Hà Nội chuyển đổi giao thông xanh: Những bước tiến bền vững

Vận tải công cộng đi tiên phong

Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành giao thông vận tải được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022. Để cụ thể hóa chiến lược phát triển giao thông xanh, bền vững, Hà Nội đã đi đầu cả nước với những hành động rất thiết thực, nhanh chóng và dứt khoát.

Tháng 7 vừa qua, UBND TP Hà Nội đã thành lập Tổ công tác liên ngành để tham mưu triển khai các nội dung, nhiệm vụ chuyển đổi xanh phương tiện giao thông và phát triển hạ tầng trạm sạc xe điện trên địa bàn TP. Chỉ sau nửa năm tập trung, Hà Nội đã nhanh chóng gặt hái được những thành quả chắc chắn và bền vững. Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, TP đã đưa vào hoạt động 12 tuyến và nhánh tuyến với 160 xe buýt điện. Hiện toàn TP có 506 xe buýt hoàn toàn sử dụng nhiên liệu sạch, chiếm tỷ trọng 26,6% toàn mạng lưới. So với mục tiêu đề ra, đến cuối năm 2025, TP đã hoàn thành kế hoạch chuyển đổi xe buýt xanh của cả năm 2026, bảo đảm chắc chắn hơn mục tiêu có 100% xe buýt xanh vào năm 2030, bao gồm cả 3 tuyến buýt du lịch City tour.

Chuyên gia quản lý đô thị ThS Trần Tuấn Anh nhận định, Hà Nội đã đúng khi đưa vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) đi tiên phong trên lộ trình chuyển đổi xanh giao thông. “Với đà tiến nhanh như hiện nay, VTHKCC của Hà Nội với những trụ cột chính là đường sắt đô thị và xe buýt sẽ sớm tạo ra một mạng lưới giao thông xanh giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống giao thông đô thị. Xe buýt được TP trợ giá nên có thể chủ động đưa yếu tố “xanh” vào điều kiện dự thầu khai thác. Cùng với việc đưa ra đơn giá định mức rõ ràng, phù hợp, sẽ khuyến khích các DN nhanh chóng chuyển đổi phương tiện hơn các loại hình khác” - ThS Trần Tuấn Anh cho biết.

Không chỉ xe buýt, Hà Nội hiện đã có 8.743/14.375 xe taxi sử dụng điện, đạt 60,82% lượng xe đang hoạt động. Dự kiến đến năm 2030, TP sẽ có khoảng 28.000 xe taxi hoàn toàn sử dụng nhiên liệu sạch. Cùng với xe buýt, taxi, đường sắt đô thị, xe đạp, xe đạp điện công cộng sẽ tạo nên một mạng lưới VTHKCC 100% sử dụng năng lượng sạch, không phát thải khí carbon và meta vào môi trường. Ngoài ra còn có 18.254/45.529 xe hợp đồng chở khách dưới 9 chỗ ngồi trên địa bàn TP cũng đã được chuyển sang xe điện, chiếm tỷ lệ 40,2% và con số này đến năm 2030 dự kiến cũng sẽ đạt 100%.

Chuyên gia giao thông, ThS Vũ Tuấn Linh chia sẻ, tuy chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số lượng phương tiện giao thông của Hà Nội, nhưng việc xanh hóa hoàn toàn hệ thống VTHKCC lại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi thứ nhất là VTHKCC bao gồm những phương tiện có tần suất hoạt động dày đặc; vài chục nghìn xe buýt, taxi có thể sản sinh ra khối khí thải tương đương với lượng xe cá nhân cao gấp nhiều lần. Thứ hai là hệ thống VTHKCC càng hoàn thiện, xanh, thông minh càng thu hút người dân từ bỏ xe cá nhân để chuyển sang sử dụng thường xuyên, qua đó góp phẩm giảm cả khi thải từ xe cá nhân. Thực tế là xe buýt điện tại Hà Nội được người dân rất ưa chuộng vì sạch sẽ, êm ái, nhiều tiện ích.

“Cuối cùng, VTHKCC vốn vẫn được nuôi dưỡng bằng nguồn ngân sách, nên dễ chuyển đổi hơn, đồng thời cũng là mô hình mẫu để người dân nhận thấy những ưu điểm của xe sử dụng nhiên liệu sạch. Khi VTHKCC đã được chuyển đổi thì tất yếu xe cá nhân cũng sẽ được chuyển đổi sang phương tiện xanh, chỉ là theo một lộ trình lâu dài, thận trọng hơn mà thôi” - ThS Vũ Tuấn Linh bày tỏ.

Đa dạng các giải pháp

Các chuyên gia cho rằng, mục tiêu của chuyển đổi xanh giao thông không chỉ có thay thế xe xăng dầu bằng xe điện, khí, mà còn phải dần dần hạn chế xe cá nhân, tăng cường năng lực cho VTHKCC, tái thiết đô thị theo hướng giảm nhu cầu đi lại. Nhìn vào chương trình chuyển đổi xanh giao thông của Hà Nội có thể thấy, tất cả các mục tiêu này đều đang được tập trung, quan tâm cao độ. TP đang tích cực thúc đẩy các dự án đường sắt đô thị, kiến thiết những khu vực TOD để tái cấu trúc hệ thống giao thông, quản lý tốt hơn nhu cầu giao thông của người dân. Kết hợp với chuyển đổi xanh phương tiện, trong khoảng 5 - 10 năm tới, chắc chắn sẽ có một Thủ đô Hà Nội xanh, văn minh và phát triển bền vững.

Song song với chuyển đổi xe VTHKCC, TP còn đưa ra nhiều phương án khuyến khích người dân sử dụng phương tiện xanh. Ví dụ như Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn TP Hà Nội được HĐND TP thông qua ngày 26/11/2025. Lộ trình thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn Thủ đô được áp dụng từ năm 2026 - 2030, cụ thể từ ngày 1/7/2026 - 31/12/2027 sẽ thí điểm vùng phát thải thấp tại một số khu vực trong Vành đai 1. Giai đoạn 2028-2029, mở rộng vùng phát thải thấp toàn bộ Vành đai 1 và một số khu vực Vành đai 2. Từ ngày 1/1/2030, triển khai vùng phát thải thấp từ Vành đai 3 trở vào toàn bộ các phường, xã được quy định. Kể từ năm 2031, các khu vực đáp ứng tiêu chí nêu tại Điều 4 của Nghị quyết phải tổ chức vùng phát thải thấp.

ThS Vũ Tuấn Linh phân tích, người dân có thể lựa chọn sử dụng phương tiện xanh hoặc VTHKCC để di chuyển trong các vùng phát thải thấp. Lộ trình của TP đến năm 2030 là phù hợp với tốc độ phát triển VTHKCC và đô thị TOD, thời điểm mà người dân có thể hạn chế tối đa nhu cầu đi lại hoặc nếu cần đã có tàu điện, xe buýt điện, taxi điện, xe đạp điện công cộng đáp ứng nhu cầu. “Nhiều đô thị lớn trên thế giới đã áp dụng quy định hạn chế phương tiện phát thải từ lâu, thậm chí bằng những biện pháp rất mạnh mẽ như: cấm xe xăng dầu theo ngày, thu phí ra vào nội đô rất đắt… Hà Nội với lộ trình hiện nay là đã khá thận trọng, cố gắng tối đa tránh ảnh hưởng đến đời sống dân sinh” - ThS Vũ Tuấn Linh phân tích.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết thêm, bám sát lộ trình tại Chỉ thị số 20/CT - TTg ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ, TP đang xây dựng “Đề án chuyển đổi phương tiện giao thông cơ giới sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường trên địa bàn TP Hà Nội”. Mục tiêu là tổ chức thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, bảo đảm tối giản thủ tục cho người dân và DN, tăng cường sự minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả sử dụng ngân sách Nhà nước. Phát triển, mở rộng các vùng xanh và an toàn cho người tham gia giao thông, tạo môi trường an toàn và tiện lợi cho người đi bộ, xe đạp cũng như VTHKCC.