Khu tập thể - không gian tái hiện ký ức thời bao cấp

Đến với sự kiện, khách mời được trải nghiệm không gian ký ức khu tập thể qua nhiều góc trưng bày giàu cảm xúc: “Cửa sổ ký ức” - không gian photobooth check-in gợi lại hình ảnh quen thuộc của khu tập thể những năm tháng cũ, nơi mỗi vị khách có thể lưu lại khoảnh khắc như thể đang ngồi giữa sân khu tập thể buổi chiều Thu Hà Nội; “Màu ký ức” - trưng bày 18 tác phẩm nghệ thuật mang đậm hơi thở của đô thị xưa; “Hương vị ký ức”- góc ẩm thực nhỏ tái hiện những hương vị quen thuộc của đời sống khu tập thể và “Chạm ký ức” – khu vực giao lưu, ký tặng sách của đội ngũ tác giả. Mỗi không gian là một lát cắt của đời sống đô thị, nơi con người, kiến trúc và ký ức hòa quyện, gợi nhớ nhịp sống bình dị mà sâu sắc một thời.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Thu Hà - Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam, đồng thời là tác giả của một số ảnh trong cuốn sách “Khu tập thể - Tìm lại giấc mơ thiên đường” chia sẻ: “Ngắm nhìn các khu tập thể mặc dù đã cũ kỹ, tôi vẫn thấy chúng đẹp vô cùng. Tôi rất yêu những hình ảnh ấy, nhưng cũng không khỏi tiếc nuối về một thời đã qua”.

Không chỉ là buổi giới thiệu sách, sự kiện còn là một lời mời đối thoại giữa ký ức và hiện tại, giữa bảo tồn và phát triển. Từ câu chuyện của những khu tập thể, sự kiện góp phần khơi dậy ý thức gìn giữ giá trị nhân văn của không gian đô thị, để trong hành trình đi tới tương lai, chúng ta vẫn giữ được những “giấc mơ thiên đường” rất đỗi con người.

Nội dung bên trong cuốn sách đã được sưu tầm và tuyển chọn kỹ bởi những bức tranh, ảnh về những câu chuyện trong đời sống hàng ngày của người dân ở các khu tập thể lâu năm như: khu tập thể Thành Công, khu tập thể Bách Khoa, khu tập thể Kim Liên… Những câu chuyện đời sống hàng ngày, không gian văn hóa, tiếng cười đùa của những đứa trẻ thơ, hay những hương vị của cuộc sống hàng ngày đều được các tác giả tái hiện lại một cách sâu sắc nhất.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy - nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho rằng, khu tập thể vẫn mang trong mình một bản sắc riêng. Đó là không gian công cộng, được lặp đi lặp lại trong ký ức và đời sống, tạo nên bản sắc đặc trưng của khu tập thể - nơi lưu giữ biết bao ký ức và trải nghiệm của cư dân qua từng thời kỳ.

TS Nguyễn Thủy Chung - Viện Dân tộc học và Tôn giáo học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam bày tỏ: “Nếu nhìn từ góc độ nhân văn, chúng ta sẽ thấy tình yêu nơi khu tập thể. Khu tập thể sẽ trở thành một không gian, một nơi trải nghiệm rất đặc biệt để gắn bó gia đình và hàng xóm và bạn bè”.

Đối với các thế hệ sống trong thời bao cấp, khu tập thể âm thầm lưu giữ ký ức của họ, nơi tưởng chừng là những điều nhỏ bé, những cầu thang hẹp tối lại kể về một giai đoạn lịch sử của sự sẻ chia và nhân văn. Những con người đó sống giản dị nhưng đủ đầy tinh thần cộng đồng. Một làng trong phố, nơi mọi cánh cửa đều mở ra tiếng gọi thân quen của láng giềng. Từ những ký ức ấy, cuốn sách “Khu tập thể - Tìm lại giấc mơ thiên đường” ra đời, một công trình nghiên cứu công phu được chắp bút bởi những tên tuổi am hiểu sâu sắc về đô thị và văn hóa Việt Nam Trần Hậu Yên Thế, Đinh Hồng Hải đồng chủ biên cùng các tác giả.

Khi bước qua hoài niệm về một thời bao cấp, khu tập thể cần được nhìn nhận là di sản văn hóa cần được bảo tồn, vì đó là nguồn cảm hứng cho cách kiến tạo không gian sống đương đại. Giữ lại tinh thần cộng đồng, sự sẻ chia và dấu vết cá nhân – đó có thể là hướng đi cho những đô thị tương lai: hiện đại nhưng không vô cảm, ngăn nắp nhưng vẫn ấm áp, nơi ký ức hòa vào nhịp sống mới để tạo nên “giấc mơ thiên đường” cho thế hệ hôm nay.