Bộ Tài chính đề xuất 2 phương án thuế suất: Phương án 1 là áp dụng mức thuế suất 10% áp dụng từ năm 2019. Phương án 2: Áp dụng mức thuế suất 20% áp dụng từ năm 2019; trong đó, Bộ Tài chính nghiêng về phương án 1.
Lý giải về đề nghị này, ông Phạm Đình Thi - Vụ trưởng Vụ Chính sách Thuế của Bộ Tài chính cho biết đồ uống có đường là loại nước giải khát được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, việc sử dụng đồ uống có đường gắn liền với tăng năng lượng nạp vào cơ thể, tăng cân và béo phì và nhiều ảnh hưởng xấu khác đến sức khỏe bao gồm tim mạch và tiểu đường.
Ở Việt Nam tỷ lệ người trưởng thành bị thừa cân, béo phì chiếm khoảng 25% dân số. Đối với trẻ em dưới 5 tuổi tỷ lệ béo phì tăng nhanh từ mức 0,6% năm 2000 lên 5,3% năm 2015, tại Thành phố Hồ Chí Minh mức tỷ lệ này lên tới 10,8% (đặc biệt tại khu vực trung tâm tỷ lệ này lên đến 12%) cao hơn mức trung bình của châu Á và các nước đang phát triển (mức béo phì trẻ dưới 5 tuổi trung bình toàn cầu là 6,9%).
Theo số liệu thống kê năm 2010, tỷ lệ béo phì đối với trẻ em từ 5 đến 19 tuổi cũng khá cao: Tỷ lệ chung ở nhóm này là 8,5%; 18,2% ở thành phố; 7,9% ở nông thôn, tuy nhiên, ở thành phố lớn như Thành phố Hồ Chí Minh rất cao: 34,5%.
Thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh không lây nhiễm như: các bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đột quỵ, xơ vữa và tắc mạch vành, nhồi máu cơ tim; nguy cơ của bệnh đái tháo đường tuýp 2 và một số bệnh ung thư như: ung thư túi mật, ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư tiền liệt tuyến và ung thư thận…
Theo các nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì việc lạm dụng nước ngọt sẽ dẫn đến béo phì và tiểu đường. Theo Quỹ Nâng cao sức khỏe Victoria, Australia, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng sử dụng nước ngọt gắn liền với tăng cân và béo phì, và nhiều ảnh hưởng xấu khác đến sức khoẻ bao gồm tim mạch và tiểu đường.
Do vậy, để định hướng và hạn chế tiêu dùng các loại đồ uống có đường, các nước trong khu vực đã thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng nước ngọt, đại diện Bộ Tài chính đã dẫn chứng cụ thể Thái Lan quy định nước ngọt có ga không cồn chịu mức thuế suất 25% hoặc 0,024 USD/chai 440cc; nước ngọt có ga, ở mức 20% hoặc 0,011 USD/chai 440cc.
Lào thu thuế tiêu thụ đặc biêt đối với nước ngọt có ga không cồn với mức thuế suất 5% và nước tăng lực với mức thuế suất 10%; Campuchia thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt 10%.
Theo thông tin từ Ban thư ký ASEAN thì 3 nước trong ASEAN khác đang dự kiến, xem xét áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt: Myanmar dự kiến thu thuế suất 5%; Phillippines dự kiến thu thuế tiêu thụ đặc biệt mức tuyệt đối 10 Peso/lít; Indonesia dự kiến thu thuế tiêu thụ đặc biệt mức tuyệt đối 3.000Rupi/lít nước ngọt có ga.
Như vậy, hầu hết các nước trong khu vực đã và sẽ thực hiện thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng nước ngọt. Các nước châu Âu áp dụng thu thuế cao hơn, cụ thể: Pháp thu với mức thuế tuyệt đối 0,72 euro/lít; Phần Lan thu với mức thuế tuyệt đối là 0,075 euro/lít; Hungary thu mức thuế tuyệt đối là 0,04 euro/1 chai hoặc 1 lon; Hà Lan: thu 0,09 USD/lít,...
