Gỡ vướng nợ đọng xây dựng cơ bản

Chật vật xoay xở

Trong vòng 2 năm gần đây, hoạt động đầu tư công, phát triển hạ tầng được đẩy mạnh cùng với sự ấm lên của thị trường bất động sản đang giúp DN xây dựng có nhiều việc làm.

Tuy nhiên, thời gian xây dựng một công trình kéo dài nhiều tháng, nếu bị nợ đọng, nhà thầu sẽ gặp khó về nguồn tiền dẫn tới hệ quả là phát sinh nợ thầu phụ, nhà cung cấp vật liệu xây dựng...

Giám đốc Công ty CP Đầu tư xây dựng BQT Hà Nội Nguyễn Văn Hách chia sẻ, hầu hết các nhà thầu bị nợ đọng, đặc biệt giá trị khối lượng còn lại khoảng 20 - 25% cuối của dự án, mặc dù công trình có khi đã đưa vào khai thác sử dụng vài ba năm vẫn chưa quyết toán được. Trong khi nhà thầu phải vay tín dụng ngân hàng, chịu lãi suất cao dẫn đến tình trạng nợ đọng kéo dài hết công trình này đến công trình khác.

Ông Nguyễn Văn Hách cho biết thêm, thực tế có những dự án đầu tư không đồng bộ, chia tách các gói thầu, phân kỳ đầu tư chưa hợp lý... nên các đơn vị thi công xong phần hợp đồng nhưng chưa thể bàn giao, quyết toán do công trình chưa vận hành. DN phải tự bỏ kinh phí để bảo vệ, bảo hành gây tốn kém, không quyết toán thu hồi vốn theo kế hoạch. Việc này dẫn tới hệ quả mất uy tín khi các đơn vị bán vật tư, vật liệu ngại bán cho nhà thầu trong khi nguyên nhân không phải lỗi ở các DN.

"Tình trạng này diễn ra không chỉ ở các gói thầu dự án sử dụng vốn đầu tư công, vốn Nhà nước ngoài đầu tư công mà ở cả các dự án sử dụng nguồn vốn khác. Nhiều khó khăn đến với DN nhà thầu xây dựng, nếu không được tháo gỡ kịp thời, không thể "bù lỗ", nợ mới kèm nợ cũ trở thành gánh nặng lớn" - ông Nguyễn Văn Hách chia sẻ.

Nợ đọng không chỉ là "bài toán" nan giải cho nhà thầu xây dựng vừa và nhỏ, thậm chí cả DN lớn cũng chỉ khởi sắc khi xoay xở được một phần vốn và tái khởi động nhiều dự án, giảm áp lực về dòng tiền thanh toán cho nhà thầu. Như Công ty CP Xây dựng Coteccons báo cáo tài chính hợp nhất quý II năm tài chính 2025 (tức quý IV/2024) lãi sau thuế 106 tỷ đồng, tăng 54% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, nợ xấu năm qua giảm 190 tỷ đồng, nhưng vẫn ở quanh mức 2.163 tỷ đồng. Khoản nợ xấu vẫn chủ yếu đến từ các DN như Công ty Ngôi Sao Việt (thuộc Tân Hoàng Minh), Công ty Saigon Glory (chủ đầu tư dự án tứ giác Bến Thành) và Công ty Minh Việt (chủ đầu tư Tricon Towers).

Trong khi đó, báo cáo tài chính quý IV/2024 của Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình cho thấy khoản phải thu vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất. DN đã thu hồi được 340 tỷ đồng tiền nợ từ các đối tác, song vẫn còn 6.891 tỷ đồng khoản phải thu, tương đương 45% tổng tài sản và vượt doanh thu cả năm. Nợ khó đòi giảm dù giảm mạnh 1.009 tỷ đồng nhưng vẫn còn 1.947 tỷ đồng.

Nỗ lực tháo gỡ

Với trường hợp của Coteccons, mới đây cũng nhận được quyết định từ Tòa án Nhân dân Quận 1 (TP Hồ Chí Minh) về việc giải quyết công nợ tại một dự án trọng điểm. Với thỏa thuận này, Coteccons đã đạt bước tiến quan trọng trong công tác thu hồi nợ xấu và dự kiến sẽ vượt mục tiêu đã đề ra tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2024 trong năm tài chính 2025.

Tận dụng xu hướng phục hồi của ngành cùng với nội lực DN, Coteccons đặt mục tiêu doanh thu thuần 25.000 tỷ đồng trong năm tài chính 2025 và duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững từ 20 - 30% mỗi năm trong 4 - 5 năm tới. Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Xây dựng Coteccons Bolat Duisenov chia sẻ, sự tiến triển tích cực trong thu hồi công nợ như trên chủ yếu đến từ việc Coteccons chủ động làm việc với khách hàng, kết hợp với đà phục hồi tích cực của thị trường, giúp đẩy nhanh tiến độ giải quyết công nợ. Sự hợp tác và thiện chí của các bên liên quan, đặc biệt là chủ đầu tư, đóng vai trò quan trọng để đạt được các thỏa thuận này.

“Không phát sinh thêm nợ xấu mới và giảm thiểu tối đa các khoản nợ tồn đọng trước tái cấu trúc vẫn là ưu tiên của Coteccons. Chúng tôi đã đối thoại cởi mở, minh bạch với cổ đông về chiến lược tài chính tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2024 và tin tưởng rằng với sự hồi phục sức khỏe tài chính của các chủ đầu tư, công tác xử lý công nợ sẽ có bước tiến đáng kể trong 12 - 18 tháng tới” - Chủ tịch Coteccons cho biết.

Luật sư Phạm Viết Thái - Đoàn Luật sư TP Hà Nội nhìn nhận, nhiều dự án chưa có cơ chế điều chỉnh hợp đồng đối với trường hợp hợp đồng không quy định rõ về nguyên tắc, phương pháp và phạm vi điều chỉnh để điều chỉnh giá hợp đồng khi điều chỉnh thiết kế, dẫn đến việc nhà thầu chưa được thanh toán giá trị khối lượng thực hiện.

"Hiện nay Nhà nước, Chính phủ đang quyết liệt trong công tác điều chỉnh cơ chế, chính sách để hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho nhiều ngành, trong đó có ngành Xây dựng. Một số thông tư, nghị định ban hành thời gian qua đã tích cực tháo gỡ các dự án tạm dừng thi công do gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong điều chỉnh giá hợp đồng, ảnh hưởng đến hoạt động của DN" - luật sư Phạm Viết Thái cho biết.

Có thể thấy, các DN trong ngành Xây dựng trong nước đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ sau giai đoạn khó khăn kéo dài, những gam màu sáng đã xuất hiện dày hơn. Theo Công ty Chứng khoán MB, các yếu tố vĩ mô đang tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng đầu tư công, những vướng mắc về pháp lý và thiếu hụt nguyên vật liệu đang dần được tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng đầu tư công trong năm 2025.

Luật Đầu tư công (sửa đổi) có hiệu lực từ tháng 1/2025, hướng tới việc đẩy nhanh quá trình thực hiện vốn đầu tư công tại các bộ, ngành và địa phương. Quốc hội đã thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), khuyến khích nguồn vốn tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án công.