Không để cơ chế độc quyền chi phối giá điện

Quá nhiều loại giá và phí

Theo nhiều ĐB, cơ cấu giá điện cần được quy định rõ ràng, công khai, minh bạch hơn trong dự thảo Luật để làm cơ sở tính toán, kiểm tra, giám sát; đồng thời có sự thống nhất.

Theo dự thảo Luật, giá bán điện thực hiện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Đồng thời, dự thảo quy định giá bán lẻ điện do đơn vị điện lực xây dựng căn cứ cơ chế quản lý và điều chỉnh giá bán lẻ điện do Thủ tướng quy định. ĐB Nguyệt Hường (đoàn Hà Nội) đề nghị làm rõ cơ chế thị trường ở đây được hiểu thế nào và quy định "giá bán điện có sự điều tiết của Nhà nước" là như thế nào? Nhà nước điều tiết bằng cái gì hay bằng hành chính? Bởi lẽ, hiện nay vấn đề đầu tư và kinh doanh điện gần như vẫn nằm trọn trong tay Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

ĐB Bùi Thị An (đoàn Hà Nội) bổ sung, trong điều kiện EVN còn độc quyền như hiện nay, giá bán điện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước là không có cách nào khác nhưng ở đây phải làm rõ cơ chế thị trường, làm rõ yếu tố tăng giá. Các ĐB Trịnh Thế Khiết, Nguyễn Quốc Bình, Nguyễn Phi Thường (đoàn Hà Nội)... đều cho rằng, với việc sửa đổi chính sách, Chính phủ cần nhanh chóng xóa bỏ độc quyền của EVN. Người dân có thể sẽ chấp nhận giá theo thị trường, song mọi vấn đề của ngành điện, đặc biệt là giá thành phải công khai, minh bạch.

Một số ĐB cùng đề nghị xem xét lại quy định về các loại phí đã được quy định trong dự thảo Luật. Luật hiện nay quy định giá thành điện có 3 loại giá, 5 loại phí thì Luật sửa đổi có tới 6 giá, 2 phí. "Nếu chấp nhận, DN tự quyết định theo giá thị trường và kèm theo một loạt loại phí như vậy e rằng giá điện sẽ bị đẩy lên cao và ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống của người dân...", ĐB Huỳnh Minh Thiện (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh.

3 tháng được tăng giá một lần có quá ngắn?

Bản chất sửa đổi Luật Điện lực hiện nay chủ yếu tập trung vấn đề giá nhưng nhiều ĐB cho rằng vẫn còn nhiều kẽ hở. Theo Dự thảo, quyết định quy định về giá bán lẻ điện, khi có biến động các thông số đầu vào cơ bản của khâu phát điện, giá bán điện bình quân được xem xét điều chỉnh. Thời gian tối thiểu giữa hai lần điều chỉnh là 3 tháng, nếu tăng với mức 5%, EVN được phép điều chỉnh tăng giá bán điện ở mức tương ứng sau khi đăng ký và được Bộ Công Thương chấp thuận.

ĐB Nguyệt Hường đặt câu hỏi: Thời gian tối thiểu được tăng giữa hai lần điều chỉnh 3 tháng có quá ngắn không, tại sao lại điều chỉnh chỉ trong một quý? Vì tâm lý giá điện luôn tăng chứ không bao giờ giảm, nên trong hoạch định chiến lược, dự trù chi phí, giá cả sản phẩm của mình, các DN phải tính ở mức cao và DN luôn ở trạng thái lo âu với giá điện tăng.

Còn ĐB Nguyễn Thanh Hải (Hòa Bình) bình luận, hiện Bộ Công Thương vừa là chủ sở hữu đại diện cho EVN, vừa là cơ quan có chức năng kiểm soát giá, lại vừa là cơ quan hoạch định các chính sách. Điều này rất dễ có khả năng dẫn tới các xung đột về lợi ích, thiếu khách quan. Vì vậy, nếu không có một cơ quan kiểm soát độc lập sẽ gây thiệt hại cho người sử dụng.

Chia sẻ khó khăn của ngành điện hiện nay, đặc biệt là trong thu hút đầu tư nhưng ĐB Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, phải quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành điện, đề nghị phải ghi rõ đã được kiểm toán độc lập hàng năm, hay cao hơn phải kiểm toán ở cấp Nhà nước vì báo cáo tài chính của ngành điện sẽ là một trong những cơ sở căn cứ để tính giá điện.

Theo kế hoạch, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lực sẽ tiếp tục được thảo luận tại hội trường trong ngày 20/6.