trường Minecraft, từ đó hiểu rõ hơn về cách AI hoạt động, các ứng dụng thực tế và vấn đề đạo đức liên quan. Đây là cách tiếp cận hấp dẫn, giúp học sinh phát triển kỹ năng công nghệ và tư duy sáng tạo thông qua trò chơi giáo dục.

Trường Tiểu học Linh Đàm cũng rất chú trọng ứng dụng CNTT và AI vào giảng dạy, từ thiết kế bài giảng bằng PowerPoint, Canva, Azota đến tổ chức giờ học trực tuyến qua Kahoot, Quizizz, ClassPoint. Công nghệ không chỉ hỗ trợ giáo viên, mà còn tạo ra lớp học năng động - nơi học sinh có thể chủ động, sáng tạo và tự đánh giá tiến bộ bản thân.

Tại ngôi trường này, các tiết toán của học sinh khối 5 do cô Lê Thị Kim Ngọc đứng lớp luôn có sức cuốn hút và tạo hứng thú cho học sinh. Thay vì áp dụng lối giảng truyền thống, cô Ngọc tổ chức chuỗi hoạt động tích hợp, kết nối kiến thức liên môn một cách tự nhiên.

Một trong những hoạt động được học sinh yêu thích là trò chơi trực tuyến “Ai nhanh hơn” trên nền tảng Quizizz, được sử dụng để ôn tập các nội dung khô khan như tỷ lệ bản đồ hay tỷ số phần trăm. Học sinh không chỉ trả lời câu hỏi trên iPad, mà còn phải vận dụng tư duy logic để giải quyết vấn đề. Sự cạnh tranh nhẹ nhàng nhưng hấp dẫn khiến các em tham gia nhiệt tình, đồng thời rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm và phản xạ nhanh nhạy.

Đặc biệt, phần mềm EdrawMax được sử dụng để thực hành vẽ mô hình sân khấu thư viện theo tỷ lệ chuẩn, với các yếu tố như bố trí không gian, cửa ra vào, kích thước chi tiết. Những bài tập tưởng như phức tạp trở nên trực quan và sinh động, giúp học sinh dễ hình dung, tự tin thao tác, đồng thời phát triển kỹ năng thực hành mà giấy bút truyền thống khó đáp ứng.

Xác định trí tuệ nhân tạo (AI) có vai trò cốt yếu giúp học sinh phát triển khả năng tiếp nhận, mở rộng tri thức và sáng tạo trong thế giới số hóa, không chỉ trường học tại Hà Nội mà nhiều trường học trên cả nước cũng rất chú trọng, thúc đẩy việc sử dụng AI để nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục đối với phổ thông ở cả 3 cấp: tiểu học, THCS và THPT.

Cần tiếp tục đầu tư đồng bộ

Tại Hội thảo Khoa học Quốc gia AI4EDU 2025 với chủ đề “AI & Giáo dục phổ thông: Cơ hội, thách thức và hướng đi tương lai” do Trường Đại học Thủ đô Hà Nội chủ trì tổ chức, các chuyên gia khẳng định: AI không chỉ mang lại thay đổi về phương pháp dạy và học, mà còn mở ra những khả năng hoàn toàn mới trong quản lý giáo dục, hỗ trợ ra quyết định và phát hiện sớm nguy cơ - điều đặc biệt quan trọng trong bối cảnh yêu cầu cá thể hóa ngày càng cao trong giáo dục phổ thông.

Hiện các trường phổ thông Việt Nam, số lượng học sinh trong mỗi lớp thường rất đông dẫn đến việc cá nhân hóa bằng phương pháp truyền thống gần như là bất khả thi. AI chính là công cụ hỗ trợ thiết thực nhất để giáo viên có thể phát hiện sớm học sinh cần hỗ trợ và xây dựng kế hoạch học tập linh hoạt hơn cho từng cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng, dù mang lại nhiều tiềm năng cải thiện chất lượng giáo dục, việc triển khai AI trong bối cảnh giáo dục phổ thông, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn trên cả ba bình diện: kỹ thuật - tổ chức - xã hội.

Theo GS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư đồng bộ vào ba trụ cột then chốt, đó là: nâng cao năng lực số và năng lực AI của đội ngũ giáo viên; phát triển chương trình, học liệu và công cụ hỗ trợ giảng dạy đa dạng, an toàn và thân thiện; xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá để bảo đảm việc ứng dụng AI diễn ra một cách hiệu quả, công bằng và có trách nhiệm.

“Nếu thực hiện thành công, giáo dục AI ở phổ thông sẽ không chỉ trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng cần thiết trong kỷ nguyên số, mà còn góp phần hình thành những công dân sáng tạo, nhân văn và sẵn sàng đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước”, GS Lê Anh Vinh bày tỏ.

Dự kiến, tháng 12/2025 - 5/2026, Bộ GD&ĐT sẽ thực hiện thí điểm dạy AI tại một số cơ sở giáo dục được lựa chọn và đánh giá thường xuyên. Tháng 6/2026 sẽ tổng kết, đánh giá kết quả thí điểm, hoàn thiện Khung nội dung AI để đề xuất triển khai rộng rãi trong các năm học tiếp theo.

Bộ GD&ĐT yêu cầu việc triển khai dạy AI không làm thay đổi hay gây quá tải chương trình giáo dục phổ thông và phải được thiết kế phù hợp với tâm lý lứa tuổi, nhu cầu, khả năng tiếp cận công nghệ của học sinh ở từng cấp học, lớp học cũng như điều kiện thực tiễn từng nhà trường. Các địa phương cần tính toán, có giải pháp phù hợp để mọi học sinh, nhất là vùng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đều có cơ hội tiếp cận với giáo dục AI.

Công nghệ chỉ phát huy giá trị thật sự khi đi kèm với tư duy sư phạm vững chắc và sự chủ động của người sử dụng. Do vậy, song song với giáo dục học sinh, Bộ GD&ĐT cũng triển khai thí điểm ứng dụng AI trong quản lý, hỗ trợ giáo viên soạn bài và đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá; đồng thời kỳ vọng, giáo dục AI sẽ thổi luồng gió mới vào giáo dục, để giáo dục Việt Nam vững vàng hội nhập quốc tế.