Gỡ khó cho chuỗi liên kết trong chăn nuôi

Nhiều điểm nghẽn xây dựng chuỗi liên kết

Những năm qua, Hà Nội đã có nhiều chính sách phát triển nâng cao chất lượng giống gia súc, gia cầm. Theo đó, đàn gia súc, gia cầm được cải thiện đáng kể với nhiều giống mới có năng suất, chất lượng thịt cao (như bò Wezu, BBB, lợn Pitran, Yorkshire, gà Sasso…). Đồng thời Hà Nội có nhiều giải pháp xây dựng liên kết chuỗi giá trị trong chăn nuôi nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả, tạo sự bền vững.

Đến nay toàn TP có trên 20 mô hình chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi, thu hút gần 3.000 hộ và trên 1.000 cơ sở bán hàng, DN tham gia. Hàng ngày các chuỗi đã cung cấp cho thị trường khoảng 26 tấn thịt lợn, 2 tấn thịt bò, 13,5 tấn thịt gia cầm, 120 ngàn quả trứng gia cầm, khoảng 100 tấn sữa tươi. Tại các chuỗi, quy trình chăn nuôi, giết mổ, chế biến sản phẩm chăn nuôi cơ bản được thực hiện theo chu trình khép kín, đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm. Các mô hình chuỗi hiện nay tạo ra chuyển biến tích cực, giúp người dân phát triển sản xuất bền vững và có những sản phẩm chăn nuôi thương hiệu.

Tuy nhiên, việc xây dựng chuỗi giá trị chăn nuôi đang gặp quá nhiều khó khăn, vướng mắc. Do tốc độ đô thị hóa nhanh, trực tiếp ảnh hưởng đến các vùng, trang trại chăn nuôi và hệ thống chuỗi liên kết, chế biến tiêu thụ sản phẩm. Một số chính sách khuyến khích hỗ trợ đầu tư vào lĩnh vực giết mổ, chế biến sâu sản phẩm chăn nuôi có mức hỗ trợ thấp, chưa thu hút được DN đầu tư.

TP đã quy hoạch mạng lưới giết mổ gia súc, gia cầm nhưng tiến độ thực hiện tại các huyện còn nhiều vướng mắc, khó khăn. Đặc biệt việc kết nối tác nhân thực hiện khâu giết mổ, sơ chế, bảo quản sản phẩm gia súc, gia cầm còn khó khăn do tình trạng giết mổ nhỏ lẻ còn phổ biến. Chưa có nhiều DN tham gia vào khâu chế biến sâu các sản phẩm chăn nuôi, nên chưa đa dạng hóa được sản phẩm, chưa tạo ra được nhiều giá trị gia tăng. Bên cạnh đó, đa số người tiêu dùng vẫn có thói quen sử dụng thịt nóng giết mổ trong ngày được bày bán tại chợ dân sinh, chợ truyền thống, phần nào kìm hãm sự phát triển của hệ thống cửa hàng tiện tích chuyên bán và giới thiệu các sản phẩm chăn nuôi.

TP đã có quy hoạch chăn nuôi, song việc triển khai thực tế còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt về cơ chế đất đai, giải phóng mặt bằng, thu hồi đất phát triển trang trại quy mô lớn, cơ sở giết mổ. Còn có nhiều trang trại chăn nuôi phát triển theo hướng tự phát, chăn nuôi nhỏ lẻ, tận dụng còn cao (gần 60%). Đây chính là điểm nghẽn lớn để hình thành phát triển các chuỗi liên kết, xây dựng vùng nguyên liệu cho cơ sở giết mổ, sơ chế chế biến.

Mặt khác, thời gian qua do tác động của đại dịch Covid-19, ngành chăn nuôi phải đối diện nhiều khó khăn về biến động thị trường, giá thức ăn tăng cao, nguồn cung cho chăn nuôi liên tục biến đổi thất thường, nhiều chuỗi liên kết đứt gãy, khó tính toán, cân đối giữa đầu vào và đầu ra cho sản phẩm, liên kết dọc, ngang đều gặp khó.

Về góc độ quản lý chuyên ngành với các chuỗi giá trị còn bị ảnh hưởng bởi những chế tài ràng buộc. Đặc biệt, sản phẩm chăn nuôi an toàn đang phải cạnh tranh thiếu lành mạnh với các sản phẩm chưa đảm bảo chất lượng, không rõ xuất xứ. Việc tiêu thụ sản phẩm phải qua nhiều khâu trung gian đẩy giá bán lên cao, trong khi việc khai thác thị trường trong nước và quốc tế còn hạn chế, nhất là thị trường xuất khẩu.

Tạo cơ chế thông thoáng thu hút DN

Hà Nội đã có Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2022 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó có những giải pháp cụ thể thúc đẩy nhanh hình thành các vùng chăn nuôi tập trung đã được quy hoạch, từng bước giảm số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, chăn nuôi trong khu dân cư. Tập trung nâng cao chất lượng con giống, khuyến khích chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao. Hướng dẫn, khuyến khích các cơ sở chăn nuôi áp dụng những biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học. Nâng cao chất lượng về phòng, chống dịch bệnh, kiểm soát giết mổ, tăng cường năng lực quản lý ngành chăn nuôi, thú y để đảm bảo an toàn dịch bệnh, không để các chuỗi cung ứng đứt gãy.

Để phát triển chuỗi liên kết trong chăn nuôi, TP sẽ tiếp tục rà soát, đề xuất bổ sung chính sách đặc thù đối với phát triển chăn nuôi, về chuỗi giá trị, liên kết tiêu thụ sản phẩm để thúc đẩy các chuỗi phát triển ổn định, bền vững phù hợp với từng giai đoạn, từng khu vực. Cùng với đó, tăng cường công tác quản lý nhà nước, thanh tra kiểm tra, xử lý vi phạm trong việc truy xuất hàng hóa, hàng giả, hàng kém chất lượng đối với động vật, sản phẩm động vật, tạo điều kiện để các sản phẩm rõ nguồn gốc trong liên kết chuỗi lưu thông, tiêu thụ được thuận lợi.

Song song, cần đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền bằng nhiều hình thức nhằm nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm gia súc, gia cầm từ cơ sở có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân, DN sản xuất chế biến, giết mổ tiêu thụ sản phẩm gia súc, gia cầm trực tiếp ký kết với trang trại, hộ chăn nuôi đảm bảo đầu ra. Khuyến khích người chăn nuôi nhỏ phải liên kết chặt chẽ với nhau trong chuỗi, liên kết theo từng nhóm gia trại, trang trại.

Đối với các DN chăn nuôi phải đảm nhiệm vai trò tổ chức sản xuất, cung ứng tiến bộ khoa học kỹ thuật và thị trường tiêu thụ. Hình thức này đảm bảo cho các tác nhân tham gia trong chuỗi giá trị sản xuất có thể chia sẻ quyền lợi và trách nhiệm với nhau, đảm bảo việc điều tiết cung cầu thị trường và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, thực phẩm.

Với các huyện tập trung xây dựng quy hoạch chi tiết cho những vùng phát triển sản xuất chăn nuôi phù hợp. Hỗ trợ, tạo điều kiện pháp lý thông thoáng để thu hút các DN đầu tư phát triển chăn nuôi, đặc biệt là chăn nuôi khép kín gắn với giết mổ, chế biến tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi.

Đối với các DN, cần có chính sách hỗ trợ một phần vốn đầu tư ban đầu xây dựng trang trại và trang thiết bị đầu vào cho trang trại nằm trong hệ thống gia công. Tổ chức tốt các lớp tập huấn về kỹ năng quản lý trang trại, kỹ thuật chăn nuôi cho các hộ chăn nuôi gia công. Đối với các hộ chăn nuôi tham gia chuỗi liên kết lựa chọn quy mô chăn nuôi phù hợp với điều kiện kinh tế của gia đình, tuân thủ đúng với những gì đã ký với hợp đồng của công ty. Thực hiện tốt công tác đảm bảo vệ sinh trong chăn nuôi, hạn chế ô nhiễm tới môi trường xung quanh.