Giáo sư Australia đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong phòng chống tội phạm mạng

Trong kỷ nguyên số, tội phạm mạng không phải là thách thức của riêng một quốc gia mà là hiểm họa toàn cầu, đe dọa an ninh, ổn định chính trị, kinh tế và đời sống xã hội. Chính vì vậy, việc Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) thông qua Công ước chống tội phạm mạng vào tháng 12/2024 và tổ chức Lễ mở ký Công ước này với chủ đề “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai” vào ngày 25 - 26/10/2025 tại Hà Nội là một sự kiện mang nhiều ý nghĩa. Đây là minh chứng sống động cho tinh thần trách nhiệm của các quốc gia trong bảo vệ không gian mạng - tài sản chung của toàn nhân loại, đặt ra khung pháp lý về hợp tác quốc tế trong đấu tranh chống tội phạm mạng, bảo đảm các nước thành viên - đặc biệt là các quốc gia đang phát triển, các quốc gia dễ bị tổn thương - được hỗ trợ và nâng cao năng lực đối phó với loại tội phạm này.

Nhân dịp này, trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN tại Australia, Giáo sư Carl Thayer tại Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales, cho biết thực trạng tội phạm mạng trên thế giới đáng báo động. Trong 10 năm qua, những thiệt hại do tội phạm mạng gây ra đã tăng gấp 3 lần, từ 3.000 tỷ USD lên 9.000 tỷ USD, được cho là sẽ lên tới 14.000 tỷ USD vào năm 2026 do sự bùng nổ của các thiết bị công nghệ thông tin, đặc biệt là sự phổ biến của trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo Giáo sư Carl Thayer, tổng thiệt hại do tội phạm mạng gây ra lớn hơn rất nhiều so với những tổn thất kinh tế mà thiên tai hoặc tội phạm buôn bán ma túy truyền thống gây ra trên toàn cầu. Hiện tội phạm mạng đứng đầu danh sách những mối đe dọa mà các quốc gia phải đối mặt, không chỉ là các nhóm tin tặc truyền thống, mà chúng còn được AI hỗ trợ, nghĩa là có thể thích ứng với các hệ thống phòng thủ. Do đó, tội phạm mạng lan tràn gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế.

Trong bối cảnh đó, Giáo sư Carl Thayer cho rằng sự ra đời của “Công ước Hà Nội” có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là công ước đầu tiên của LHQ trong 20 năm qua nhằm giải quyết một vấn đề xuyên quốc gia. Việt Nam được chọn làm nơi tổ chức Lễ mở ký Công ước vì Việt Nam luôn đóng vai trò chủ động trong việc phòng chống tội phạm mạng. Về an ninh mạng, Việt Nam đứng thứ 17 trong số 194 quốc gia trên thế giới về khả năng bảo mật. Do đó, theo Giáo sư Carl Thayer, Việt Nam có thể đóng vai trò lãnh đạo trong lĩnh vực này.

Nhận định về vai trò và vị thế của Việt Nam trong hợp tác quốc tế về an ninh mạng cũng như trong việc thúc đẩy chính sách đa phương và giải quyết các vấn đề toàn cầu, đặc biệt là khi Việt Nam được chọn làm nơi mở ký “Công ước Hà Nội”, Giáo sư Carl Thayer cho rằng đó là kết quả của chính sách ngoại giao đa phương. Việt Nam hai lần được bầu vào Hội đồng Bảo an LHQ, hai lần được bầu vào Hội đồng Nhân quyền. Việt Nam nhận được sự ủng hộ rộng rãi của các nước trong khu vực châu Á, nhận được sự ủng hộ lớn tại Đại hội đồng và hiện đang tích cực giải quyết một vấn đề mà mọi quốc gia trên thế giới đều phải đối mặt, đó là tội phạm mạng. Trong ASEAN nói riêng, Việt Nam đang đóng vai trò lãnh đạo, đặc biệt là khi Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với 4 quốc gia của khối này.

Theo Giáo sư Carl Thayer, Việt Nam cần tận dụng cơ hội là nơi diễn ra Lễ mở ký “Công ước Hà Nội” để tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao hiệu quả ứng phó với vấn đề phòng chống tội phạm mạng. Việt Nam luôn dẫn đầu trong ASEAN trong việc thu hẹp khoảng cách giữa các quốc gia và điều đó cần được thực hiện cả trong lĩnh vực an ninh mạng. Việt Nam cũng như các nước trong ASEAN cần khuyến khích việc hợp tác thực thi pháp luật, chia sẻ kinh nghiệm và giúp đỡ lẫn nhau, từ quá trình điều tra, thu thập chứng cứ, dữ liệu, lời khai đến bảo vệ nhân chứng… Mỗi quốc gia cần đạt được một số tiêu chuẩn bảo mật nhất định.

Giáo sư Carl Thayer cho rằng ASEAN cũng nên có một trung tâm máy tính để ứng phó với tội phạm mạng. Trên thực tế, ASEAN đã có một trung tâm do tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) thành lập để chống tội phạm mạng (năm 2015). Với 10 năm kinh nghiệm, trung tâm này được kỳ vọng sẽ đóng vai trò hữu ích hơn nữa, đặc biệt là sau khi “Công ước Hà Nội” được ký kết.

Chia sẻ về kinh nghiệm của Australia trong phòng chống tội phạm mạng, Giáo sư Carl Thayer cho biết là một trong 10 quốc gia hàng đầu thế giới chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ tội phạm mạng, Australia từ lâu đã thành lập Tổng Cục Tín hiệu Australia (ASD) - cơ quan tình báo mạng chịu trách nhiệm về tình báo tín hiệu, an ninh mạng và hỗ trợ các hoạt động quân sự của đất nước, đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin, khuyến nghị kịp thời cho chính phủ, doanh nghiệp và người dân.

Trung tâm An ninh mạng Australia (ACSC) - cơ quan trực thuộc ASD - có nhiệm vụ bảo vệ Australia khỏi các mối đe dọa an ninh mạng, đóng vai trò trung tâm trong việc cung cấp thông tin và phản ứng với các sự cố an ninh mạng. Thông qua ACSC, người dân được nhận cảnh báo, hướng dẫn và hỗ trợ khi xảy ra sự cố.

Bên cạnh đó, Chính phủ Australia cũng tập trung xây dựng quan hệ đối tác với các doanh nghiệp, chính quyền địa phương, tạo ra thế phòng thủ vững mạnh trong việc ngăn chặn tội phạm mạng và nâng cao nhận thức của người dân về nguy cơ của các cuộc tấn công mạng, khuyến nghị họ nâng cao cảnh giác, bảo vệ và cập nhật hệ thống của mình bằng các biện pháp bảo mật mới nhất. Bên cạnh đó, Australia thường xuyên tiến hành công tác tuyên truyền và cảnh báo những phần mềm độc hại. Các doanh nghiệp, cơ quan, công sở liên tục đào tạo nhân viên, những người thường xuyên làm việc trước máy tính, để nhận diện và báo cáo ngay lập tức mọi hoạt động đáng ngờ.