Báo cáo của Cục Tài chính Doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết trong 7 tháng đầu năm nay, đơn vị đã nhận được báo cáo phê duyệt phương án cổ phần hóa của 6 doanh nghiệp, trong đó có 1 doanh nghiệp thuộc kế hoạch cổ phần hóa theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg.
Tính từ năm 2016 đến nay, đã có 177 doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị trên 443.500 tỷ, giá trị vốn Nhà nước đạt trên 207.100 tỷ đồng.
Trong 128 doanh nghiệp phải cổ phần hóa trong giai đoạn 2017 - 2020, mới có 37 doanh nghiệp thuộc danh mục cổ phần hóa theo Công văn 991/TTg-ĐMDN và Quyết định 26/2019/QĐ-TTg. Còn lại 91 doanh nghiệp sẽ phải thực hiện cổ phần hóa trong 5 tháng còn lại của năm 2020.
Những đơn vị còn nhiều doanh nghiệp phải cổ phần hóa trong năm nay bao gồm TP.HCM phải cổ phần hóa 38 doanh nghiệp (11 tổng công ty), chiếm 40%; Hà Nội với 13 doanh nghiệp (4 tổng công ty), chiếm 14%; Ủy ban quản lý vốn Nhà nước có 6 doanh nghiệp (3 tập đoàn, 3 tổng công ty)...
Theo Bộ Tài chính, việc triển khai kế hoạch cổ phần hóa còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt tại một số doanh nghiệp quy mô lớn như VNPT, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam, Tổng công ty Lương thực Miền Bắc, Mobifone, Agribank… Trong đó, các doanh nghiệp này hiện vẫn chưa hoàn thành phê duyệt phương án sử dụng đất để có thể tiến hành xác định giá trị doanh nghiệp.
Về tình hình thoái vốn, 7 tháng đầu năm nay, các tập đoàn, tổng công ty đã thực hiện thoái vốn với giá trị hơn 601 tỷ đồng, và thu về 1.110 tỷ. Tổng số thoái vốn lũy kế từ năm 2016 đến nay là 25.630 tỷ đồng, thu về số tiền trên 172.800 tỷ.
Theo Cục Tài chính Doanh nghiệp, việc thoái vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp cũng rất chậm. Một số đơn vị còn nhiều doanh nghiệp phải thoái vốn với giá trị lớn như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng (phải thoái vốn tại 8/11 tổng công ty cổ phần); Hà Nội (phải thoái vốn tại 31/34 doanh nghiệp…
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn bị chậm là do sự bùng phát của dịch Covid-19 và vẫn đang diễn biến phức tạp trên cả nước.
Bên cạnh đó, Cục Tài chính Doanh nghiệp cho rằng đối tượng cổ phần hoá, thoái vốn giai đoạn này bao gồm một số tập đoàn, tổng công ty lớn có tình hình tài chính phức tạp, phạm vi hoạt động rộng, sở hữu nhiều đất đai tại nhiều tỉnh thành. Từ đó dẫn đến việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất; xác định, kiểm toán giá trị doanh nghiệp, bán cổ phần lần đầu gặp nhiều khó khăn.
Các quy định mới về cổ phần hóa, thoái vốn được ban hành với quy trình thực hiện dài hơn cũng khiến doanh nghiệp phải thực hiện lại từ đầu hoặc một số nội dung trong quá trình cổ phần hóa, khiến thời gian kéo dài.
Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong triển khai Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công chưa nghiêm túc, thường xuyên cũng ảnh hưởng đến tiến độ này. Nhiều doanh nghiệp chỉ đến khi thực hiện cổ phần hóa mới thực hiện sắp xếp, xử lý đất đai theo quy định dẫn đến làm chậm quá trình cổ phần hóa.
Cơ quan quản lý cũng đánh giá một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty chưa nghiêm túc trong chỉ đạo và thực hiện. Còn hiện tượng không dám làm, không dám chịu trách nhiệm, viện dẫn vào các khó khăn vướng mắc để chậm hoặc không thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn gây ảnh hưởng tới tiến độ chung.
Để đẩy nhanh lộ trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước từ nay đến hết năm 2020, Bộ Tài chính đề xuất tiếp tục hoàn thiện thể chế, khuôn khổ pháp lý về tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước.
Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần xây dựng trình Thủ tướng ban hành tiêu chí phân loại doanh nghiệp giai đoạn 2021 - 2025 theo ngành nghề, lĩnh vực. Ngoài ra, cần xây dựng đề án cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước trọng tâm là các tập đoàn, tổng công ty.
