Nữ họa sĩ Đặng Ái Việt vừa ra mắt triển lãm "Tâm họa tri ân" trưng bày 63 bức chân dung Mẹ Việt Nam anh hùng. Triển lãm do Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp với tổ chức “Trái tim người lính”, CLB “Mãi mãi tuổi 20” và Ban Di sản ký ức (Hội Di sản văn hóa Việt Nam) tổ chức.
Chạy đua với thời gian
Hành trình hơn 14 năm đã được họa sĩ Đặng Ái Việt bắt đầu ở tuổi 62 và bây giờ, khi đã gần 80 tuổi, bà vẫn chưa từng có ý định dừng lại. Hối hả lên đường, hối hả kìm nén cảm xúc để hối hả vẽ. “Đuổi theo những nếp thời gian trên gương mặt của các mẹ thực sự là một cuộc chạy đua khắc nghiệt. Có nhiều lúc, khi tôi đến nơi thì mẹ đã đi rồi” - họa sĩ Đặng Ái Việt nghẹn ngào.
Ngày 16/6 vừa qua, kết thúc việc vẽ mẹ Việt Nam anh hùng ở huyện Đạ Tẻh, Lâm Đồng, họa sĩ Ái Việt ngược ra Bắc, tới Hà Tĩnh tiếp tục hành trình. Bà vừa nhận được danh sách của Sở LĐTB&XH tỉnh cho biết toàn tỉnh còn 21 mẹ, ít ngày sau tới nơi thì chỉ còn 20 mẹ. Một mẹ đã không kịp đợi nữ họa sĩ Ái Việt.
Bởi thế, trong 14 năm qua, nữ họa sĩ đã quên đi dấu ấn thời gian của chính mình để vượt mọi nắng mưa, đến 63 tỉnh, thành và vẽ hơn 3.000 bức chân dung các mẹ Việt Nam anh hùng. Bà đến để lắng nghe nỗi lòng của các mẹ, ăn với các mẹ một bữa cơm đạm bạc trong ngôi nhà quạnh vắng, thiu thiu giấc trưa an lành ngắn ngủi bên mẹ và tỉnh dậy trong tiếng mẹ thổn thức vì cảm động.
Khi vẽ mẹ Nhẹ (Thanh Hóa, ngày 10/6/2010), bà viết: “Mẹ 94 tuổi, đẹp dịu dàng, đôi mắt xa xăm. Ôm đôi vai gầy của mẹ mới thấy sự tàn phá của thời gian, những nếp gấp chồng chéo, đan như lưới lên cơ thể đời người: mềm - xốp - nhão…”.
Những dòng nhật ký khi vẽ mẹ Tịnh (Hà Nội, ngày 16/7/2010) ghi: “Đến nhà mẹ Tịnh đã 10 giờ. 11 giờ 30 thì vẽ xong. Mẹ khen: “Tuyệt vời. Đẹp hơn cả ảnh chụp. Giống lắm”. Ăn cơm trưa cùng mẹ. Không biết gạo gì mà ngon cơm lắm. Lúc chia tay, hôn mẹ thật sâu, cố tận hưởng hạnh phúc tràn ngập. Mẹ bỗng ôm choàng ta: “Chừng nào gặp lại?”. Không trả lời mẹ. Không biết chừng nào mới trở lại đây. “Con đi. Mẹ ráng giữ gìn sức khỏe”.“Ừ, con đi”. Mẹ lất khất đưa ra tận cửa. Ta rồ ga không dám nhìn lại… sợ giọt nước mắt rơi”.
Sức mạnh của mệnh lệnh trái tim
"Tâm họa tri ân" là triển lãm lần thứ 3 được tổ chức tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, trưng bày 63 bức chân dung mẹ Việt Nam anh hùng, ghi nhận sự đóng góp hy sinh của các mẹ trong công cuộc giải phóng dân tộc ở 63 tỉnh, TP trong cả nước.
Đặc biệt, tại triển lãm lần này, những kỷ vật của họa sĩ được trưng bày gắn với nhiều câu chuyện cảm động khi bà đến với mỗi mẹ Việt Nam anh hùng. Đó là chiếc xe máy Cup 50 - người bạn đồng hành cùng họa sĩ; những hiện vật đời thường dung dị như ca đun nước, ca uống nước, ruột tượng dùng đựng gạo mà bà sử dụng trong cuộc hành trình...
Lý giải nguồn gốc sức mạnh để có được hành trình tri ân hơn một thập kỷ ấy, họa sĩ bày tỏ: “Động lực để tôi có thể đi vẽ ở cái tuổi này đó là tình yêu. Hành trình đi đến với các mẹ là hành trình đến với tình yêu cuộc sống. Khi đã yêu cái gì, con người ta có thể vượt qua tất cả trở ngại để có thể đến được nơi cần đến”.
Nữ họa sĩ cho biết thêm, hành trình tự nguyện của bà không đơn độc. Đằng sau hành trình ấy là sự giúp đỡ, đồng hành của các cấp, ngành từ địa phương tới T.Ư. Đó là điểm tựa để bà tự tin thực hiện tâm nguyện của mình.
Nói về cuộc hành trình vĩ đại của mình, họa sĩ Đặng Ái Việt chia sẻ giản dị: “Những Mẹ Việt Nam anh hùng tôi từng gặp gỡ và vẽ, tôi sẽ không bao giờ quên. Bởi mỗi mẹ là một câu chuyện bi hùng”.
Nhiều người hỏi bà: “Khi nào họa sĩ sẽ dừng lại cuộc hành trình?”, bà chỉ nói: “Tôi sẽ tiếp tục vẽ chân dung các mẹ đến khi tôi không còn vẽ được nữa. Tôi sẽ vẽ khi trái tim còn đập trong lồng ngực. Hành trình vẽ chân dung các mẹ của tôi luôn hối hả. Đó là cuộc chạy đua nghiệt ngã với thời gian. Bởi tôi sợ các mẹ sẽ ra đi hoặc sức khỏe tôi đến lúc không cho phép”.
Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hiền xúc động bày tỏ, chiêm ngưỡng 63 bức ký họa chân dung Mẹ Việt Nam anh hùng đại diện cho 3.157 bức ký họa mà họa sĩ Đặng Ái Việt đã sáng tác trong hành trình hơn một thập kỷ qua, chúng ta sẽ hiểu được thế nào là tình yêu, là sức mạnh của mệnh lệnh trái tim người nữ họa sĩ mang trong mình.
