Hà Nội không có vùng cấm trong hoạt động chống hàng giả hàng lậu

Thật giả lẫn lộn

Báo cáo của Ban Chỉ đạo 389 TP Hà Nội cho thấy, 5 tháng đầu năm 2025 các lực lượng chức năng TP Hà Nội đã kiểm tra 9.587 vụ, xử lý 8.770 vụ vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (trong đó, khởi tố 107 vụ với 163 bị can), thu nộp ngân sách Nhà nước hơn 2.000 tỷ đồng. Thông tin từ Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an TP Hà Nội) cho thấy, ngày 16/5, lực lượng công an TP Hà Nội triệt phá thành công ổ nhóm sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, trang thiết bị y tế do Phạm Ngọc Tiến và vợ là Đoàn Thị Nguyệt (địa chỉ, số 1, LK 11, Khu đô thị Xa La, phường Phúc La, quận Hà Đông) cầm đầu, thu giữ trên 100 tấn thuốc tân dược và thực phẩm chức năng giả.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết, nhằm qua mắt lực lượng chức năng các đối tượng buôn lậu, sản xuất hàng giả đã có nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Trong đó chủ yếu là phương thức giả về hình thức hoặc giả về chất lượng.

Riêng đối với mặt hàng là thực phẩm, thực phẩm chức năng và thuốc giả, các đối tượng thường thành lập nhiều công ty “ma” hoặc doanh nghiệp bình phong, có chức năng nhập khẩu, phân phối để hợp thức hóa hàng giả, tạo vỏ bọc kinh doanh hợp pháp. Các đối tượng cũng thiết lập xưởng sản xuất tại các địa điểm hẻo lánh, thuê cơ sở không đăng ký cấp phép để phối trộn nguyên liệu kém chất lượng, đóng gói, dán nhãn giả.

Đặc biệt, để qua mắt lực lượng chức năng, lừa đảo người tiêu dùng các đối tượng sản xuất hàng giả, kém chất lượng đã nhập thuốc thật, sau đó tách vỉ hoặc gói, thay thế một số viên bằng thuốc giả kém chất lượng nên rất khó phát hiện hàng thật hàng giả bằng kiểm tra thông thường… Không chỉ có vậy, nhằm đánh lừa người tiêu dùng các đối tượng sản xuất hàng giả sử dụng bao bì, nhãn hiệu, tem chống hàng giả tinh vi sao chép từ hàng thật, thậm chí đặt in màng nhôm, in vỏ hộp giống nguyên mẫu.

Thông tin về những thủ đoạn vận chuyển hàng lậu, sản xuất tiêu thụ hàng giả, Phó trưởng Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an TP Hà Nội) Đại tá Thành Kiên Trung cho biết, các đối tượng buôn thường lợi dụng dịch vụ chuyển phát, giao hàng nhanh, sự thông thoáng về xuất nhập khẩu để buôn lậu, vận chuyển trái phép các mặt hàng dễ vận chuyển, có giá trị cao như ngoại tệ, vàng, kim cương, thuốc lá, thuốc tân dược, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng... 

Bên cạnh đó, các đối tượng buôn lậu thường tập kết hàng hóa tại nhà riêng, các nhà ở bỏ trống tại các khu chung cư cao tầng gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát. Bên cạnh đó, việc kiểm tra, kiểm soát hàng hóa vi phạm trên môi trường thương mại điện tử không hề dễ dàng. Nguyên nhân là do các đối tượng có thể lập và sử dụng nhiều tài khoản khác nhau để kinh doanh, không có địa điểm, kho hàng cố định… mà chỉ thông qua các website, trang mạng xã hội, lại có thể hoạt động xuyên biên giới.

Xây dựng phương thức chống hàng lậu hàng giả phù hợp thực tế

Theo các chuyên gia kinh tế, trong quá trình ngăn chặn hàng lậu, hàng giả lực lượng chức năng đã gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý khi quy định của pháp luật liên quan đến sở hữu trí tuệ, xử lý hàng giả thiếu tính răn đe, chế tài chưa rõ ràng, gây khó khăn trong công tác xử lý hình sự các vụ việc.

Bên cạnh đó, hiện nay chưa có văn bản pháp luật riêng điều chỉnh hoạt động của KOL/KOC (người có ảnh hưởng trên mạng xã hội), nhất là khi họ tham gia quảng cáo, livestream, tiếp thị sản phẩm. Các quy định hiện hành chủ yếu áp dụng cho tổ chức/cá nhân quảng cáo truyền thống, chưa theo kịp thực tế hoạt động trên môi trường số.

Để ngăn chặn hàng lậu, hàng giả, Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Võ Nguyên Phong và các đại biểu kiến nghị, thời gian tới Quốc hội, Chính phủ và Bộ, ngành có liên quan sớm sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật hiện hành. Cụ thể, rà soát, bổ sung thêm một số nội dung của Nghị định 15/2018/NĐ-CP, qua đó khắc phục những kẽ hở trong quản lý an toàn thực phẩm, xử lý vi phạm về công bố, quảng cáo sai sự thật; sửa đổi Bộ luật Hình sự và các Nghị định xử phạt hành chính liên quan theo hướng tăng nặng chế tài đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, quảng cáo sai sự thật, lợi dụng không gian mạng để thu lợi bất chính. Đại diện Chi cục Hải quan khu vực 1 cũng kiến nghị, thời gian tới cơ quan quản lý nên có văn bản điều chỉnh hoạt động của KOL/KOC, có quy định về đăng ký kinh doanh, công khai danh tính, trách nhiệm pháp lý trong quảng cáo.

“Các Bộ, ngành có liên quan sớm ban hành đầy đủ các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) và Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) đối với các sản phẩm thực phẩm thuộc phạm vi quản lý, nhằm tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho doanh nghiệp thực hiện tự công bố sản phẩm. Đồng thời, giúp cơ quan chức năng có căn cứ kiểm tra, giám sát chất lượng sản phẩm lưu thông trên thị trường”- ông Võ Nguyên Phong kiến nghị.

Nhằm đẩy mạnh ngăn chặn hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất hàng giả trên địa bàn Hà Nội, phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đề nghị, trong thời gian tới lực lượng chức năng TP Hà Nội tăng cường các đoàn kiểm tra trên tinh thần "mạnh - nhanh - chính xác - nghiêm". Trong quá trình kiểm tra chú trọng một số địa bàn như: Khu công nghiệp Quang Minh, chợ thuốc Hapulico, chợ Ninh Hiệp, các làng nghề,... bởi đây là những địa bàn tiềm ẩn nguy cơ hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả phức tạp. Cùng với đó, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, gắn trách nhiệm của cấp ủy đảng và phát huy vai trò người đứng đầu trong công tác đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

“Hà Nội không có vùng cấm trong xử lý hàng giả, buôn lậu, nếu để xảy ra hiện tượng hàng giả, hàng lậu ở địa phương nào thì địa phương đó phải chịu trách nhiệm, các lực lượng chức năng phải đẩy mạnh kiểm tra, xử lý triệt để” - Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh.