“Hệ số lương đặc thù” của nhà giáo không phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương hiện hành

Bộ GD&ĐT đang xây dựng, lấy ý kiến nội dung dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp với nhà giáo, hướng dẫn thi hành Luật Nhà giáo.

29 năm qua, chủ trương “lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” và ngoài lương, nhà giáo “có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng” luôn được xác định là nhiệm vụ, giải pháp nhất quán trong các nghị quyết, kết luận của Đảng, từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa VIII năm 1996 về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT; Kết luận số 91-KL/TW năm 2024 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW; Nghị quyết 71- NQ/TW năm 2025 về đột phá phát triển giáo dục, trong đó nêu rõ: “Có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho nhà giáo”.

Những văn bản nêu trên là những căn cứ chính trị quan trọng để Quốc hội quy định “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” tại điểm a khoản 1 Điều 23 Luật Nhà giáo và quy định “phụ cấp ưu đãi nghề và phụ cấp khác theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật" tại điểm b khoản 1 Điều 23 Luật Nhà giáo. Từ đó, xác lập căn cứ pháp lý để Chính phủ cụ thể hóa thành các nội dung tại Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo theo yêu cầu của Quốc hội.

Như vậy, “hệ số lương đặc thù” là giải pháp chính sách cụ thể để thực hiện “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, có căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý. Bộ GD&ĐT khẳng định, quy định “hệ số lương đặc thù” không làm phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương hiện hành vì hệ số lương đặc thù chỉ được sử dụng để tính mức lương (là lương cơ bản tính theo hệ số lương hiện hưởng) theo công thức:

Mức lương thực hiện từ 1/1/2026 = Mức lương cơ sở x Hệ số lương hiện hưởng x Hệ số lương đặc thù

Về cơ bản, với cách tính này, thang bậc lương của nhà giáo vẫn sử dụng thang bậc lương chung cho viên chức của các đơn vị sự nghiệp công lập, chỉ có thêm hệ số đặc thù để đảm bảo nguyên tắc “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp”.

"Hệ số lương đặc thù" cũng không dùng để tính mức phụ cấp, không dùng để tính mức tiền của hệ số chênh lệch bảo lưu theo Thông tư số 7/2024/TT-BNV ngày 5/7/2024 của Bộ Nội vụ hướng dẫn thực hiện mức lương cơ sở đối với các đối tượng hưởng lương, phụ cấp trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội và hội đoàn thể. Khi thực hiện chính sách tiền lương mới thì việc chuyển đổi vẫn đảm bảo thuận lợi và giữ được hệ số đặc thù cho nhà giáo.

Theo Bộ GD&ĐT, việc xếp lương của nhà giáo thực tế không như chủ trương mà Đảng đã xác định 29 năm qua, lương của nhà giáo hiện chưa được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, thậm chí đa số nhà giáo đang xếp ở thang lương thấp hơn.

Cụ thể, hiện nay 12% nhà giáo được xếp lương theo 3 nhóm: A1 – A2.1 – A3.1, nhưng gần như 100% viên chức các ngành, lĩnh vực khác đang xếp lương theo 3 nhóm này. Trong số đó, chỉ có tối đa 1,17% nhà giáo cao cấp (hạng I) được xếp thang lương cao nhất (gồm A3.1 và A3.2), trong khi ngành khác đều có tối đa 10% viên chức được xếp thang lương A3.1.

Có 88% nhà giáo đang xếp lương thấp hơn viên chức các ngành, lĩnh vực khác: 88% nhà giáo này có thể được hưởng hệ số lương cao nhất là 6,78; trong khi viên chức các ngành khác có thể được hưởng hệ số lương cao nhất là 8,0 (cao hơn gấp khoảng 1,18 lần). Trong khi đó, nhà giáo phải có trình độ đào tạo đáp ứng theo chuẩn quy định. 

100% giáo viên mầm non đang xếp lương thấp nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, trong đó: hệ số khởi điểm của giáo viên mầm non hạng III là 2,10 trong khi các chức danh hạng III của viên chức ngành khác khác là 2,34 (cao gấp khoảng 1,11 lần); hệ số khởi điểm của giáo viên mầm non hạng II là 2,34 trong khi các chức danh hạng II của viên chức ngành khác khác là 4,4 (cao gấp khoảng 1,88 lần); hệ số khởi điểm của giáo viên mầm non hạng I là 4,0 trong khi các chức danh hạng I của viên chức ngành khác khác là 6,2 (cao gấp khoảng 1,55 lần); hệ số lương cao nhất mà giáo viên mầm non có thể được hưởng là 6,38, trong khi hệ số lương cao nhất mà viên chức ngành khác có thể được hưởng là 8,0 (cao gấp khoảng 1,25 lần).

Tại khoản 4 Điều 23 Luật Nhà giáo, Quốc hội giao cho Chính phủ quy định chi tiết về tiền lương và phụ cấp đối với nhà giáo. Việc Bộ GD&ĐT đề xuất các nội dung chính sách tại dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo hoàn toàn là thực hiện nhiệm vụ Quốc hội, Chính phủ giao theo quy định của Luật Nhà giáo; bảo đảm đáp ứng các chủ trương của Đảng tại các Nghị quyết, Kết luận liên quan đến lương của nhà giáo; tuân thủ quy định về lương mà Luật Nhà giáo đã quy định.