Tuổi thọ trung bình tăng cao, trong khi lương hưu thấp và giá cả leo thang đã khiến nhiều người dân Nhật Bản phải làm việc ở độ tuổi 70 để trang trải cuộc sống.
Dù đã 77 tuổi, bà Michie Hino vẫn làm việc 8 tiếng mỗi ngày tại một viện dưỡng lão phía Đông Tokyo. Công việc hàng ngày của bà là dọn dẹp, giặt giũ và chăm sóc những người cao tuổi, ốm yếu.
Do mức lương hưu chỉ 40.000 yên (6,8 triệu đồng) mỗi tháng, quá ít so với chi phí sinh hoạt hiện nay, bà Michie buộc phải làm thêm để chi tiêu và tiết kiệm. Công việc này giúp bà kiếm được 160.000 yên (27,5 triệu đồng) mỗi tháng.
Khi mà tuổi thọ trung bình lên đến 81 đối với nam và 87 đối với nữ, Nhật Bản buộc phải tìm ra phương pháp giải quyết phù hợp.
Vấn đề này sẽ là một trong những chủ đề trọng tâm trong cuộc bầu cử tổng thống của Đảng cầm quyền Nhật Bản vào tháng này. Theo đó, các ứng cử viên phải đưa ra các biện pháp giải quyết ảnh hưởng của giá cả tăng cao đối với người cao tuổi.
Nobuhiro Marda, nhà phân tích cấp cao tại Viện Nghiên cứu NLI, nhận xét: “Chính phủ thường quan tâm đến các vấn đề của giới trẻ như tỷ lệ sinh giảm, song các vấn đề của người cao tuổi vẫn cực kỳ quan trọng”.
So với các quốc gia trong tình trạng già hóa dân số khác, tình hình ở Nhật Bản ngày càng nghiêm trọng hơn, thể hiện rõ qua tỷ lệ người cao tuổi sống trong cảnh nghèo đói lên tới 20%.
Rất ít người Nhật có thể sống thoải mái chỉ dựa vào tiền lương hưu. Trung bình mỗi tháng, họ chỉ nhận được 144.982 yên (bao gồm tiền lương hưu và các khoản phúc lợi xã hội), chỉ hơn một nửa số tiền mà một gia đình bình thường cần để sống.
“Bây giờ mọi thứ đều đắt hơn rất nhiều. Mỗi lần đi chợ, tôi đều thấy giá cả tăng lên” - bà Hino cho biết.
Hệ thống lương hưu của Nhật Bản đang chịu áp lực lớn. Trong hai thập kỷ qua, số người đóng góp vào hệ thống này đã giảm khoảng 3 triệu người, trong khi số người được nhận lương hưu lại tăng lên hơn 40%.
Để có đủ tiền chi cho người già, chính phủ đã tăng ngân sách cho phúc lợi xã hội lên 20%, chiếm 34% ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, với nguồn lực hạn chế, Nhật Bản đang xem xét đến việc nâng tuổi nghỉ hưu lên 65 và khuyến khích các công ty tư nhân cùng tham gia vào việc chăm sóc lao động cao tuổi.
Cụ thể, chính phủ sẽ hỗ trợ tài chính cho các công ty tuyển người lao động từ 65 tuổi trở lên và cung cấp các thiết bị giúp họ làm việc dễ dàng hơn.
Người Nhật Bản ngày càng làm việc lâu hơn so với người dân các nước phát triển khác. Tỷ lệ người đàn ông trên 65 tuổi tham gia lực lượng lao động tại Nhật Bản lên đến 43,3%, cao hơn đáng kể so với Mỹ (22,4%) và mức trung bình của các nước OECD (17,3%).
Theo Koureisha, công ty chuyên phân phối lao động cao tuổi, độ tuổi trung bình của người già đăng ký làm việc ở công ty này là 72.
Mặc dù tỷ lệ người cao tuổi làm thêm tại Nhật Bản tăng, nhưng khảo sát cho thấy hơn 80% trong số họ vẫn cảm thấy thu nhập không đủ để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cơ bản.
Trước những lo ngại về tương lai, ngày càng nhiều người trẻ Nhật Bản tìm đến các chuyên gia tài chính để được tư vấn đầu tư, đặc biệt là phụ nữ.
Lo lắng về tài chính khi về già, Asami Masuda, 35 tuổi, đã bắt đầu đầu tư từ 6 năm trước. Chị chia sẻ: “Đầu tư mang đến cho tôi sự yên tâm nhất định về tương lai sau này.”
Theo nghiên cứu của giáo sư Aya Abe tại Đại học Metropolitan Tokyo, một lượng lớn phụ nữ cao tuổi độc thân tại Nhật Bản đang sống trong tình cảnh nghèo khó. 44% trong số họ không đủ khả năng chi trả cho cuộc sống hàng ngày.
Theo Naohiro Yashiro, giáo sư tại Đại học Phụ nữ Showa, để đối phó với tình trạng già hóa dân số và bảo đảm phúc lợi xã hội cho người dân, chính phủ Nhật Bản có thể xem xét việc chính thức kéo dài tuổi lao động và nâng tuổi nhận lương hưu của người dân.
