Nga, Iran khởi động hiệp ước 20 năm, thách thức “đòn” trừng phạt phương Tây

Ngày 2/10, Nga và Iran đã chính thức khởi động việc thực thi Hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện kéo dài 20 năm, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc củng cố quan hệ song phương trong bối cảnh cả hai quốc gia đang phải hứng chịu sức ép trừng phạt nặng nề từ phương Tây.

Hiệp ước này được Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian ký ngày 17/1/2025 tại Moscow. Sau đó, văn kiện được Hạ viện Nga phê chuẩn vào tháng 4 và Quốc hội Iran thông qua vào tháng 5, trước khi chính thức có hiệu lực vào ngày 2/10.

Trong tuyên bố đưa ra hôm thứ Năm, Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh, việc hiệp ước đối tác chiến lược với Iran chính thức có hiệu lực là “một cột mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ Moscow-Tehran”, phản ánh “sự lựa chọn chiến lược” của lãnh đạo hai nước nhằm nâng tầm quan hệ song phương lên cấp độ đối tác chiến lược toàn diện.

Ngay từ thời điểm ký kết, Tổng thống Putin đã gọi hiệp ước này là một “bước đột phá”, trong khi Tổng thống Pezeshkian khẳng định văn kiện mở ra “một chương mới trong quan hệ Iran - Nga trên mọi lĩnh vực”.

Bộ Ngoại giao Iran trong tuyên bố cùng ngày cũng khẳng định việc hiệp ước chính thức có hiệu lực là bước ngoặt lịch sử, có thể mở rộng hợp tác song phương trong nhiều lĩnh vực, từ quốc phòng, năng lượng, tài chính đến nông nghiệp, khoa học và công nghệ.

“Văn kiện quan trọng này đã xác định rõ những lĩnh vực ưu tiên, thiết lập khung hợp tác dài hạn trong ngoại giao, kinh tế, thương mại, đầu tư, quốc phòng và văn hóa. Văn kiện cũng đặt ra cơ chế phối hợp để bảo đảm lợi ích chung, thúc đẩy hòa bình và an ninh quốc tế, cũng như ứng phó với những thách thức toàn cầu đang nổi lên đối với luật pháp quốc tế và các nguyên tắc trong Hiến chương Liên hợp quốc”, tuyên bố của Bộ Ngoại giao Iran nêu rõ.

Bộ Ngoại giao Iran nhấn mạnh hiệp ước sẽ tăng cường các nỗ lực chung nhằm duy trì hòa bình, an ninh quốc tế và xử lý những mối đe dọa mới nổi. Bộ này cho biết, văn kiện này thể hiện quyết tâm của Iran và Nga trong việc bảo vệ chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế và tăng cường hợp tác trong các tổ chức đa phương như BRICS và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO).

Theo nội dung văn kiện, Nga và Iran cam kết hỗ trợ lẫn nhau trong việc đối phó các mối đe dọa an ninh chung, chia sẻ thông tin tình báo, đồng thời không hỗ trợ cho bất kỳ bên thứ ba nào tiến hành tấn công một trong hai quốc gia.

Về phần mình, Bộ Ngoại giao Nga cho rằng hiệp ước đã đặt ra những tiêu chí then chốt cho hợp tác lâu dài, đặc biệt trong bối cảnh trật tự thế giới đang chuyển dịch theo hướng đa cực.

Theo Bộ Ngoại giao Nga, Moscow và Tehran sẽ phối hợp chặt chẽ hơn tại các diễn đàn quốc tế, đồng thời cùng nhau củng cố ổn định và an ninh khu vực, cũng như đối phó hiệu quả với các thách thức và nguy cơ chung. Chủ tịch Duma Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin cũng khẳng định hiệp ước đối tác chiến lược toàn diện sẽ đưa quan hệ Nga -Iran “lên một tầm cao mới”.

Trước khi hiệp ước này chính thức có hiệu lực, hồi tháng 9 vừa qua, Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Iran Pezeshkian đã gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh SCO tại Thiên Tân (Trung Quốc). Hai nhà lãnh đạo đều nhấn mạnh quyết tâm thúc đẩy triển khai đầy đủ hiệp ước, coi đây là nền tảng vững chắc cho hợp tác lâu dài giữa Nga và Iran trong bối cảnh trật tự thế giới đang tái định hình.

Giới quan sát cho rằng, việc Nga và Iran khởi động hiệp ước kéo dài 20 năm không chỉ đơn thuần là bước đi nhằm củng cố quan hệ song phương, mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ thách thức các lệnh cấm vận của phương Tây.

Trong bối cảnh chịu sức ép nặng nề từ các lệnh trừng phạt của phương Tây, Moscow và Tehran những năm qua đã không ngừng mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế đến quốc phòng và năng lượng.

Đáng chú ý, chỉ vài giờ trước khi Liên hợp quốc tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran vào ngày 26/9, Nga đã ký một thỏa thuận trị giá 25 tỷ USD để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại nước Cộng hòa Hồi giáo.