Liên minh AI: chìa khóa làm chủ công nghệ Việt

Đây không chỉ là lời khẳng định quyết tâm làm chủ công nghệ, mà còn là bước đi cần thiết để huy động nguồn lực quốc gia, xây dựng hệ sinh thái AI thuần Việt, góp phần bảo vệ chủ quyền số, nâng cao năng suất lao động và hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước bằng chính trí tuệ của người Việt.

Việt Nam không thể đứng ngoài "cuộc chơi" AI

Trí tuệ nhân tạo - AI đang mở ra một chương mới cho thế giới, với tiềm năng đóng góp tới 5.000 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030. Trước làn sóng phát triển dữ dội ấy, Việt Nam không đứng ngoài cuộc chơi - mà đang chuẩn bị hành trang để bước vào kỷ nguyên trí tuệ, với AI là công nghệ chiến lược then chốt.

Tại diễn đàn công bố báo cáo "Nền kinh tế AI Việt Nam 2025", Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) Vũ Quốc Huy khẳng định, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi sâu sắc chuỗi giá trị toàn cầu, AI chính là đòn bẩy để các quốc gia bứt phá, khẳng định vị thế. "Việt Nam cần tận dụng cơ hội lịch sử này" - ông Vũ Quốc Huy nhấn mạnh.

Không chỉ là xu hướng, AI đang trở thành yếu tố sống còn đối với năng lực cạnh tranh quốc gia. Để thích ứng và chủ động dẫn dắt sự thay đổi, Việt Nam đã ban hành hàng loạt chính sách lớn như: Nghị quyết 57, Nghị quyết 68, Nghị quyết 193 nhằm tạo hành lang pháp lý, cơ chế thúc đẩy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Từ góc nhìn quốc tế, các chuyên gia cho rằng, nếu khai thác đúng hướng, AI có thể mang lại 120 tỷ USD cho kinh tế Việt Nam đến năm 2040. Tuy nhiên, để đạt được điều đó, Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái tích hợp gồm: chính sách, hạ tầng, doanh nghiệp và nhân lực chất lượng cao.

Từ góc độ chiến lược, Báo cáo "Nền kinh tế AI Việt Nam 2025" do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) phối hợp Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) và Tập đoàn Tư vấn Boston Consulting Group (BCG) thực hiện là bức tranh toàn cảnh đầu tiên về hiện trạng và định hướng phát triển AI tại Việt Nam. Không dừng ở phân tích, báo cáo này cũng đề xuất các hoạt động thực tiễn như: chương trình tăng tốc khởi nghiệp AI, kết nối đầu tư và thúc đẩy nguồn nhân lực chất lượng cao.

Liên minh AI Âu Lạc: nền tảng vững chắc cho chủ quyền công nghệ Việt

Trong làn sóng đổi mới ấy, điều kiện quan trọng để thành công là tạo dựng một cộng đồng cùng đồng lòng - nơi không chỉ các nhà khoa học mà cả học sinh, sinh viên, doanh nghiệp, chính quyền… cùng chia sẻ tầm nhìn, hành động và trách nhiệm. Đó là lý do khiến sự ra đời của một Liên minh AI mang bản sắc Việt Nam được đánh giá là bước đi tất yếu và cần thiết.

Không chỉ là một mô hình hợp tác, Liên minh AI Âu Lạc mang sứ mệnh cao hơn - hiện thực hóa chủ quyền số của Việt Nam trong kỷ nguyên công nghệ. Ra đời với nguyên tắc "Đồng thuận - Tôn trọng - Cộng đồng mở", liên minh quy tụ 21 tổ chức, bao gồm các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu (FPT, VNPT, MobiFone, BKAV, CMC…), các viện nghiên cứu và trường đại học lớn như: Đại học Bách khoa Hà Nội, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Học viện Kỹ thuật Mật mã…

Liên minh tập trung phát triển trên 3 trụ cột chiến lược: nghiên cứu và phát triển công nghệ, xây dựng chính sách - quy chuẩn, và đào tạo - phổ cập AI. Ở trụ cột thứ nhất, liên minh hướng đến phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) có khả năng xử lý tiếng Việt chuẩn xác, tự nhiên, phù hợp văn hóa và bản sắc Việt. Tiêu biểu là kế hoạch phát triển mô hình Âu Lạc LLM, nền tảng cho các ứng dụng AI phục vụ người dân - trong đó có VietGPT do FPT triển khai.

Ở trụ cột chính sách, liên minh góp phần hoàn thiện các bộ quy tắc đạo đức, tiêu chuẩn an toàn cho AI, bảo đảm các sản phẩm AI tuân thủ pháp luật và có trách nhiệm với cộng đồng.

Với trụ cột đào tạo, liên minh tổ chức các chương trình học thuật, cuộc thi để nâng cao nhận thức và năng lực AI từ cộng đồng, góp phần phổ cập AI từ trường học tới doanh nghiệp.

GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, thành viên liên minh nhấn mạnh: "Không thể bảo vệ chủ quyền đất nước nếu không làm chủ công nghệ. Giờ là lúc chúng ta khẳng định điều đó trong không gian số".

Cũng theo GS.TS Nguyễn Xuân Thắng  Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, việc phát triển một mô hình AI Việt bằng tiếng Việt là biểu tượng của tự chủ công nghệ - tương tự như khẳng định chủ quyền đất nước từ thời Âu Lạc. Đó cũng là lý do tên gọi của liên minh mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa.

PGS.TS Trương Gia Bình - Chủ tịch Liên minh AI Âu Lạc cho rằng sự ra đời của liên minh là câu trả lời cho 3 thách thức sống còn: an ninh quốc gia, khát vọng trở thành quốc gia tiên tiến vào năm 2045, và bài toán thiếu hụt nguồn lực. Trong đó, điểm yếu dữ liệu có thể biến thành lợi thế nếu huy động được cộng đồng từ học sinh đến người lao động cùng học và làm chủ AI.

"Chúng ta cần phổ cập AI từ lớp 1 đến đại học, để hơn 50 triệu người Việt cùng làm chủ công nghệ này. Đó là con đường để Việt Nam chiến thắng trong trận đánh trí tuệ của thế kỷ 21" - ông Trương Gia Bình khẳng định.

Liên minh AI Âu Lạc, vì thế, không chỉ là một sự kiện, mà là khởi đầu cho một chiến lược quốc gia - nơi hội tụ trí tuệ Việt, khơi dậy sáng tạo Việt, gìn giữ văn hóa Việt và phát triển vì một Việt Nam làm chủ công nghệ.

Trong bối cảnh toàn cầu đang chạy đua với AI, sự kết nối đồng lòng giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp, nhà quản lý và cộng đồng sẽ là chìa khóa để Việt Nam không chỉ bắt kịp mà vươn lên bằng chính trí tuệ và bản sắc của mình.