Kế hoạch tăng cường quốc phòng của châu Âu đối diện thách thức lớn
Liên minh châu Âu (EU) đang thảo luận về kế hoạch tái vũ trang đầy tham vọng nhằm tăng cường năng lực quốc phòng, trong bối cảnh an ninh khu vực có nhiều biến động. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đề xuất huy động khoảng 840 tỷ USD để cải thiện khả năng phòng thủ chung. Tuy nhiên, kế hoạch này đang gặp phải trở ngại lớn do thiếu nguồn tài chính trực tiếp, đặt gánh nặng ngân sách lên các nước thành viên.
Một trong những vấn đề lớn nhất của kế hoạch này là thiếu nguồn vốn mới. Theo báo cáo, phần lớn ngân sách dự kiến không đến từ các quỹ dự trữ sẵn có mà phụ thuộc vào các khoản vay và các điều chỉnh tài chính từ chính phủ các nước EU. Điều này đồng nghĩa với việc các quốc gia thành viên sẽ phải tự tìm cách cân đối ngân sách để đảm bảo đủ nguồn lực cho chi tiêu quân sự.
Các quan chức EU thừa nhận kế hoạch này không có nguồn tài chính trực tiếp mà chủ yếu dựa vào việc điều chỉnh ngân sách quốc gia. Một quan chức cấp cao cho biết mục tiêu là thúc đẩy nhanh chóng đầu tư vào lĩnh vực quốc phòng, nhưng cũng thừa nhận hiện tại vẫn chưa có nguồn vốn cụ thể nào để bảo đảm tính khả thi của kế hoạch.
Xem ngay: Châu Âu mâu thuẫn về kế hoạch gửi quân đến Ukraine
Bà Von der Leyen đã đề xuất cơ chế vay chung lên tới 158 tỷ USD, trong đó Ủy ban châu Âu sẽ huy động vốn từ thị trường và cho các nước thành viên vay với điều kiện họ mua vũ khí từ các nhà sản xuất trong EU hoặc đồng minh khu vực. Tuy nhiên, các tiêu chí xét duyệt khoản vay và việc ưu tiên sản phẩm quốc phòng nội khối vẫn chưa được xác định rõ ràng, làm dấy lên nhiều nghi ngờ về tính hiệu quả của cơ chế này.
Một trong những biện pháp được đề xuất là nới lỏng các quy tắc ngân sách của EU, cho phép các nước thành viên sử dụng ngân sách quốc gia linh hoạt hơn để chi tiêu quốc phòng mà không phải huy động nguồn tiền mới. Biện pháp này có thể giúp tạo ra khoảng 700 tỷ USD bằng cách điều chỉnh dòng tiền từ các quỹ hiện có. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu cơ chế này sẽ áp dụng cho tất cả các quốc gia hay chỉ dành cho những nước đáp ứng yêu cầu chi tiêu quốc phòng tối thiểu theo tiêu chuẩn NATO.
Một quan chức EU khác cho biết về lâu dài, các nước thành viên sẽ cần tìm cách bù đắp khoản chi tiêu quân sự này thông qua việc tăng thuế hoặc cắt giảm các khoản chi tiêu khác. Điều này có thể gia tăng áp lực lên ngân sách quốc gia và ảnh hưởng đến các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác.
Bên cạnh những thách thức tài chính, EU còn chịu áp lực đáng kể từ các đối tác quốc tế trong việc nâng cao năng lực phòng thủ. Washington gần đây đã nhấn mạnh châu Âu cần chủ động hơn trong việc đảm bảo an ninh khu vực. Những thay đổi trong chính sách quốc phòng toàn cầu đã đặt EU vào tình thế phải nhanh chóng tìm kiếm giải pháp tài chính phù hợp để thực hiện kế hoạch tái vũ trang mà không làm ảnh hưởng đến sự ổn định kinh tế của khối.
Các nhà lãnh đạo EU dự kiến sẽ tiếp tục thảo luận về kế hoạch này trong hội nghị thượng đỉnh sắp tới. Một quan chức cấp cao khẳng định các biện pháp sẽ được triển khai nhanh, nhưng vấn đề thiếu hụt ngân sách vẫn là trở ngại lớn. Nếu không đạt được sự thống nhất về phương án tài chính, kế hoạch đầy tham vọng này có thể gặp khó khăn trong quá trình thực hiện.
Trước tình trạng ngân sách hạn chế, EU sẽ cần tìm ra giải pháp hài hòa giữa việc đảm bảo an ninh và duy trì sự ổn định tài chính, đồng thời tránh để gánh nặng kinh tế đè nặng lên các quốc gia thành viên.
