Năm 2026, Quốc hội giám sát việc thực hiện nhiều Nghị quyết lĩnh vực giao thông

Ngày 13/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026. 

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày tờ trình về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026.

Giám sát Nghị quyết về xây dựng đường sắt tốc độ cao

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình, theo kế hoạch dự kiến, trong năm 2026, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XVI sẽ xem xét 8 báo cáo của Chính phủ, một báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các báo cáo khác của các cơ quan hữu quan theo quy định của pháp luật.

Trong đó, có nội dung giám sát việc thực hiện nhiều Nghị quyết liên quan lĩnh vực giao thông như: Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, TP.HCM…

Tại kỳ họp thường lệ thứ 2, Quốc hội khóa XVI sẽ xem xét 22 báo cáo của Chính phủ, 3 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và những báo cáo khác của các cơ quan hữu quan theo quy định của pháp luật. Việc thực hiện một loạt nghị quyết của Quốc hội liên quan lĩnh vực giao thông khác tiếp tục được đưa vào chương trình. Cụ thể, thực hiện nghị quyết của Quốc hội và kế hoạch triển khai Dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo; thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Bên cạnh đó là một loạt nghị quyết liên quan chủ trương xây dựng đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020; Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025; Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 3 TP Hồ Chí Minh. Nghị quyết về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ cũng được Quốc hội khóa XVI giám sát. 

Liên quan một số kiến nghị, đề xuất, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cho hay, những tháng còn lại của năm 2025 và năm 2026 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội lần thứ XIII, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Bên cạnh khó khăn, sẽ có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện chức năng giám sát tốt, hiệu quả hơn trong bối cảnh cơ cấu tổ chức của Quốc hội thay đổi, thực hiện sắp xếp tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, sáp nhập các đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, số lượng Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố từ 63 dự kiến còn 34 đoàn, nhưng quy mô của các đoàn sẽ lớn hơn, số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách cũng tăng. Do đó, công tác giám sát cần tiếp tục được tập trung chỉ đạo, rút kinh nghiệm, có những giải pháp đổi mới để phù hợp bối cảnh tình hình thực tiễn mới.

Cùng với đó, cần chú trọng phát huy tinh thần chủ động trong hoạt động giám sát, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chủ động giám sát ngay từ khi triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc giám sát cần bám sát tình hình thực tiễn thi hành pháp luật, bảo đảm hoạt động giám sát có trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước.

Dành nhiều thời gian cho công tác kiện toàn tổ chức, nhân sự

Theo tờ trình, năm 2026 là năm tổ chức Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội nhiệm kỳ khóa XVI và đại biểu HĐND các nhiệm kỳ 2026 - 2031; đồng thời, là năm chuyển giao công tác giữa 2 nhiệm kỳ Quốc hội, trong đó có việc chuyển giao giữa bộ máy của nhiệm kỳ cũ và bộ máy của nhiệm kỳ mới. Theo đó, Quốc hội sẽ phải tiến hành xem xét, quyết định về công tác nhân sự; các cơ quan địa phương bên cạnh việc đảm bảo các nhiệm vụ thường xuyên, cũng phải dành nhiều thời gian cho công tác kiện toàn tổ chức, nhân sự của mình.

Nhằm bảo đảm chất lượng, tính khả thi của chương trình giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất không đưa nội dung giám sát chuyên đề vào chương trình do không đủ thời gian triển khai giám sát toàn diện, hiệu quả; thực tiễn các năm chuyển giao trước từng phát sinh bất cập khi giám sát chuyên đề do thay đổi nhân sự, gián đoạn triển khai, khó bảo đảm tính chuyên sâu.

Chương trình giám sát năm 2026 sẽ tập trung xem xét báo cáo và chất vấn. Cụ thể, tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa XVI, Quốc hội xem xét 8 báo cáo của Chính phủ, 1 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cùng các báo cáo theo quy định. Kỳ họp thường lệ thứ 2 sẽ xem xét 22 báo cáo của Chính phủ, 3 báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và tổ chức 1 phiên chất vấn.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, công tác giám sát cần tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, bám sát thực tiễn thi hành pháp luật, bảo đảm giám sát trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu nhất trí với thay đổi này, song cũng nhấn mạnh, cần nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn. Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, thời gian qua, nội dung chất vấn và trả lời còn khái quát, chưa đi sâu vào nguyên nhân, hạn chế. Ông đề nghị các ngành, các cấp cần thẳng thắn chỉ rõ yếu kém, thiếu sót để Quốc hội có cơ sở giám sát.

Đồng quan điểm, đại biểu Quốc hội Ma Thị Thúy - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang kiến nghị cần xây dựng tiêu chí, công cụ cụ thể để theo dõi việc trả lời chất vấn và thực thi lời hứa của Chính phủ, bộ ngành, bảo đảm đáp ứng kỳ vọng của cử tri và nhân dân.

"Chất vấn và trả lời chất vấn là hình thức giám sát quan trọng của cử tri đối với lời hứa của Chính phủ và các tư lệnh ngành trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước. Đại biểu đề xuất, khi ban hành nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn, Quốc hội cần yêu cầu các cơ quan có báo cáo tổng kết các vấn đề nghị quyết đã nêu, chỉ rõ những mặt được, mặt chưa được, nguyên nhân và giải pháp thực hiện" - đại biểu Quốc hội Ma Thị Thúy nhấn mạnh; đồng thời chỉ rõ, do thời gian chất vấn tại hội trường thường ngắn, nhiều đại biểu không có cơ hội chất vấn trực tiếp nên phải gửi phiếu chất vấn đến các cơ quan hữu quan. Việc trả lời tuy nghiêm túc nhưng thường chưa rõ ý, chưa cụ thể, khiến công tác giám sát sau chất vấn gặp nhiều khó khăn.

Ngoài ra, các ý kiến thảo luận tại phiên họp cho thấy sự đồng thuận cao về định hướng đổi mới chương trình giám sát, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu nâng tầm hoạt động chất vấn để đáp ứng tốt hơn kỳ vọng của cử tri.