Trong nhịp sống của Thủ đô hôm nay, hình ảnh những tòa nhà ngập nắng, ban công phủ xanh, trường học rợp bóng cây hay tuyến phố được chăm chút từng gốc hoa không còn là chuyện hiếm. Giữa lòng khu trung tâm Hà Nội, những công trình xanh đang âm thầm định hình phong cách sống mới – nơi phát triển đi cùng gìn giữ, hiện đại gắn với tự nhiên.

Sáng cuối tuần, trên những con phố quanh hồ Hoàn Kiếm hay công viên Thống Nhất, dễ bắt gặp hình ảnh người dân đi bộ, đạp xe, trẻ nhỏ nô đùa dưới tán cây. Những khoảng thở đó, dù nhỏ đang dần xuất hiện nhiều hơn trong khu vực trung tâm, nơi đô thị vốn chật hẹp, ồn ào nay đã tìm lại được nhịp sống trong lành.

Không chỉ ở công viên hay hồ nước, tinh thần “xanh” đang thấm vào từng công trình. Trường THCS Nguyễn Trường Tộ được thiết kế với hệ thống thông gió tự nhiên, giàn cây phủ mái và không gian sinh hoạt mở. Tại Trường THPT Phan Huy Chú, mô hình “trường học xanh – học sinh xanh” giúp học sinh trực tiếp tham gia trồng, chăm sóc cây, biến việc bảo vệ môi trường thành bài học hằng ngày.

Mặt khác, bằng việc tối ưu thiết kế, áp dụng vật liệu hiệu quả và chính sách hỗ trợ, nhiều công trình ở Hà Nội được xây dựng không chỉ tiết kiệm chi phí vận hành mà còn góp phần bảo vệ môi trường lâu dài. Phó Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư và xây dựng Hòa Thành Building Đào Đức Thành cho biết, tiết kiệm năng lượng trong xây dựng không chỉ là xu hướng, mà đang trở thành yêu cầu tất yếu trong bối cảnh đô thị phát triển nhanh và mục tiêu giảm phát thải. Đây không phải là một lựa chọn thời thượng, mà là hướng đi bắt buộc trong bối cảnh giá điện ngày càng tăng và quy chuẩn xây dựng ngày càng khắt khe. “Chúng tôi từng cải tạo một tòa nhà văn phòng tại quận Hoàng Mai. Nhờ điều chỉnh hướng nhà, sử dụng mái đua và lớp cách nhiệt trần, công trình tiết kiệm 20 – 25% điện năng cho điều hòa, trong khi chi phí đầu tư ban đầu không tăng nhiều. Quan trọng nhất là người làm việc trong tòa nhà phản hồi tích cực về sự thông thoáng và dễ chịu" - ông Đào Đức Thành chia sẻ.

KTS Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhận định: “Công trình xanh là hạt nhân của đô thị xanh. Khi từng ngôi nhà, từng trường học hay trụ sở hành chính được thiết kế tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường, cũng là lúc bộ mặt đô thị chuyển mình theo hướng bền vững.” Những công trình như thế, dù nhỏ bé, đang tạo ra mạng lưới kết nối góp phần phục hồi sức sống cho khu vực trung tâm và định hình bản sắc đô thị Hà Nội.

Nếu quy hoạch là khung xương của đô thị, thì lối sống con người chính là mạch máu nuôi dưỡng nó. Một công trình được gọi là xanh không chỉ vì hình khối hay vật liệu, mà còn bởi cách nó được vận hành và gìn giữ. Ở Hà Nội, xu hướng sống xanh đã trở nên quen thuộc hơn. Trong nhiều khu tập thể cũ, người dân tự trồng cây ở sân chung, treo giỏ hoa trước cửa sổ, tạo nên những mảng xanh nhỏ giữa khu phố. Một số tòa nhà văn phòng ở khu trung tâm đã xây dựng mô hình “văn phòng xanh” để hạn chế rác thải nhựa, dùng ánh sáng tự nhiên, bố trí cây cảnh và khu nghỉ sinh thái.

Những hình ảnh học sinh tưới cây ở sân trường; nhân viên văn phòng tắt thiết bị khi không sử dụng, tận dụng ánh sáng và thông gió tự nhiên trong giờ làm việc; người cao tuổi dạo bộ trong công viên Chu Văn An hay hồ Thiền Quang… đang trở nên thân quen. Tất cả đều góp phần làm nên diện mạo một đô thị biết tự điều chỉnh để thân thiện hơn với thiên nhiên.

TS.KTS Nguyễn Quang, nguyên Giám đốc Chương trình Định cư con người của Liên hợp quốc tại Việt Nam nhận định: “Không gian đô thị xanh không chỉ được tạo ra bởi quy hoạch hay thiết kế, mà bởi cách người dân sử dụng và giữ gìn nó. Khi người dân có ý thức đồng hành, đô thị mới thật sự trở thành nơi đáng sống”.

Ở nhiều khu dân cư, phong trào giữ ngõ phố xanh - sạch - đẹp hay “chung cư không rác thải nhựa” đang lan tỏa mạnh mẽ. Từ học sinh, công chức đến người cao tuổi, mỗi người đều có một hành động nhỏ như trồng thêm cây, bỏ rác đúng giờ, tiết kiệm điện, tái sử dụng chai nhựa. Những điều giản dị ấy đang khiến khái niệm “xanh” không còn nằm trong quy hoạch, mà bước ra đời sống hằng ngày của người Hà Nội.

 

Để lan tỏa mô hình công trình xanh trong toàn TP, Hà Nội đang từng bước cụ thể hóa mục tiêu tăng trưởng xanh vào các quy hoạch và chương trình phát triển đô thị. Trong kế hoạch hành động giai đoạn 2025 – 2030, TP xác định rõ yêu cầu lồng ghép tiêu chí tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và mở rộng không gian sinh thái trong các dự án đầu tư mới.

Hiện nay, Sở Xây dựng Hà Nội đang phối hợp cùng Bộ Xây dựng rà soát, cập nhật quy chuẩn thiết kế, hướng tới việc áp dụng rộng rãi tiêu chí công trình xanh trong các dự án công cộng và nhà ở. Trên thực tế, nhiều công trình tại khu vực trung tâm và phía Tây Thủ đô đã áp dụng thành công các giải pháp cách nhiệt, chiếu sáng thông minh, tận dụng nước mưa và sử dụng năng lượng tái tạo, góp phần giảm phát thải, tiết kiệm điện năng và cải thiện vi khí hậu đô thị.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền, việc phát triển công trình xanh không chỉ là nhiệm vụ của ngành xây dựng mà còn là hành động cụ thể của mỗi tổ chức, cá nhân. Mỗi DN, mỗi người dân thông qua những việc làm giản dị như trồng cây, tiết kiệm năng lượng, sử dụng phương tiện thân thiện môi trường đều đang góp phần hiện thực hóa mục tiêu “bầu trời xanh” cho Hà Nội.

Song song với chính sách, TP cũng khuyến khích các DN đầu tư vào công nghệ xanh, vật liệu bền vững và hạ tầng thân thiện môi trường. Nhiều cơ quan, đơn vị hành chính đã chủ động triển khai mô hình “văn phòng xanh”, trồng cây trong khuôn viên làm việc, tận dụng ánh sáng tự nhiên và giảm thiểu rác thải nhựa. Những chuyển động nhỏ nhưng bền bỉ ấy đang tạo nên nền tảng văn hóa xanh ngay trong hệ thống công sở của Thủ đô.

Một TP chỉ thật sự “xanh” khi người dân cảm nhận được điều đó trong từng hơi thở cuộc sống. Hà Nội hôm nay đang từng bước hình thành văn hóa xanh – từ hành vi ứng xử, thói quen sinh hoạt đến cách quản lý không gian sống. Ở những khu phố cổ, khu tập thể cũ hay khu đô thị mới, người dân đều đang chung tay gìn giữ mảng xanh, biến khoảng sân, mái nhà hay ban công thành không gian sinh thái nhỏ.

Khi quy hoạch, công trình và lối sống cùng hội tụ trong một triết lý phát triển bền vững, Hà Nội sẽ không chỉ là đô thị lớn về quy mô mà còn mạnh về chất lượng sống. “Xanh” vì thế không chỉ là màu của cây cối, mà là biểu tượng của văn minh, của sự cân bằng giữa con người và thiên nhiên – giá trị cốt lõi làm nên bản sắc của Thủ đô.