Lai Châu: Bộ đội Biên phòng tiên phong thu hẹp khoảng cách số ở biên giới

Theo Đại tá Lê Công Thành, Phó Chính ủy Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng  (BĐBP) tỉnh Lai Châu, nếu không có chuyển đổi số, phần lớn hộ dân ở khu vực biên giới Lai Châu vẫn phải dựa vào giấy tờ thủ công, đi bộ quãng đường dài để nộp một tờ khai, hỏi một quy định về xuất nhập cảnh hay xin trợ giúp pháp luật. Trên địa bàn vẫn còn bản chưa có sóng 3G, 4G, nhiều nơi sóng chập chờn, điện lưới và internet thiếu ổn định. 

Đại tá Thành thông tin, hiện khu vực biên giới còn 3 bản hoàn toàn chưa được phủ sóng và nhiều bản sóng yếu.

"Trong bối cảnh đó, nếu không chủ động đưa công nghệ vào đời sống, người dân vùng biên rất dễ bị bỏ lại phía sau ngay trong những nhu cầu cơ bản nhất", ông cho biết.

Theo Đại tá Thành, địa bàn biên giới của tỉnh gồm 10 dân tộc, đa số là đồng bào thiểu số. Đời sống còn khó khăn, hạ tầng chưa đồng bộ, tội phạm ma túy, xuất nhập cảnh trái phép và các hủ tục như tảo hôn, hôn nhân cận huyết vẫn tồn tại, đặt ra yêu cầu phải vừa giữ biên giới an toàn vừa nâng dân trí số. Từ thực tế đó, Tỉnh ủy và UBND tỉnh giao Bộ đội Biên phòng tỉnh làm lực lượng tiên phong trong công tác chuyển đổi số ở khu vực biên giới.

Trong nội bộ đơn vị, năng lực số được nâng cao đồng bộ thông qua các lớp đào tạo, đánh giá kỹ năng và việc áp dụng chữ ký số, họp trực tuyến và xử lý văn bản điện tử.

Hạ tầng như mạng QS2 được kéo xuống các đồn biên phòng, tạo nền tảng cho điều hành an toàn và thông suốt. Ở ngoài đơn vị, phong trào Bình dân học vụ số lan rộng tại các bản biên giới với nhiều lớp tập huấn về kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh, thanh toán điện tử và dịch vụ công trực tuyến, giúp người dân từng bước hình thành thói quen tiếp cận và sử dụng công nghệ trong sinh hoạt hằng ngày.

Cùng với đó, các Tổ Thầy giáo quân hàm xanh - Đẩy nhanh chuyển đổi số, Tư vấn kỹ năng số và Hỗ trợ số với 150 cán bộ, chiến sĩ nòng cốt được thành lập để hỗ trợ trực tiếp từng hộ dân sử dụng điện thoại thông minh, truy cập internet an toàn và tra cứu thủ tục hành chính.

Theo Đại tá Thành, phong trào Bình dân học vụ số đã tạo chuyển biến rõ rệt khi hơn 1.000 hộ dân chủ động mua và sử dụng smartphone, hơn 20.000 lượt người được hướng dẫn kỹ năng số và nhiều gia đình biết khai thác mạng xã hội để quảng bá nông sản, sản phẩm du lịch cộng đồng.

Cùng với nỗ lực tự thân của người dân, lực lượng biên phòng còn vận động các nguồn xã hội hóa để tặng thiết bị thông minh cho hộ khó khăn, mở rộng khả năng tiếp cận công nghệ ở khu vực biên giới.

“Từ khi được bộ đội hướng dẫn sử dụng ngân hàng điện tử, việc làm ăn của tôi thuận hơn hẳn”, Liều A Thông, người buôn bán gia súc và nông sản ở bản Lèng Chư, nói. “Tiền thanh toán nhận được sớm hơn, tôi kiểm soát sổ sách cũng rõ ràng, không còn tình trạng thất thoát như trước.”

Trên nền tảng chuyển đổi số, các mô hình tiếp nhận thông tin an ninh được triển khai đồng bộ. Mô hình Hòm thư điện tử ẩn danh sử dụng Google Forms và mã QR được 13 đồn biên phòng áp dụng, dán tại ủy ban xã, trạm y tế, trường học và các điểm sinh hoạt cộng đồng để người dân dễ tiếp cận.

Đến ngày 28/10/2025, lực lượng biên phòng đã tiếp nhận 75 tin báo, 31 tin trong số đó có giá trị, góp phần xác lập 2 chuyên án và xử lý 4 vụ án, bắt 7 đối tượng liên quan đến ma túy và vận chuyển hàng hóa trái phép, thu giữ 2 bánh và 46,42 g heroin. Các kết quả này cho thấy khi được cung cấp công cụ phù hợp, người dân vùng biên có thể tham gia tích cực vào bảo đảm an ninh trật tự.

Song song với công tác tố giác tội phạm, việc tiếp cận và tìm hiểu pháp luật cũng được đẩy mạnh thông qua mô hình số hóa. Tại nhiều đồn biên phòng như Dào San, 28 mã QR pháp luật được bố trí rải rác tại điểm bản, nhà văn hóa và cổng trường, giúp người dân dễ dàng quét và tra cứu.

“Giờ chỉ cần mở điện thoại là tôi tra cứu được thông tin, thủ tục cũng không còn rối như trước”, chị Chang Minh Phượng, người buôn hàng hóa ở bản Cáng Lò, chia sẻ. “Mọi thứ minh bạch hơn nên việc kinh doanh cũng yên tâm và đúng quy định.”

“Trong mỗi chuyến tuần tra, chúng tôi đều tranh thủ trao đổi với bà con về các chính sách mới và hướng dẫn họ thực hiện quy định pháp luật cho đúng”, Phạm Tâm Long, Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng A Mú Sung, cho biết. “Việc nắm rõ quy định giúp người dân tự bảo vệ mình và giữ cho biên giới ổn định hơn.”

Hiện, BĐBP tỉnh đang hoàn thiện Thư viện pháp luật số để người dân và cán bộ tra cứu các quy định về biên giới, xuất nhập cảnh và an ninh trật tự ngay trên điện thoại hoặc máy tính. Khi kết hợp với việc triển khai dịch vụ công trực tuyến ở cấp xã, người dân vùng biên có điều kiện chủ động hơn trong tiếp cận pháp luật và thực hiện thủ tục cần thiết.