Chính phủ Palestine, nhiều tổ chức nhân quyền và các chính trị gia đã chỉ trích mạnh mẽ chính quyền Tổng thống Donald Trump sau khi tuyên bố Mỹ không còn coi các khu định cư của Israel ở Bờ Tây bị chiếm đóng là "không phù hợp" với luật pháp quốc tế.
Trước đó, hôm 18/11, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố Mỹ không còn coi các khu định cư Do Thái là “không phù hợp với luật pháp quốc tế”. Theo Ngoại trưởng Pompeo, Mỹ ủng hộ quyền của Israel trong việc xây dựng các khu định cư của người Do Thái ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng.
Tuyên bố này đánh dấu sự đảo ngược chính sách của Mỹ trong vòng hơn 40 năm qua đối với các khu định cư của Israel khi bác bỏ quan điểm pháp lý của Bộ Ngoại giao Mỹ từ năm 1978 cho rằng các khu định cư "không phù hợp với luật pháp quốc tế".
Quyết định công nhận khu tái định cư Do Thái cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ của chính phủ Mỹ đối với Israel. Chính quyền Trump là một đồng minh lâu năm của chính phủ Benjamin Netanyahu, nhiều lần ủng hộ Israel về nhiều vấn đề lớn, qua đó khiến nhiều người nghi ngờ về khả năng đóng vai trò trọng tài của Washington trong bất kỳ tiến trình hòa bình nào.
Năm 2017, ông Trump đã công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và cho di dời Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về đây. Năm ngoái, ông Trump công nhận hành động chiếm Cao nguyên Golan năm 1981 của Israel là hợp pháp.
Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm qua tuyên bố, sự thay đổi chính sách của Mỹ khi coi các khu định cư Do Thái không phải là hành động phi pháp “đã sửa chữa sai lầm lịch sử”.
"Sau khi Tổng thống Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, công nhận chủ quyền của chúng ta đối với Cao nguyên Golan, thì nay chính quyền Mỹ đã thay đổi quan điểm khi không còn coi các khu định cư Do Thái là “bất hợp pháp”.
Yousef Munayyer, giám đốc điều hành Chiến dịch của Mỹ vì quyền người Palestine, đã gọi thông báo của ông Pompeo là "một món quà mới dành cho ông Netanyahu và bật đèn xanh cho các nhà lãnh đạo Israel đưa các tòa nhà định cư tiến xa hơn và dần sáp nhập chính thức vào lãnh thổ của mình".
Tuy nhiên, động thái này của Mỹ ngay lập tức vấp phải sự phản đối của Liên minh châu Âu (EU) và nhiều quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là Palestine, vốn luôn phản đối các khu định cư Do Thái ở Bờ Tây. Trong một tuyên bố, Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini nhấn mạnh, chính sách định cư của Israel "làm xói mòn triển vọng giải pháp 2 nhà nước cũng như triển vọng cho một nền hòa bình lâu dài".
Trong khi đó, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas cũng lên án hành động trên và cho rằng tuyên bố của ông Pompeo “hoàn toàn đi ngược” với luật pháp quốc tế, đồng thời kêu gọi các nước khác “khẳng định sự bất bình của mình”.
Giới quan sát quốc tế nhận định rằng quyết định đảo ngược lập trường trong hàng chục năm qua của Mỹ khi ủng hộ Israel xây các khu định cư Do thái ở Bờ Tây khiến triển vọng tái lập nền hòa bình lâu dài tại Trung Đông ngày càng mờ dần. Ông Hanan Ashrawi, nhà đàm phán kỳ cựu và là thành viên Ủy ban điều hành Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) cho rằng, hành động này là “cú đấm” khác vào luật pháp quốc tế, công lý và hòa bình.
Ngoại trưởng Jordan Ayman Safadi cũng cảnh báo, sự thay đổi lập trường của Mỹ về các khu định cư của Israel ở Bờ Tây bị chiếm đóng sẽ gây ra “những hậu quả nghiêm trọng” đối với những triển vọng vãn hồi tiến trình hòa bình Trung Đông.
| EU và nhiều quốc gia khác trên thế giới phản ứng mạnh mẽ với động thái mới nhất của Mỹ đối với khu định cư Do Thái tại Bờ Tây. |
Viết trên trang Twitter, Ngoại trưởng Safadi bình luận rằng, các khu định cư Do Thái ở vùng lãnh thổ trên là bất hợp pháp và làm tiêu tan những triển vọng của giải pháp 2 nhà nước, mà theo đó nhà nước Palestine sẽ tồn tại bên cạnh Israel. Theo các quốc gia Ả Rập, đây là giải pháp duy nhất nhằm giải quyết cuộc xung đột Ả Rập - Israel kéo dài nhiều thập kỷ qua.
Các nhà phân tích cho rằng động thái này sẽ khiến việc giải quyết cuộc xung đột kéo dài hơn 70 năm qua tại Trung Đông ngày càng khó khăn hơn. “Tuyên bố hư cấu của ông Pompeo sẽ không có gì thay đổi. Chính quyền Tổng thống Trump không thể xóa bỏ nghị quyềt của Liên Hợp quốc được luật pháp quốc tế công nhận trong nhiều thập kỷ rằng các khu định cư của Israel là tội ác chiến tranh"- Kenneth Roth - giám đốc điều hành của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, viết dòng tweet.
Thượng nghị sĩ Mỹ Bernie Sanders, ứng cử viên hàng đầu tranh cử cuộc chạy đua vào Nhà Trắng của đảng Dân chủ cũng viết trên trang Twitter, nói rằng "các khu định cư của Israel trong lãnh thổ bị chiếm đóng là bất hợp pháp"./.
