Hà Nội kiến tạo tương lai đô thị sáng tạo từ diễn đàn lễ hội quốc tế

Hội nghị Quốc tế về “Lễ hội trong Thành phố Sáng tạo”, do Sở Văn hóa và Thể thao TP Hà Nội phối hợp cùng UNESCO tổ chức, đã mở ra một diễn đàn hiếm có nơi những kinh nghiệm toàn cầu hội tụ và giao thoa, hướng tới việc hình thành Khung Hướng dẫn Lễ hội Sáng tạo dành cho Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO (UCCN).

Đây không chỉ là một hội nghị chuyên môn. Với Hà Nội, thành viên UCCN từ năm 2019, sự kiện lần này như một phép thử để nhìn lại hành trình 6 năm kiến tạo hệ sinh thái sáng tạo, đồng thời là chất xúc tác mạnh mẽ thúc đẩy sự liên kết xuyên biên giới trong lĩnh vực thiết kế và tổ chức lễ hội đô thị.

Hà Nội định hình vị thế một thành phố sáng tạo trọng điểm của châu Á

Phát biểu khai mạc, bà Bạch Liên Hương, Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội, nhấn mạnh dấu mốc quan trọng của thành phố sau hơn 6 năm gia nhập UCCN. Theo bà, Hà Nội đã bước qua giai đoạn “khởi động” để tiến đến triển khai đồng bộ nhiều nền tảng cho phát triển sáng tạo: Thành lập Hội đồng chuyên gia tư vấn, xây dựng Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội, hoàn thiện bộ tiêu chí và mạng lưới không gian văn hoá sáng tạo, kết nối rộng rãi nghệ sĩ, chuyên gia, nhóm cộng đồng trong và ngoài nước, và đặc biệt là tổ chức Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội – sự kiện đã trở thành biểu tượng mới của thành phố.

Bà Bạch Liên Hương khẳng định: “Có được những thành quả ấy là nhờ sự đồng hành của các chuyên gia thiết kế sáng tạo quốc tế và trong nước. Những hỗ trợ này giúp Hà Nội tự tin khai mở những không gian sáng tạo và liên kết mới.”

Hội nghị lần này tiếp tục là bước đi mang tính chiến lược, khi Hà Nội cùng UNESCO mời các thành phố sáng tạo trong Mạng lưới đến trao đổi về mô hình phát triển lễ hội, nhằm xây dựng một khung định hướng chung nhưng linh hoạt, phù hợp từng bản sắc đô thị.

UNESCO: Hà Nội mở ra chương mới, sáng tạo trở thành động lực phát triển

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, đánh giá cao nỗ lực của Hà Nội trong việc đưa sáng tạo trở thành hạ tầng mềm của quá trình phát triển hiện đại.

Ông nhấn mạnh rằng lễ hội sáng tạo, những sự kiện có thể chỉ kéo dài vài ngày,  nhưng lại có tác động vượt ra ngoài không gian và thời gian của chúng. Bởi chúng kích hoạt sức sống không gian công cộng, chúng trao quyền cho cộng đồng và thế hệ trẻ, chúng làm lộ rõ bản sắc đô thị và khát vọng phát triển.

“Hà Nội đang cho thấy một cam kết mạnh mẽ khi đặt sáng tạo vào trung tâm phát triển. Đây là điều kiện tiên quyết để các thành phố thiết kế có thể tạo ra những tương lai bền vững hơn”, ông Baker nhận định.

Kinh nghiệm quốc tế: mô hình hợp tác ba bên và phát triển hệ sinh thái sáng tạo

Bức tranh hội nghị được mở rộng bằng những chia sẻ thực tiễn đến từ nhiều thành phố sáng tạo tiêu biểu của UCCN.

Bà Suwannee Senee (Thái Lan) trình bày mô hình hợp tác công – tư – cộng đồng (PPP) vốn là chìa khóa của Chiang Mai: 9 nhóm ngành thủ công chủ đạo, hơn 200 không gian sáng tạo, 60.000 lao động trong lĩnh vực công nghiệp sáng tạo, đóng góp 12–14% GDP tỉnh.

Chính quyền địa phương giữ vai trò “nhạc trưởng”, từ quy hoạch khu phố cổ đến tài trợ chương trình hỗ trợ nghệ nhân – nhà thiết kế. Chiang Mai cho thấy cách một thành phố giữ chân di sản thủ công nhưng vẫn mở cửa đón đổi mới sáng tạo.

Bà Ho Rui Oi Chachael (Nhật Bản) nhấn mạnh vai trò giáo dục thiết kế cho thanh thiếu niên, coi đây là nền tảng hình thành “công dân sáng tạo”.

Tại Tuần lễ Thiết kế Asahikawa, thanh niên được trao cơ hội tham gia vào quy trình thiết kế, cộng đồng được mời gọi tiếp cận nghệ thuật và mỹ học, các mạng lưới quốc tế được mở rộng liên tục. Đây là mô hình mà Hà Nội đang hướng tới: lan toả văn hoá sáng tạo từ trường học ra không gian công cộng.

Dundee, Bandung, Daegu, Singapore, Kobe, Nagoya, Wuhan… đều nhấn mạnh các yếu tố cốt lõi để duy trì lễ hội sáng tạo bền vững gồm: Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền – tư nhân – cộng đồng, tận dụng không gian công cộng, thiết kế triển lãm mở và tương tác, tăng khả năng tiếp cận cho thanh niên, người khuyết tật, cư dân địa phương, đo lường tác động văn hoá – xã hội – kinh tế, nhằm chứng minh hiệu quả với nhà quản lý và nhà tài trợ.

Hà Nội chuẩn bị cho Lễ hội Thiết kế Sáng tạo 2026: kết nối di sản, công nghiệp văn hoá, cộng đồng

Ban tổ chức cũng công bố một số thông tin nổi bật về Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2026, dự kiến diễn ra ngày 10–11/1/2026 tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục – một địa điểm tượng trưng cho dòng chảy văn hoá đô thị.

Lễ hội năm 2026 đặt trọng tâm vào: Kết nối cộng đồng sáng tạo, Phát huy giá trị di sản đô thị, Thúc đẩy công nghiệp văn hoá, Tôn vinh tinh thần đổi mới sáng tạo trong bối cảnh đô thị, nông thôn đang chuyển dịch mạnh mẽ.

Từ tháng 3 đến tháng 5/2026, Hà Nội thí điểm Trung tâm Công nghiệp Văn hoá Đồng Xuân – Bắc Qua, dựa trên 2 khu trường học cũ và khu vực chợ Đồng Xuân. Tại đây sẽ tổ chức: Mô hình Xưởng Sáng tạo tại chợ, Các hoạt động lưu trú sáng tạo, Thực hành liên ngành để tạo sản phẩm tham gia lễ hội và cuộc thi “Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2026”.

Kết thúc hội nghị, các bên thống nhất cùng xây dựng Dự thảo Khung Hướng dẫn Lễ hội Sáng tạo, một tài liệu không phải để “áp khuôn” cho các thành phố mà để tạo định hướng linh hoạt, phát huy trí tuệ tập thể, thúc đẩy học hỏi lẫn nhau, khơi mở tinh thần đoàn kết và hợp tác xuyên biên giới.

Trong bối cảnh toàn cầu coi sáng tạo là động lực phát triển bền vững, hội nghị lần này đánh dấu một bước tiến quan trọng của Hà Nội trong vai trò “điểm kết nối” của các thành phố sáng tạo khu vực và thế giới.

Với nền tảng di sản phong phú, hệ sinh thái sáng tạo đang mở rộng và những hợp tác quốc tế ngày càng sâu, Hà Nội cho thấy rõ mục tiêu của mình: không chỉ trở thành một Thành phố Sáng tạo trên danh nghĩa, mà là một trung tâm kết nối sáng tạo của châu Á trong tương lai gần.