Hàng ngoại núp bóng hàng Việt tràn lan: Ai bảo vệ người tiêu dùng?

Hàng ngoại "núp bóng" hàng Việt rao bán tràn lan

Thời gian gần đây, tại nhiều chợ dân sinh và trên mạng xã hội (Facebook, Zalo) xuất hiện nhiều nông sản được quảng cáo là hàng Việt nhưng thực chất có nguồn gốc từ nước ngoài, chủ yếu là Trung Quốc.

Ví dụ, cải mầm đá đang được rao bán với giá 30.000 – 35.000 đồng/kg và giới thiệu là “hàng Sa Pa”. Tuy nhiên, theo tiểu thương chợ đầu mối phía Nam, hàng giá rẻ này chủ yếu nhập từ Côn Minh (Trung Quốc) qua cửa khẩu Lào Cai. Cải mầm đá Sa Pa cuối mùa hiện có giá 45.000 – 70.000 đồng/kg, nên khó có mức giá rẻ như quảng cáo.

Tương tự, mận và đào Trung Quốc cũng được gắn mác hàng Việt. Dù đã hết mùa thu hoạch ở miền Bắc, thị trường vẫn bán tràn lan các loại mận xanh, mận vàng, đào mỏ quạ… với giá từ 40.000 đến hơn 100.000 đồng/kg. Nhiều thùng hàng in chữ Trung Quốc được rao bán với giá 180.000 – 320.000 đồng/thùng.

Không chỉ rau quả, nho Ninh Thuận cũng bị mạo danh. Chủ trang trại nho Ba Mọi- ông Nguyễn Văn Mọi cho biết, nếu giá bán chỉ 20.000 – 30.000 đồng/kg thì chắc chắn không phải nho Ninh Thuận, bởi giá mua tại vườn đã từ 30.000 – 35.000 đồng/kg với loại thường, loại ngon từ 50.000 đồng/kg. Riêng đối với thương hiệu nho Ba Mọi, trang trại chỉ phân phối tại hệ thống các siêu thị như Coop Mart, Go!, Winmart…

Theo Phó Viện trưởng Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam Đào Thế Anh, mùa đào, mận ở Sa Pa (Lào Cai) thường kết thúc vụ vào cuối tháng 6 đầu tháng 7. Do vậy, các sản phẩm hiện nay đang gắn mác “Sa Pa” là không đúng nông sản Việt. "Hiện giống mận Bắc Hà và Tam Hoa đã cuối vụ thu hoạch nên đào và mận được bán tràn ngập ở Hà Nội chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc" - ông Đào Thế Anh khẳng định.

Thông tin từ Cục Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội cho thấy, thời gian qua xuất hiện tình trạng một số nông sản, thủy sản không rõ nguồn gốc, xuất xứ được bày bán trên thị trường dưới tên gọi của sản phẩm cùng loại với nông sản Việt Nam như nho Ninh Thuận, khoai tây Đà Lạt, cá tầm, cải mầm đá Sa Pa... hoặc dán nhãn mác hàng Việt, đánh lừa người tiêu dùng.

Ngày 7/8, Đội QLTT số 2 (Chi cục QLTT Hà Nội) qua kiểm tra một cơ sở kinh doanh trái cây tại địa chỉ số 5 đường Hồng Hà, phường Hồng Hà đã phát hiện 149,5kg hoa quả gồm dưa và nho không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ hợp pháp. Trước đó, Đội QLTT số 7 (Chi Cục QLTT Hà Nội) qua kiểm tra Cụm kho Minh Việt tại phường Thanh Liệt) đã phát hiện cơ sở đang kinh doanh 490 thùng Nấm kim châm ENOKI MUSHROOMS, có nhãn chữ nước ngoài, đã hết hạn sử dụng.

Thiếu quy định nhận diện hàng Việt

Thông tin về những thủ đoạn nông sản ngoại núp bóng hàng Việt để tiêu thụ, Chi Cục trưởng Chi cục QLTT Hà Nội Trịnh Quang Đức cho biết, việc nông sản ngoại đội lốt hàng Việt Nam đang diễn ra với hai hình thức. Cụ thể, hàng nước ngoài nhập khẩu sau đó trộn cùng với nông sản Việt Nam để bán ra thị trường hoặc thay mác thành hàng Việt Nam.

Nói về nguyên nhân nông sản ngoại núp bóng hàng Việt để tiêu thụ Phó Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam Trần Thị Phương Lan cho biết: Hiện các quy định pháp luật về nhãn hàng hóa hiện hành không yêu cầu thương nhân sản xuất phải ghi nhãn hàng hóa khi bán trực tiếp cho người tiêu dùng. Hơn nữa, pháp luật nước ta chưa có quy định về việc sản phẩm như thế nào được coi là sản phẩm trong nước khi lưu thông trong lãnh thổ.

Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm có đưa ra các quy định về truy xuất nguồn gốc đối với thực phẩm nhưng quy định này chỉ áp dụng đối với sản phẩm "không bảo đảm an toàn” thì thương nhân mới phải thực hiện quy trình truy xuất nguồn gốc với thực phẩm. "- bà Lan dẫn chứng

Phó Cục trưởng Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Nguyễn Thanh Bình chia sẻ, mặc dù pháp luật đã có các quy định chi tiết về cách xác định một sản phẩm được coi là có xuất xứ Việt Nam, tuy nhiên, các quy định này mới được áp dụng cho hàng xuất khẩu, không áp dụng đối với các loại hàng hóa lưu thông trên thị trường nội địa.

 Do vậy, các cơ quan chức năng không biết phải căn cứ vào quy định nào để xác định đó có phải là nông sản Việt Nam hay không. “Chẳng hạn, không có quy định nào đề cập vấn đề giống xoài Thái nhưng trồng tại Việt Nam thì quả xoài sau thu hoạch sẽ gọi là xoài Thái hay xoài Việt”-ông Bình nêu rõ.

Để giải quyết những bất cập trên, vừa qua Bộ Công Thương đã kiến nghị Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường rà soát các quy định về ghi nhãn hàng hóa đối với nông thủy sản tại Nghị định 43/2017/NĐ-CP. Giao Bộ Y tế rà soát lại các quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm tại Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Ngoài ra, để kiểm soát truy xuất nguồn gốc đạt hiệu quả, cơ quan chức năng phải quy định rõ trách nhiệm của cơ quan thương mại biên giới như hải quan, biên phòng… trong quá trình kiểm soát hàng nhập khẩu.

Nhằm tăng cường kiểm soát, điểm kinh doanh nông sản trôi nổi UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 328/KH-UBND về việc triển khai Đề án “Tăng cường quản lý các cửa hàng kinh doanh trái cây trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2025.”. Theo đó, trong năm 2025, TP Hà Nội sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ trái cây lưu thông trên địa bàn về nguồn gốc xuất xứ, xóa bỏ các điểm kinh doanh trái cây không bảo đảm điều kiện an toàn thực phẩm.