Không thể chủ quan với bệnh sởi

Với đặc điểm lây lan nhanh (hơn cả Covid-19), việc tăng cường tiêm chủng và kiểm soát dịch tại cộng đồng là biện pháp quan trọng để hạn chế số ca mắc mới và giảm nguy cơ biến chứng.

Dịch sởi tăng cao

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội, tuần qua, toàn TP ghi nhận 131 trường hợp mắc sởi. Từ đầu năm 2025 đến nay, Hà Nội ghi nhận 876 trường hợp mắc tại 30/30 quận, huyện, thị xã.

CDC Hà Nội nhận định, số mắc sởi trong tuần tăng, chủ yếu ở người chưa tiêm chủng vaccine hoặc chưa được tiêm đầy đủ, dự báo tiếp tục ghi nhận ca bệnh trong thời gian tới.

Theo Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 40.000 trường hợp nghi sởi, 5 trường hợp tử vong liên quan đến sởi. Số ca nghi sởi ghi nhận cao nhất tại khu vực miền Nam (57%), miền Trung (19,2%), miền Bắc (15,1%), Tây Nguyên (8,7%).

Thời gian qua, Khoa Nhi, Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới T.Ư đã điều trị cho nhiều bệnh nhân mắc bệnh sởi, trong đó phần lớn là trẻ dưới 1 tuổi .

Bác sĩ Lê Thị Thu Hiền - Khoa Nhi, Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới T.Ư lưu ý, bệnh sởi thường diễn tiến qua 3 giai đoạn rõ rệt. Trong giai đoạn khởi phát, trẻ có các triệu chứng tương tự cảm cúm như sốt, ho, ngạt mũi, mắt đỏ, viêm long và tiêu chảy. Đây là giai đoạn dễ lây lan nhưng khó nhận biết do chưa xuất hiện ban sởi.

Giai đoạn phát ban được đặc trưng bởi các nốt ban đỏ xuất hiện từ sau chân tóc, lan xuống mặt, cổ, thân mình và các chi. Trẻ thường sốt cao và rất mệt mỏi trong giai đoạn này. Cuối cùng là giai đoạn ban bay, khi các ban mờ dần, để lại các vết loang lổ trên da trước khi trẻ hồi phục hoàn toàn….

PGS.TS Đỗ Duy Cường - Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, BV Bạch Mai cảnh báo, sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính và nguy hiểm, lây qua đường hô hấp do virus họ Paramyxoviridae gây nên. Thời gian gần đây, viện liên tục tiếp nhận nhiều ca bệnh là người lớn mắc sởi. Virus sởi rất dễ lây theo đường không khí hoặc giọt bắn, đối tượng cảm thụ là trẻ em chưa được tiêm phòng hoặc người lớn khi lượng kháng thể trong máu suy giảm.

Sởi ở người lớn hay trẻ em đều có thể gây ra những biến chứng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Nhiều người lớn chủ quan cho rằng, bệnh sởi chỉ có ở trẻ em, nên không đi khám và điều trị.

Tăng miễn dịch cộng đồng bằng vaccine sởi

TS Cao Việt Tùng - Phó Giám đốc BV Nhi T.Ư cho biết, từ năm 2024 đến ngày 13/3/2025, đơn vị ghi nhận 3.107 ca bệnh sởi, trong đó hơn 50% phải nhập viện.

“Năm 2024, BV ghi nhận 796 ca mắc sởi nhập viện, nhưng chỉ gần 3 tháng đầu năm 2025 đã có 1.367 trường hợp. Đặc biệt, tỷ lệ trẻ mắc sởi chưa tiêm chủng chiếm khá cao. Qua điều tra 1.459 bệnh nhân trên 9 tháng tuổi mắc sởi nhập viện, có 50% trẻ chưa tiêm vaccine phòng bệnh” - TS Cao Việt Tùng chỉ rõ.

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu - Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam, Bộ Y tế, dịch sởi bùng phát theo chu kỳ mỗi 5 năm và thời điểm này đã đúng vào chu kỳ dịch. Tỷ lệ tiêm chủng giảm có thể khiến cho số người nguy cơ mắc bệnh tích lũy rất lớn, dẫn đến khả năng cao bùng phát dịch.

Đề cập đến vấn đề này, TS Hoàng Minh Đức - Cục trưởng Cục phòng bệnh, Bộ Y tế cảnh báo, bệnh sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, thậm chí có thể viêm não dễ dẫn đến tử vong.

Đáng lo ngại, bệnh sởi đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng và có tốc độ lây nhiễm nhanh hơn Covid-19. 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân. Trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%. Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng "anti vaccine" gia tăng; tốc độ tiêm chủng chậm hơn tốc độ của dịch. Hiện, có 7-8 tỉnh mới phê duyệt kế hoạch tiêm chủng.

“Để ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát cần bao phủ vaccine từ trên 95% với 2 liều vaccine phòng sởi trong cộng đồng. Do đó, các địa phương đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng để tăng miễn dịch cộng đồng. Ngoài ra, các địa phương giám sát phát hiện bệnh nhân tại cơ sở y tế và cộng đồng, kịp thời xử lý, không để dịch lây lan rộng”. - TS Hoàng Minh Đức lưu ý.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, để ngăn chặn nguy cơ từ bệnh sởi, phụ huynh cần tiêm phòng đầy đủ hai mũi vaccine sởi cho trẻ theo lịch. Phụ nữ trước khi mang thai cũng nên tiêm phòng để bảo vệ trẻ trong những tháng đầu đời.

Ngoài ra, khi trẻ có các dấu hiệu: sốt cao, ho, tiêu chảy hoặc phát ban, phụ huynh nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Đồng thời, cách ly bệnh nhân sởi, vệ sinh môi trường sống và rửa tay thường xuyên là các biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ lây lan dịch bệnh.