Hamas thay đổi lập trường: niềm tin mới vào vai trò Mỹ

Hamas từng chỉ trích Tổng thống Mỹ Donald Trump là người có lập trường cứng rắn và gây chia rẽ. Tuy nhiên, sau một loạt diễn biến gần đây, nhóm này đã thay đổi quan điểm, cho rằng ông có thể trở thành nhân tố thúc đẩy hòa bình giữa Hamas và Israel.

Sự thay đổi bắt đầu từ một cuộc điện thoại được công bố rộng rãi vào tháng 9. Sau cuộc họp tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã gọi cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu để xin lỗi Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani về vụ tấn công của Israel vào khu dân cư ở Doha, nơi các lãnh đạo Hamas đang sinh sống.

Theo các quan chức Palestine, vụ tấn công bằng máy bay không người lái này không gây thương vong cho các lãnh đạo Hamas, trong đó có nhà đàm phán chính Khalil al-Hayya. Cách ông Trump xử lý vụ việc, được cho là đã khiến Israel dừng leo thang, giúp Hamas tin rằng ông có thể gây sức ép lên Thủ tướng Netanyahu và nghiêm túc với mục tiêu chấm dứt chiến sự ở Gaza.

Phản ứng đó khiến Hamas nhận thấy Tổng thống Trump có khả năng kiểm soát tình hình và khôi phục vai trò trung gian của Mỹ trong tiến trình hòa bình Trung Đông.

Hiện nay, sau khi thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ làm trung gian được ký kết vào thứ Tư và có hiệu lực từ thứ Sáu, Hamas cho biết họ tin tưởng hơn vào vai trò của Washington. Theo thỏa thuận, Hamas đồng ý trao trả con tin mà không yêu cầu Israel rút quân hoàn toàn khỏi Gaza – một bước đi được xem là mạo hiểm.

Các quan chức Hamas thừa nhận quyết định này phụ thuộc vào việc Tổng thống Trump có duy trì cam kết hay không. Họ lo ngại rằng sau khi con tin được thả, Israel có thể nối lại chiến dịch quân sự, như từng xảy ra sau lệnh ngừng bắn hồi tháng 1.

Bước ngoặt trong tiến trình đàm phán

Tuy nhiên, lần này Hamas cảm thấy yên tâm hơn khi các cuộc đàm phán gián tiếp với Israel diễn ra tại Sharm el-Sheikh (Ai Cập), với sự tham dự của Cố vấn cấp cao Jared Kushner và Đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff, những người thân cận của Tổng thống Trump.

Ông Trump cũng đã ba lần gọi điện trực tiếp cho các bên trong quá trình đàm phán để thúc đẩy kết quả.

Một số nguồn tin cho biết các trợ lý của ông Trump đã tận dụng phản ứng mạnh mẽ của Tổng thống Mỹ sau vụ tấn công tại Qatar - quốc gia đóng vai trò trung gian chính - để gây áp lực với Israel. Ông Trump được cho là không hài lòng khi chứng kiến hình ảnh về vụ tấn công trên truyền hình và coi đây là bước ngoặt quan trọng, góp phần thúc đẩy đoàn kết trong khu vực.

Theo một quan chức Palestine, việc ông Trump cam kết rằng Israel sẽ không tiếp tục tấn công Qatar giúp ông tạo dựng được niềm tin với Hamas và nhiều nước Ả Rập. Một học giả Israel nhận định cam kết đó đã củng cố niềm tin của Hamas rằng lệnh ngừng bắn lần này có thể được duy trì.

Đọc thêm: Hòa bình trở lại Gaza: Mỹ điều 200 quân giám sát thực thi thỏa thuận

Các quan chức Hamas cũng nhắc đến những hành động gần đây của ông Trump trong các cuộc xung đột khác ở khu vực, bao gồm việc ông công khai yêu cầu Israel và Iran chấm dứt giao tranh hồi tháng 6. Khi Israel chuẩn bị không kích Iran, Tổng thống Mỹ được cho là đã ra lệnh dừng chiến dịch, thể hiện quyết tâm hạ nhiệt căng thẳng trong khu vực.

Tuy nhiên, các điều khoản tiếp theo của kế hoạch hòa bình chưa được ràng buộc bằng văn bản. Hamas hiện trông cậy vào cam kết từ Mỹ, Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ rằng Washington sẽ duy trì lệnh ngừng bắn và ngăn xung đột tái bùng phát sau khi con tin được thả.

Các cuộc thảo luận gần đây vẫn còn nhiều điểm khác biệt, đặc biệt liên quan đến thời điểm và phạm vi rút quân của Israel. Nhằm tháo gỡ bế tắc, Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani đã trực tiếp tới Sharm el-Sheikh, trong khi đặc phái viên Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ cũng tham dự để thúc đẩy tiến trình. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết, sau cuộc gặp với Tổng thống Trump, ông đã được đề nghị hỗ trợ thuyết phục Hamas chấp thuận khuôn khổ hòa bình.

Nhiều quan chức khu vực nhận định việc Hamas đồng ý thả con tin mà không gắn điều kiện rút quân toàn bộ là sự thay đổi đáng kể trong lập trường. Nhóm này cho rằng việc tiếp tục giữ con tin có thể làm giảm sự ủng hộ quốc tế dành cho người Palestine và khiến họ bị cô lập về mặt ngoại giao.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng tiến trình hòa bình vẫn tiềm ẩn rủi ro. Thỏa thuận tương tự hồi tháng 1 đã sụp đổ khi các bên không thống nhất được cơ chế thực thi, dẫn đến giao tranh tái diễn. Khi đó, yêu cầu mới của ông Trump về việc Hamas phải thả toàn bộ con tin cùng lúc đã khiến thỏa thuận đổ vỡ.

Một số nhà ngoại giao khu vực cho rằng Israel vẫn có thể tiếp tục hành động quân sự nếu Hamas hoặc các nhóm vũ trang khác phóng tên lửa vào lãnh thổ Israel. Tuy nhiên, khác với trước đây, hiện nay có nhiều yếu tố tích cực hơn: các bên trung gian gia tăng sức ép, Israel thể hiện thiện chí, và Mỹ đang theo dõi chặt chẽ tiến trình thực hiện.

Tổng thống Trump dự kiến sẽ tới Trung Đông vào cuối tuần này để thúc đẩy giai đoạn tiếp theo của kế hoạch hòa bình. Giới phân tích nhận định chuyến đi sẽ góp phần củng cố lệnh ngừng bắn và khẳng định vai trò của Mỹ trong nỗ lực đưa khu vực hướng tới ổn định lâu dài, dù còn nhiều chi tiết cần tiếp tục thương lượng.