Không thể trì hoãn quá lâu

Nguồn phát thải chính

Hà Nội hiện có khoảng 9,2 triệu phương tiện cá nhân, trong đó có đến hơn 7 triệu xe máy. Nhưng mới chỉ có khoảng 200 nghìn xe máy điện. Trên thực tế xe máy đang chiếm khoảng 80% tỷ trọng phương tiện của Hà Nội, và trong đó xe sử dụng xăng chiếm tới 97%. Xe máy là một trong những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm môi trường không khí. Hà Nội cũng bị đánh giá là một trong những TP có nguy cơ ô nhiễm không khí cao nhất, nhiều thời điểm khói bụi đạt ngưỡng nguy hại cho sức khỏe con người.

Hà Nội đã vạch ra lộ trình giảm thiểu xe cá nhân, kiểm soát khí thải xe máy từ nhiều năm trước, nhưng đến nay kết quả còn rất khiêm tốn. Nếu xem xét tương quan giữa phương tiện vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) và xe cá nhân có thể thấy, quá trình xanh hóa phương tiện giao thông của Thủ đô còn bất tương xứng, chậm chạp ở nhóm đối tượng đông đảo nhất. Thực tế đó đòi hỏi TP phải có sự quan tâm sâu sát, có giải pháp tích cực hơn nữa để phát triển đều các loại hình phương tiện xanh, thực sự tiến hành một cuộc cách mạng xanh trong giao thông.

Chuyên gia giao thông, thạc sĩ Đỗ Cao Phan cho rằng, Hà Nội cần sớm tính toán lộ trình để xanh hóa cả phương tiện cá nhân, đó mới là cuộc cách mạng xanh thực sự với môi trường của TP. Mặt khác, xanh hóa và giảm thiểu phương tiện giao thông có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Giảm phương tiện cũng là giảm phát thải, xanh hóa luồng phương tiện; và chuyển đổi sang xe cơ giới nhiên liệu sạch cũng là cách thay đổi thói quen đi lại của người dân, đưa họ đến gần hơn với VTHKCC.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định, việc thay thế xe máy truyền thống bằng xe máy điện chỉ là giải pháp hữu hiệu để giảm phát thải, mà chưa phải hướng đi toàn diện cho giảm thiểu ùn tắc giao thông. Thạc sĩ Lê Trung Hiếu - chuyên gia giao thông chia sẻ: “Ví dụ như Hà Nội hiện nay có khoảng 10 triệu dân, sử dụng gần 7 triệu xe máy, gây quá tải cho hạ tầng giao thông đô thị. Nếu thay thế cả 7 triệu xe máy bằng xe điện chỉ có thể giảm phát thải, còn ùn tắc giao thông vẫn không giảm. Vì vậy TP cần tập trung hơn vào các giải pháp giảm thiểu xe cá nhân”. Một số chuyên gia cũng cảnh báo, quá trình phát triển nóng ô tô và xe máy điện cá nhân sẽ để lại những hệ lụy lâu dài cho giao thông của Hà Nội cũng như các đô thị lớn. Thủ đô hiện đã có tới 8,5 triệu phương tiện cá nhân, nếu tất cả số xe máy này chuyển đổi thành xe điện thì cũng không hiệu quả đối với việc hạn chế ùn tắc giao thông.

TP vẫn cần dành tất cả nguồn lực để phát triển VTHKCC hiện đại với đường sắt đô thị là xương sống, quy hoạch các khu vực đô thị theo mô hình TOD để giảm nhu cầu đi lại, giảm thiểu xe cá nhân. “Quản lý nhu cầu giao thông, hạn chế xe cá nhân vẫn là định hướng quan trọng nhất cần bám sát để đạt được mục tiêu giảm ùn tắc giao thông cũng như ô nhiễm môi trường” - ông Lê Trung Hiếu nói.

Không thay đổi lộ trình hạn chế xe máy

Anh Lê Văn Khánh, trú tại huyện Chương Mỹ, Hà Nội chia sẻ: “Tôi hàng ngày đi làm bằng xe máy từ nhà lên phố Bà Triệu. Quãng đường di chuyển 20 km bằng xe máy cũng vất vả nhất là những ngày nắng, mưa. Nhưng đi xe máy đi làm rất chủ động, nhanh chóng và tiện lợi”. Anh Lê Văn Khánh cho rằng, người dân sẵn sàng từ bỏ xe máy xăng chuyển sang sử dụng xe buýt, hay tàu điện nếu phương tiện công cộng có thể đáp ứng được nhu cầu đi lại, tiết kiệm thời gian tối đa cho người dân.

Cũng sử dụng xe máy xăng để làm công việc giao hàng, chị Lê Thị Hoài, trú tại quận Cầu Giấy, Hà Nội cho biết: “Tôi di chuyển khá nhiều trên đường, trở ngại lớn nhất đối với việc chuyển đổi xe điện là thời gian sạc quá lâu lại không phải chỗ nào cũng có thể sạc được. Nếu vào cuối ngày, sẽ không thể nhận những đơn hàng đi xa được”. Chị Lê Thị Hoài chia sẻ, sẽ sẵn sàng chuyển đổi sang xe điện khi hạ tầng đáp ứng được nhu cầu cũng như có những loại xe có thiết kế công suất lớn, có thể tham gia giao thông vỡi quãng đường dài.

Vấn đề xe máy có nhiều góc độ để nhìn nhận. Tuy nhiên Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho rằng, một đô thị không thể phát triển hiện đại và văn minh nếu không có môi trường và văn hóa tốt. Hiện nay, sự phát triển xe máy có thể là một thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của các đô thị. Tại Việt Nam, đặc biệt là các đô thị lớn, đang phải đối mặt với nhiều vấn đề do xe máy mang lại, mặc dù nó cũng mang lại tiện lợi cho người dân. Vì vậy, ngày 4/7/2017, HĐND TP Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND về việc thông qua Đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn TP Hà Nội, giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030”. Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai kế hoạch này tại 4 quận nội đô với các bước tiến hành cụ thể được cân nhắc kỹ lưỡng. Theo Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh, Hà Nội sẽ tiếp tục xem xét thời điểm triển khai, nhưng không thể trì hoãn quá lâu. Trong đó, lộ trình giảm xe máy đã được công bố từ năm 2017 và TP sẽ không thay đổi.

Thạc sĩ quản lý đô thị Phan Trường Thành nhận định: “Với một TP lớn, đông đúc phương tiện, lại có tập quán sâu sắc, ưa chuộng sử dụng xe cá nhân như Hà Nội, muốn chuyển đổi hay giảm thiểu đều sẽ gặp những trở ngại rất lớn. Trong đó vấn đề khó giải quyết nhất là thay đổi nhận thức và thói quen của người dân”.

Với hơn 7 triệu chiếc xe máy cá nhân đang sử dụng xăng, dầu như hiện nay, TP cần sớm có chính sách khuyến khích người dân chuyển đổi. Bởi xe máy dễ dàng chuyển đổi hơn, chi phí thấp hơn và hiệu quả mang lại cho môi trường cao hơn. TP có thể xem xét giảm thuế phí, lắp đặt các trạm sạc công cộng cho xe máy điện… để người dân thuận tiện sử dụng và thấy có lợi hơn so với xe xăng, từ đó tự chuyển đổi; đồng thời thúc đẩy việc phát triển VTHKCC để việc đi lại của người dân được thuận lợi.