Ba quốc gia châu Âu sẵn sàng tái áp đặt trừng phạt Iran

Pháp, Đức và Anh mới đây thông báo với Liên hợp quốc (LHQ) rằng họ sẵn sàng kích hoạt việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran trừ khi nước này nối lại đàm phán với Mỹ và cộng đồng quốc tế liên quan đến chương trình hạt nhân.

Ngoại trưởng của ba quốc gia châu Âu, được gọi chung là E3, đã gửi thư lên LHQ vào ngày 12/8 để nêu lên mối lo ngại về việc áp đặt lại các lệnh trừng phạt trừ khi Iran có hành động. Họ cho biết đã đề nghị Iran gia hạn để tránh việc tự động tái áp đặt các lệnh trừng phạt vào cuối tháng này.

“Chúng tôi đã nói rõ rằng nếu Iran không sẵn sàng đạt được một giải pháp ngoại giao trước cuối tháng 8 năm 2025, hoặc không nắm bắt cơ hội gia hạn, E3 sẵn sàng kích hoạt cơ chế tái áp đặt,” các bộ trưởng cho biết trong bức thư. 

Bức thư gửi Tổng thư ký LHQ António Guterres và Hội đồng Bảo an LHQ được ký bởi Ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot, Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul và Ngoại trưởng Anh David Lammy, trong bối cảnh đã hai tháng kể từ khi Mỹ và Israel tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran mà người tiền nhiệm Barack Obama ký kết với Tehran và một số cường quốc thế giới vào năm 2018. Thỏa thuận này, hiện vẫn còn hiệu lực, đã đặt ra những hạn chế đáng kể đối với chương trình hạt nhân của Iran để đổi lấy việc nới lỏng trừng phạt.

Các lệnh trừng phạt của LHQ dự kiến sẽ hết hạn vào ngày 18/10 trừ khi một trong các bên còn lại, bao gồm Anh, Đức, Pháp, Nga và Trung Quốc, kích hoạt cơ chế "khôi phục nhanh".

Các quốc gia E3 đã nói với Iran tại các cuộc đàm phán ở Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng trước rằng, họ có thể gia hạn thời hạn khôi phục nhanh vào cuối tháng 8 nếu Tehran đồng ý nối lại các cuộc đàm phán với Mỹ và hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế trước tháng 9.

Một nhà ngoại giao phương Tây cho biết các cuộc đàm phán đã "khó khăn". Ngày 12/8, E3 cho biết đề nghị gia hạn của họ "vẫn chưa được Iran trả lời".

Các bộ trưởng cho biết việc "gia hạn có giới hạn" sẽ cung cấp thêm thời gian cho các cuộc đàm phán nhằm đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới, đồng thời không loại trừ khả năng tái áp đặt các lệnh trừng phạt để ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân.

Sau cuộc họp tại Istanbul vào tháng 7, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi khẳng định rằng E3 không có "căn cứ pháp lý hay đạo đức" nào để kích hoạt cơ chế "phục hồi nhanh". Ông cảnh báo rằng Iran sẽ loại trừ các cường quốc châu Âu khỏi các cuộc đàm phán hạt nhân trong tương lai nếu họ tiếp tục tiến trình này.

"Với châu Âu, hiện tại không có lý do gì để đàm phán vì họ không thể dỡ bỏ lệnh trừng phạt, họ không thể làm gì cả," Ngoại trưởng Araghchi khẳng định. "Nếu họ thực hiện cơ chế "phục hồi nhanh", điều đó có nghĩa là đây là hồi kết cho họ."

Trong thư, các bộ trưởng E3 cho biết họ "rõ ràng và không mơ hồ" về mặt pháp lý khi tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran bởi vì kể từ năm 2019, Tehran đã "cố tình" từ bỏ các cam kết theo thỏa thuận.

Tehran cho biết họ vẫn để ngỏ khả năng đàm phán với chính quyền Tổng thống Trump. Tuy nhiên, lập trường của họ đã cứng rắn hơn sau vụ tấn công của Israel và 48 giờ trước khi Tehran dự kiến tổ chức vòng đàm phán gián tiếp thứ 6 với Mỹ.

Iran vào tháng 6 đã tuyên bố đình chỉ hợp tác với IAEA, sau cuộc giao tranh 12 ngày của nước này với Israel.